Οι ναρκισσιστές συχνά μπορούν να είναι μυγιάγγιχτοι, να αντιλαμβάνονται τα καθημερινά γεγονότα – όπως μια περιστασιακή παρατήρηση – ως επιθέσεις
Του Μιχάλη Ψύλου
Ο Οτο φον Κέρνμπεργκ είναι ίσως ο πιο διάσημος ζωή, ψυχοθεραπευτής στον κόσμο. Ιδρυτής των ψυχαναλυτικών θεωριών για την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας και τη ναρκισσιστική παθολογία, έχει μάλιστα διορθώσει ακόμη και τον μεγάλο Φρόιντ.
Ο 96χρονος σήμερα Κέρνμπεργκ, καθηγητής στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Κορνέλ, θεωρεί τον ναρκισσισμό στους ενήλικες ως ένα είδος προσωπείου ή έναν τρόπο προστασίας του εαυτού του. Κάνει λόγο για ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας , που μπορεί να υποδιαιρεθεί σε θετικούς και αρνητικούς τύπους, γνωστούς ως «κοινωνικός» ή «αντικοινωνικός» ναρκισσισμός: Ο αντικοινωνικός ναρκισσιστής είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο, εγωκεντρικό άτομο που αναμένει υπερβολική ικανοποίηση από τους άλλους στη ζωή του.
Αντίθετα, ο κοινωνικός ναρκισσιστής αποκομίζει την αποδοχή από θετικά επιτεύγματα. Προσπαθεί να κάνει καλές πράξεις – συχνά σε κοινή θέα – και να κάνει τους άλλους ανθρώπους να είναι ευχαριστημένοι μαζί του. Με τον τρόπο αυτό, αποκομίζει την επικύρωση που και αυτοί χρειάζονται απεγνωσμένα.
Ο Κέρνμπεργκ περιέγραψε για πρώτη φορά τον αντικοινωνικό ναρκισσιστή στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σημειώνοντας ότι πρόκειται για έναν συνδυασμό ναρκισσιστικών και αντικοινωνικών διαταραχών προσωπικότητας. Αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σχηματίζουν μακροχρόνιες σχέσεις, αλλά η συμπεριφορά τους είναι ασταθής και μπορούν να γίνουν επιθετικοί αν αντιληφθούν ότι απειλούνται. Εσωτερικά, εργάζονται σκληρά για να προστατεύσουν τις μεγαλοπρεπείς αυτο-αντιλήψεις τους και συχνά μπορούν να είναι μυγιάγγιχτοι, να αντιλαμβάνονται τα καθημερινά γεγονότα – όπως μια περιστασιακή παρατήρηση – ως επιθέσεις. Θέλουν να αρέσουν – μερικές φορές, πάρα πολύ, λέει ο Κέρνμπεργκ.
Το θέμα του ναρκισσισμού είναι πολύ στη μόδα και στην πολιτική. Στη Δεξιά, αλλά εσχάτως και στην Αριστερά! Σχεδόν όλη η βιβλιογραφία για τον ναρκισσισμό εστιάζει σε ένα θέμα: την τοξική φύση του ναρκισσισμού εναντίον των πολιτικών μας αντιπάλων. Είναι σχεδόν λες και ο ναρκισσισμός έχει γίνει μία διέξοδος για να περιγράψουμε αυτούς που αντιπαθούμε ή με τους οποίους διαφωνούμε. «Κακοήθεις ναρκισσιστές βρίσκονται συχνά στην πολιτική. Αποτελούν κίνδυνο για το κοινωνικό σύνολο», λέει ο Κέρνμπεργκ σε συνέντευξή του στην έφημερίδα ΝΖΖ της Ζυρίχης. Ο διάσημος ψυχοθεραπευτής προειδοποιεί μάλιστα «για επικίνδυνες τάσεις στις δυτικές δημοκρατίες».
Ο Κέρνμπεργκ εξήγησε και τη συνταγή του για την ευτυχία: «Υπάρχουν τρία πεδία στη ζωή: καριέρα και δουλειά, αγάπη και σεξ, φιλία και οικογένεια. Πρέπει να ζούμε με τρόπο που μας ικανοποιεί και στους τρεις τομείς. Πάντα υπάρχουν συγκρούσεις. Πρέπει να μπορείς να βρεις λύσεις…Το ερώτημα είναι εάν η ικανότητά μας για αγάπη και συντροφικότητα μπορεί να επικρατήσει και να νικήσει τις αρνητικές τάσεις…Η επιστήμη, η θρησκεία και ο πολιτισμός βοηθούν σε αυτό. Είναι καθήκον μας να υπερασπιζόμαστε συνεχώς τη δημοκρατία και τους θεσμούς της».
