Η ρωσική εξαγωγική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom πρόκειται να εξαιρεθεί από το 11ο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ αυτής της εβδομάδας, παρά τις αυξανόμενες αποδείξεις ότι χρηματοδοτεί μισθοφόρους που πολεμούν στην Ουκρανία.
“Δεν νομίζω ότι είναι θέμα αποδείξεων, αλλά πολιτικής βούλησης”, δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, στο Politico.
Οι ισχυρισμοί ότι η Gazprom εμπλέκεται άμεσα στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έρχονται συνέχεια.
Μια σειρά από αναφορές και βίντεο που υποτίθεται ότι προέρχονται από μαχητές στην πρώτη γραμμή του μετώπου δείχνουν ότι το προσωπικό εσωτερικής ασφάλειας της Gazprom έχει σχηματιστεί σε εθελοντικές μονάδες – η πιο εξέχουσα από τις οποίες ονομάζεται Potok, ή “ρεύμα”, το ίδιο όνομα που φιγουράρει στους αγωγούς Nord Stream της Gazprom που διέρχονται κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα και τώρα έχουν καταργηθεί.
Η Potok φέρεται να προμηθεύεται και να εξοπλίζεται από την Gazprom, αν και οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του και τον αριθμό των ανδρών που μπορεί να διαθέτει καλύπτονται από μυστικότητα.
Ο Yevgeny Prigozhin, ο οποίος διευθύνει τη διαβόητη μισθοφορική ομάδα Wagner, ισχυρίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον περασμένο μήνα ότι μίλησε με αρκετούς νεοσύλλεκτους της Potok.
Οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες προέβησαν σε παρόμοιους ισχυρισμούς τον Φεβρουάριο, υποστηρίζοντας ότι μια θυγατρική της Gazprom είχε δημιουργήσει τη δική της ιδιωτική στρατιωτική μονάδα.
Η Gazprom δεν έχει σχολιάσει κανένα τέτοιο θέμα.
Διακοπή δεσμών
Η ουκρανική κυβέρνηση δήλωσε ότι τέτοιες αναφορές θα πρέπει να ωθήσουν τις δυτικές εταιρείες να διακόψουν τους δεσμούς τους με τον ρωσικό γίγαντα φυσικού αερίου.
“Αυτό σίγουρα θέτει την Gazprom πέρα από τις καθαρά εμπορικές δραστηριότητες και την καθιστά συνένοχο σε εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία”, δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας German Galushchenko στο Politico.
“Τώρα έχουν φθάσει σε ένα νέο επίπεδο να είναι ευθέως συμμέτοχοι σε ποινικά κολάσιμες πράξεις”, είπε, προσθέτοντας ότι “μια εταιρεία της οποίας τα χρήματα πληρώνουν για εγκλήματα πολέμου και δολοφονίες δεν μπορεί να συμμετέχει σε μια πολιτισμένη αγορά”.
Ορισμένες πρωτεύουσες της ΕΕ συμφωνούν.
Τέτοια γεγονότα θα πρέπει μόνο να υποκινήσουν περαιτέρω συζήτηση… για το πώς μπορούμε να αποστασιοποιηθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο από την Gazprom”, δήλωσε ένας Λιθουανός διπλωμάτης.
Αλλά αυτό είναι απίθανο να σημαίνει αλλαγή της πολιτικής της ΕΕ έναντι της Gazprom.
Η πολιτική της ΕΕ
Ενώ το μπλοκ έχει εισαγάγει σχεδόν πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου, άνθρακα και διυλισμένων προϊόντων της Μόσχας, το φυσικό αέριο και η Gazprom έχουν γλιτώσει.
Πριν από τον πόλεμο, η Gazprom προμήθευε περίπου το 45% των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ- το ποσοστό αυτό μειώθηκε σε περίπου 7% στα τέλη Απριλίου, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης Bruegel.
Μεγάλο μέρος αυτού οφείλεται στον περιορισμό των ροών από τη Ρωσία και στη διακοπή λειτουργίας του αγωγού Nord Stream, αλλά αρκετές χώρες της ΕΕ – με κυριότερη την Ουγγαρία, αλλά και την Αυστρία και τη Σλοβακία – εξακολουθούν να λαμβάνουν κάποιο αέριο από τη Gazprom.
Η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική Eni έχουν επίσης τρέχουσες συμβάσεις με τη Gazprom, σύμφωνα με την Aura Sabadus, ανώτερη αναλύτρια στην εταιρεία ICIS market intelligence.
Επειδή οι κυρώσεις της ΕΕ αποφασίζονται ομόφωνα, δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να βρεθεί συναίνεση για την τιμωρία της Gazprom.
Αντίθετα, τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επιβάλει κυρώσεις κατά του επικεφαλής της Gazprom, Alexey Miller.
Από την άποψη της Επιτροπής, “ο κίνδυνος είναι ότι δεν θα υπάρξει ομοφωνία στο Συμβούλιο, επειδή τουλάχιστον μία χώρα, αλλά όχι μόνο μία, δεν έχει διαφοροποιηθεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο”, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής.
Οι αναφορές για πολιτοφυλακές της Gazprom στην Ουκρανία δεν είναι αρκετές για να αλλάξουν αυτές τις απόψεις, δήλωσαν διπλωμάτες από δύο χώρες της ΕΕ που ενημερώθηκαν για τις συζητήσεις σχετικά με τις κυρώσεις…
“Ενώ αυτό μπορεί να αυξήσει ελαφρώς την πίεση σε ορισμένους από τους αρνητές, δεν νομίζω ότι θα πείσει τους πραγματικούς αντιπάλους αυτών των κυρώσεων”, ανέφεραν διπλωματικές πηγές.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Αυστρίας δήλωσε ότι δεν υπάρχουν “ανεξάρτητα επαληθευμένες πληροφορίες” σχετικά με την ύπαρξη του Potok, αλλά ότι η Βιέννη κάνει “ό,τι είναι δυνατόν για να μειώσει περαιτέρω την εξάρτηση από το φυσικό αέριο”.
Σλοβάκος διπλωμάτης δήλωσε ότι οι κυρώσεις κατά της Gazprom “δεν είναι στο τραπέζι”, αλλά “αν συμβεί κάτι τέτοιο, είμαστε έτοιμοι να το αντιμετωπίσουμε σοβαρά”.
Αυτό σημαίνει ότι “η πίεση προς το παρόν είναι περισσότερο στο να αναλάβουν οι χώρες της ΕΕ εθελοντικές δεσμεύσεις”, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής.
Αίμα και αέριο
Αν και οι λεπτομέρειες παραμένουν ελάχιστες σχετικά με τη μισθοφορική μονάδα της Gazprom, η ύπαρξη της δικής της ένοπλης δύναμης δεν αποτελεί έκπληξη, λένε οι ειδικοί.
Η εταιρεία “έχει εδώ και χρόνια τη δική της ιδιωτική δύναμη ασφαλείας για τη φύλαξη των ενεργειακών εγκαταστάσεων και την παροχή ασφάλειας”, δήλωσε η Tracey German, καθηγήτρια συγκρούσεων και ασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου.
Η ίδια πιστεύει ότι οι ιδιωτικές μισθοφορικές ομάδες χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τα κενά των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και επίσης για να συγκαλύψουν τον πραγματικό αριθμό των απωλειών που προκλήθηκαν κατά την εισβολή.
Είναι πιθανό οι δυνάμεις της Gazprom να είναι καλά εξοπλισμένες και να έχουν εμπειρία σε μια υπηρεσία ασφαλείας ή στο στρατό, αλλά “προφανώς δεν έχουν το ανθρώπινο δυναμικό των Βάγκνερ”, δήλωσε ο Konrad Muzyka, αμυντικός αναλυτής στην Rochan Consulting.
“Αυτές οι πιο εξειδικευμένες μισθοφορικές ομάδες είναι πιθανό να είναι καλύτερα εκπαιδευμένες και η ποιότητα των στρατιωτών είναι πιθανό να είναι καλύτερη”, είπε, προσθέτοντας ότι πιθανώς “έχουν αναλάβει τη φύλαξη των ενεργειακών υποδομών και οι πολεμικές επιχειρήσεις τους είναι καλύτερα σχεδιασμένες… για να αποφύγουν το είδος των απωλειών που έχει υποστεί ο Βάγκνερ”.
Ομάδες όπως η Potok παρέχουν μια “πολύ σημαντική πηγή ευελιξίας” για το Κρεμλίνο ώστε να επιτύχει τους στόχους του με αδιαφανή τρόπο εκτός νόμου, δήλωσε ο Adnan Vatansever, ανώτερος λέκτορας και ειδικός σε θέματα ενέργειας της Ρωσίας στο King’s College του Λονδίνου.
Είναι επίσης ένα “πολύ επιθυμητό σενάριο” για τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin, είπε, στον οποίο αρέσει να ενισχύει τον ανταγωνισμό μεταξύ των ελίτ για να εμποδίσει μια ομάδα όπως ο Βάγκνερ να γίνει κυρίαρχη και να τον αμφισβητήσει.
“Η Gazprom υπήρξε πολύ κεντρικός παίκτης σε αυτόν τον ανταγωνισμό εξουσίας”, δήλωσε ο Vatansever.
“Στη Ρωσία, υπάρχει ένα ρητό: “Όποιος ελέγχει τη Gazprom ελέγχει τη χώρα””.
