Του Μιχάλη Ψύλου
Οι πρώτοι Τούρκοι καταδρομείς κομάντος έφτασαν στο Κόσοβο, μετά από έκκληση του ΝΑΤΟ, για να συμβάλουν στην αποκατάσταση της ηρεμίας μεταξύ Σέρβων και Αλβανών κατοίκων. Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο με την απογείωση ενός στρατιωτικού μεταγωγικού αεροσκάφους , που μετέφερε καταδρομείς από την 65η Διοίκηση Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας Πεζικού.
Σύμφωνα με αξιωματούχο του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, συνολικά 500 Τούρκοι στρατιώτες θα αναπτυχθούν στο Κόσοβο, στο πλαίσιο της KFOR , της διεθνούς στρατιωτικής δύναμης της Ατλαντικής Συμμαχίας, που είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή. Οι Τούρκοι καταδρομείς θα στρατοπεδεύσουν στη βάση “Σουλτάν Μουράτ” στο Πρίζρεν , στο νοτιοδυτικό τμήμα του Κοσόβου. Η βάση απέχει πολύ από την περιοχή της έντασης, αλλά για την Άγκυρα σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητο να στείλει ένα μήνυμα της παρουσίας της σε μια περιοχή που δεν ξέχασε ποτέ ότι έχει βαθιούς δεσμούς.
H Τουρκία ήταν η δεύτερη χώρα που αναγνώρισε τη μονομερή ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου το 2008. O Ερντογάν ανακοίνωσε μάλιστα τότε, ότι η Τουρκία «εργάζεται για να αυξήσει τον αριθμό των χώρες που αναγνωρίζουν το Κόσοβο».
Η κατάσταση στις σερβικές περιοχές στο βόρειο Κόσοβο παραμένει τεταμένη. Και ενώ η διπλωματία προσπαθεί να βρει τρόπο να σταματήσει πιθανή κλιμάκωση ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο, ο επανεκλεγείς πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να βρήκε άλλη μία χρυσή ευκαιρία για να αναβαθμίσει τον διεθνή ρόλο της Αγκυρας στα μάτια της Δύσης, κυρίως.
Στην ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Αμυνας, η Αγκυρα κάνει λόγο για εντάσεις που αφορούν τους δήμους με σερβική πλειοψηφία και τονίζει την ανάγκη επίδειξης μετριοπάθειας από όλες τις πλευρές «στο φιλικό και αδελφικό Κόσοβο». Λέξεις καθόλου τυχαία επιλεγμένες που θέλουν να στείλουν ένα πολύ σαφές μήνυμα εγγύτητας με την Πρίστινα και τον τοπικό πληθυσμό και επιβεβαιώνουν επίσης το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τα Βαλκάνια, η οποία φαινομενικά είχαν βγει το τελευταίο διάστημα από την ατζέντα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το Βαλκανικό «παιγνίδι»
Η τουρκική κυβέρνηση μπορεί να έχει επικεντρώσει την προσοχή της σε άλλους τομείς τα τελευταία χρόνια –από τη Συρία ως τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο ως τη Μαύρη Θάλασσα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα έχει ξεχάσει το βαλκανικό «παιχνίδι»: μια περιοχή στην οποία ο Ερντογάν έχει επενδύσει στο παρελθόν πολλά νεοθωμανικά όνειρα, για να φτάσει στην καρδιά της Ευρώπης και να εξασφαλίσει τα δικά του συμφέροντα.
Στηριζόμενη στο Οθωμανικό παρελθόν, την κοινότητα της πίστης και την οικονομική και πολιτική διείσδυση, η Τουρκία έχει χαράξει εδώ και χρόνια έναν κεντρικό χώρο στα Βαλκάνια. Στόχος της Αγκυρας είναι η ενίσχυση των τοπικών μουσουλμανικών κοινοτήτων. Ενας στόχος που εφαρμόστηκε μέσω της ανάπτυξης όχι μόνο πολιτιστικών και θρησκευτικών αλλά και πολιτικών και οικονομικών σχέσεων με όλες τις χώρες της δυτικής περιοχής της χερσονήσου (Σερβία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κόσοβο, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία).
Οι εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας με τα Δυτικά Βαλκάνια αυξάνονται, με τις εξαγωγές της Αγκυρας στις έξι αυτές χώρες να ξεπερνούν τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια και τις εισαγωγές να φτάνουν τα 700 εκατ. Ευρώ. Η Αγκυρα ενισχύει επίσης την αμυντική συνεργασία με τις χώρε αυτές , με την συζητούμενη πώλησης μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar στη Σερβία ,την Αλβανία, αλλά και τη Ρουμανία. Για την Τουρκία, τα Βαλκάνια αντιπροσωπεύουν μια «φιλική Ευρώπη» , αποτελώντας την απαραίτητη πύλη προς τις αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μια περιοχή πολιτιστικής διείσδυσης και στρατιωτικής αλληλεπίδρασης.
Παν –τουρκισμός
Οπως γράφει το δίκτυο “Balkan Gossip” , «η Αγκυρα κινείται με βάση την οπτική γωνία και την ιδεολογίας του παντουρκισμού ή ενός νεο-οθωμανισμού, στον οποίο τα Βαλκάνια αποτελούν σφαίρα επιρροής για την Αγκυρα».
Σήμερα η Τουρκία επεκτείνει την επιρροή της στα Βαλκάνια και μέσω ανθρωπιστικών οργανώσεων. Σχεδόν το 20% του προϋπολογισμού της TIKA ( Τουρκική Υπηρεσία Συνεργασίας), κατευθύνεται στα Δυτικά Βαλκάνια. Το Ίδρυμα «Yunus Emre» προωθεί την τουρκική γλώσσα , και για παράδειγμα, στο Κόσοβο, ήδη ανταγωνίζεται την αγγλική. Το ίδρυμα Maarif εκπροσωπείται επίσης ευρέως στον χώρο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ενώ το «Diyanet» λειτουργεί στα Βαλκάνια με τη λεγόμενη «θρησκευτική διπλωματία», χρηματοδοτώντας την ανέγερση τζαμιών, εκδοτικές δραστηριότητες και ισλαμική λογοτεχνία στα βοσνιακά, βουλγαρικά και αλβανικά.
Όσον αφορά τη μνήμη της οθωμανικής κυριαρχίας, οι Τούρκοι χρησιμοποιούν αποτελεσματικά σύγχρονα εργαλεία «ήπιας δύναμης» -όπως τηλεοπτικές σαπουνόπερες-στον αγώνα ενάντια στις «κοσμικές προκαταλήψεις», για να βελτιώσουν την εικόνα της Τουρκίας στα μάτια του ντόπιου πληθυσμού και να ξαναγράψουν κάποια σελίδες της ιστορίας.
Επιπλέον, παρά τα παλιά διαδεδομένα αντιτουρκικά αισθήματα στη Σερβία, ο Ερντογάν κατάφερε να οικοδομήσει ένα ρεαλιστικό μοντέλο συνεργασίας και με το Βελιγράδι: Η Σερβία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος για την Άγκυρα. Η Τουρκία έγινε επίσης η πρώτη χώρα που άνοιξε προξενείο στο Νόβι Πάζαρ, στην παλιά περιοχή του Σαντζάκ. Ο Ερντογάν ανακηρύχθηκε ακόμη και επίτιμος πολίτης του Νόβι Παζάρ και οι κάτοικοι τον ανακήρυξαν «Σουλτάνο Ερντογάν!»
Η τουρκική επιρροή είναι επίσης ισχυρή στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, πάλι με τη βοήθεια της θρησκευτικής και πολιτιστικής συνεργασίας, με πανηγύρια αφιερωμένα στους Τούρκους δερβίσηδες που συνέβαλαν στον εξισλαμισμό των Βόσνιων. Στο στρατιωτικό μέτωπο, τα προϊόντα του τουρκικού στρατιωτικού-βιομηχανικού συγκροτήματος κατακτούν την αγορά των Βαλκανίων, ιδίως την αλβανική αγορά, το Κόσοβο , αλλά και τη Βουλγαρία, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία.
