Του Gideon Rachman
Οι πολλές δίκες του Ντόναλντ Τραμπ θα έχουν μια απρόβλεπτη επίπτωση στην αμερικανική πολιτική. Αλλά ήδη έχουν έναν προβλέψιμο αντίκτυπο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Οι διάφορες διώξεις που αντιμετωπίζει ο πρώην πρόεδρος πυροδοτούν μια παγκόσμια άνοδο του «whataboutism» (σ.τ.μ.: από το what about. Ορίζεται ως τεχνική ή η πρακτική της απάντησης σε μια κατηγορία/επίκριση ή σε ένα δύσκολο ερώτημα με μια παρόμοια κατηγορία/επίκριση ή θέτοντας ένα διαφορετικό αλλά σχετικό ερώτημα. Συνήθως ξεκινά με τις λέξεις «ναι, αλλά για…». Στο μεταφρασμένο κείμενο θα χρησιμοποιηθεί ο αγγλικός όρος).
O Τραμπ προσπάθησε να υπονομεύσει τη δημοκρατία και του αξίζει να λογοδοτήσει. Αλλά το θέαμα ενός κορυφαίου υποψηφίου για τις επόμενες προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ να βρίσκεται αντιμέτωπος με πιθανή φυλάκιση εξακολουθεί να είναι «δώρο» για τις αυταρχικές κυβερνήσεις. Από καιρό δυσανασχετούν με τα δυτικά κηρύγματα περί ανθρώπινων δικαιωμάτων και δημοκρατίας. Τώρα μπορούν να πουν «επικρίνετε εμάς επειδή φυλακίσαμε τους αντιπάλους μας; Ναι, αλλά ο Τραμπ;».
Είναι δελεαστικό για τους φιλελεύθερους να απορρίψουν αυτού του είδους τα επιχειρήματα ως προφανώς ανειλικρινή ή παράλογα. Αλλά το να κατηγορούνται απλά οι Ρώσοι ή οι Κινέζοι για «whataboutism» και να αλλάζει το θέμα συζήτησης είναι λάθος για δύο λόγους.
Πρώτον, η χρήση του «whataboutism» είναι συχνά πολύ αποτελεσματική. Οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους κινδυνεύουν να χάσουν τη μάχη για την παγκόσμια κοινή γνώμη, αν αρνηθούν να εμπλακούν στη συζήτηση. Οι προσπάθειες της Αμερικής να συγκεντρώσει παγκόσμια υποστήριξη για την Ουκρανία έχουν ναυαγήσει εν μέρει, λόγω της αποτυχίας της να βρει μια πειστική απάντηση στο ερώτημα «ναι, αλλά η εισβολή της Αμερικής στο Ιράκ;».
Δεύτερον, αν και το «whataboutism» είναι ένα ενοχλητικό στυλ επιχειρηματολογίας, δεν είναι παράνομο. Όταν ο κόσμος προβαίνει σε πολιτικές και ηθικές κρίσεις, είναι φυσικό να συγκρίνουν διαφορετικές καταστάσεις για να αποσαφηνίσουν τον τρόπο σκέψης τους. Νομίζεις πως το Χ είναι λάθος; Ναι, αλλά το Ψ;
Την περασμένη εβδομάδα στο Χονγκ Κονγκ είχα τις δικές μου εσωτερικές διαμάχες «ναι, αλλά». Είμαι ενστικτωδώς εχθρικός απέναντι σε πολλές από τις τρέχουσες διώξεις ακτιβιστών που συμμετείχαν στο κίνημα των διαδηλώσεων στο Χονγκ Κονγκ από το 2019 έως το 2020. Ναι, αλλά οι μακροχρόνιες ποινές που μόλις επιβλήθηκαν σε φιλοτραμπικούς ακτιβιστές που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ στις 6 Ιανουαρίου του 2021; Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Χονγκ Κονγκ, οι διαδηλωτές εισέβαλαν στο νομοθετικό συμβούλιο.
Άρα ποια είναι η διαφορά; Μια κρίσιμη διάκριση είναι πως οι διαδηλωτές στις ΗΠΑ ήθελαν να ανατρέψουν μια δημοκρατική εκλογική διαδικασία. Το κίνημα των διαδηλωτών του Χονγκ Κονγκ απαιτούσε δημοκρατία. Οι εναγόμενοι στον τεράστιο αριθμό των υποθέσεων που παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη στο πλαίσιο των νέων νόμων του Χονγκ Κονγκ για την εθνική ασφάλεια αντιμετωπίζουν ασαφείς, σαρωτικές κατηγορίες στασιασμού και συνωμοσίας με ξένες δυνάμεις. Τα φερόμενα εγκλήματά τους περιλαμβάνουν αδικήματα όπως η διενέργεια προκριματικών εκλογών, για να δημιουργήσουν μια λίστα φιλοδημοκρατικών υποψηφίων.
Το γεγονός πως η δίωξη του Τραμπ θα βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το επόμενο έτος σημαίνει ότι παρόμοιες συζητήσεις θα επανέρχονται διαρκώς σε όλο τον κόσμο. Όταν πρόσφατα αναφέρθηκα στους FT στην Τουρκία ως μια δημοκρατία «όπου κορυφαίοι πολιτικοί της αντιπολίτευσης βρίσκονται στη φυλακή», ένας αναγνώστης ανταπάντησε αμέσως: «Έχετε δει τις ειδήσεις από τις ΗΠΑ τελευταία;».
Η ρωσική τηλεόραση απολαμβάνει επίσης τις δίκες του Τραμπ. Μήπως αυτό δεν δυσκολεύει την κυβέρνηση Μπάιντεν να επικρίνει τη φυλάκιση του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης Αλεξέι Ναβάλνι; Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν χρησιμοποίησε πρόσφατα μια συνέντευξη με τον ειδήμονα υπέρ του Τραμπ, Τάκερ Κάρλσον, για να αποδοκιμάσει λέγοντας πως θα ήταν «αδύνατο να φανταστούμε» την παραπομπή του ηγέτη της αντιπολίτευσης στην Ουγγαρία.
Τι γίνεται λοιπόν με αυτές τις περιπτώσεις; Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν καλές απαντήσεις -αλλά απαιτούν γνώση και ικανότητα διάκρισης.
Η φυλάκιση του Σαλαχατίν Ντεμιρτάς, ενός κορυφαίου Τούρκου πολιτικού, έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη Διεθνή Επιτροπή Νομικών ως πολιτικά κινούμενη και βασιζόμενη σε ελαττωματικές αποδείξεις. Μια από τις ποινές φυλάκισης κατά του Ντεμιρτάς ήταν για «προσβολή του προέδρου». Αντιθέτως, κανένα ευυπόληπτο διεθνές νομικό σώμα δεν έχει εγείρει θέμα για τις υποθέσεις εναντίον του Τραμπ ή την ανεξαρτησία των δικαστηρίων που τον δικάζουν.
Ποτέ δεν υπήρξε αμφιβολία πως ο Ναβάλνι θα καταδικαστεί για τις κατηγορίες εναντίον του, επειδή τα δικαστήρια της Ρωσίας βρίσκονται σθεναρά υπό τον έλεγχο του Κρεμλίνου. Αντιθέτως, ο Τραμπ έχει πραγματικές πιθανότητες αθώωσης στις υποθέσεις που τον βαραίνουν, καθώς η νομική του ομάδα εξετάζει τις κατηγορίες και τις αποδείξεις.
Όσο για τον Όρμπαν, έχει περάσει την περασμένη δεκαετία πνίγοντας σταδιακά τη δημοκρατία της Ουγγαρίας. Δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη να φυλακίσει τους αντιπάλους του, αφού το πολιτικό σύστημα είναι ήδη επιμελώς ενάντια της αντιπολίτευσης.
Στον παγκόσμιο νότο, η πιο ισχυρή μορφή του «whataboutism» παραμένει ο πόλεμος του Ιράκ. Οι περισσότεροι πολιτικοί των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Μπάιντεν και του Τραμπ, αποδέχονται τώρα πως ο πόλεμος ήταν λάθος. Είναι ξεκάθαρο πως είχε τραγικές συνέπειες. Αλλά εξακολουθεί να μην είναι «το ίδιο» με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν ήταν μια βάναυση δικτατορία που ήταν υπεύθυνη για μαζικές φρικαλεότητες. Η Ουκρανία ήταν μια ειρηνική δημοκρατία. Οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία πρόθεση να προσαρτήσουν το Ιράκ. Η Ρωσία, αντιθέτως, θέλει να σβήσει την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και έχει προσαρτήσει μεγάλα κομμάτια του εδάφους της.
Περιμένω ότι η διατύπωση αυτών των σημείων θα εξασφαλίσει τον θρίαμβο της λογικής, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας; Προφανώς όχι. Ακόμη και μεταξύ εκείνων που συμμετέχουν σε αυτές τις συζητήσεις καλή τη πίστει, υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα πειστούν. Πολλοί άλλοι δεν θα επηρεαστούν, επειδή οι θέσεις τους υπαγορεύονται από το συναίσθημα ή το προσωπικό συμφέρον και υποστηρίζονται από ψευδείς πληροφορίες ή προπαγάνδα.
Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι τα λογικά επιχειρήματα μπορούν να νικήσουν όλες τις μορφές του «whataboutism». Αλλά ο πιο σίγουρος τρόπος για να χάσεις τη συζήτηση είναι να αρνηθείς να συμμετάσχεις σ’ αυτήν εξαρχής.
