Μετά από μήνες εμφανούς απροθυμίας να συνεργαστεί με το Κίεβο στο ίδιο επίπεδο με τη Μόσχα, η Κίνα δήλωσε στις 26/4 η ότι θα στείλει ειδικούς αντιπροσώπους στην Ουκρανία και θα διεξαγάγει συνομιλίες με όλα τα μέρη για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο πρόεδρος Xi Jinping είπε στον Ουκρανό ομόλογό του πρόεδρο Volodymyr Zelenskyy σε τηλεφωνική επικοινωνία -την πρώτη που είχαν οι ηγέτες από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022- ότι το Πεκίνο θα επικεντρωθεί στην προώθηση ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης πρόσθεσαν ότι το Πεκίνο θα καταβάλει προσπάθειες ώστε να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου να τερματιστεί αυτό που η Κίνα αποκάλεσε “κρίση” και όχι σύγκρουση.
Σχολιάζοντας το τηλεφώνημα, το οποίο χαρακτήρισε “μακρύ και ουσιαστικό”, ο Volodymyr Zelenskyy δήλωσε ότι πιστεύει ότι θα δώσει “ισχυρή ώθηση στην ανάπτυξη των διμερών μας σχέσεων”.
Ξαφνιάστηκαν οι παρατηρητές
Η χρονική συγκυρία της κλήσης – και η απόφαση της Κίνας να στείλει απεσταλμένους στην Ουκρανία – προκάλεσε ερωτηματικά σε πολιτικούς και αμυντικούς αναλυτές, ιδίως καθώς είναι ευρέως γνωστό ότι η Ουκρανία ετοιμάζεται να εξαπολύσει μια μεγάλης κλίμακας αντεπίθεση εναντίον των ρωσικών δυνάμεων σε μια προσπάθεια να ανακαταλάβει εδάφη στα ανατολικά και τα νότια.
Αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι η Κίνα επιθυμεί να σταματήσει τη σύγκρουση πριν υπάρξει μαζική κλιμάκωση των μαχών καθώς περνάει η ανοιξιάτικη περίοδος “λάσπης”, επιτρέποντας στις επιθετικές επιχειρήσεις να αρχίσουν και πάλι σοβαρά, και καθώς η Ουκρανία λαμβάνει περισσότερο στρατιωτικό υλικό από τους δυτικούς συμμάχους της.
“Οι ανοιξιάτικοι μήνες ουσιαστικά φτάνουν στο τέλος τους και είναι καιρός να αρχίσουν οι αντεπιθέσεις, οπότε νομίζω ότι η Κίνα θέλει να θεωρηθεί ως άμεσος μεσολαβητής πριν από αυτή την κλιμάκωση”, δήλωσε ο Max Hess, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Ευρασίας στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο Oleksandr Musiyenko, στρατιωτικός εμπειρογνώμονας και επικεφαλής του Κέντρου Στρατιωτικών και Νομικών Μελετών στο Κίεβο.
Ωστόσο, εξεπλάγη από τη χρονική στιγμή της κλήσης της Κίνας, καθώς περίμενε ότι θα περίμενε να δει πώς θα προχωρούσε η αντεπίθεση πριν παρέμβει.
“Ήμουν βέβαιος ότι η Κίνα θα περίμενε τα αποτελέσματα της ουκρανικής αντεπίθεσης και στη συνέχεια πιθανώς θα πρότεινε κάτι για κατάπαυση του πυρός και ειρηνευτικές συνομιλίες”, δήλωσε.
“Αλλά νομίζω ότι οι Ρώσοι φοβούνται τη μελλοντική ουκρανική αντεπίθεση, φοβούνται ότι θα χάσουν κάποια εδάφη που κατέχουν αυτή τη στιγμή… έτσι νομίζω ότι ζήτησαν από τον Xi να καλέσει τον Zelenskyy για να του ζητήσει να σταματήσει αυτή την αντεπίθεση”, είπε.
Κίνα – μεσίτης ειρήνης ή σύμμαχος;
Η Κίνα επιθυμούσε διακαώς να τοποθετηθεί ως μεσίτης ειρήνης για τον τερματισμό του πολέμου, αλλά εμφανιζόταν να είναι σύμμαχος της Μόσχας καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, αρνούμενη να καταδικάσει την εισβολή, πραγματοποιώντας συχνά τηλεφωνήματα με τη Μόσχα και χωρίς να έχει καμία άμεση διπλωματική επαφή με την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου – μέχρι τώρα.
Και όταν ο Xi επισκέφθηκε τη Ρωσία τον Μάρτιο, είπε ότι θα πραγματοποιούσε τηλεφωνική επικοινωνία με το Κίεβο, αλλά δεν είχε γίνει καμία διευθέτηση, γεγονός που καθιστά την τελευταία ανακοίνωση ακόμη πιο εκπληκτική.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg έκανε αυτή την επισήμανση, όταν “χαιρέτισε” το τηλεφώνημα μεταξύ του Xi και του Zelenskyy, αλλά σημείωσε ότι αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι η Κίνα εξακολουθεί να μην έχει καταδικάσει την εισβολή της Ρωσίας.
Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, δήλωσε ότι καλωσορίζει οτιδήποτε μπορεί να φέρει πιο κοντά τον τερματισμό της σύγκρουσης, αλλά δήλωσε ότι εξακολουθεί να χρειάζεται να επιτύχει τους δηλωμένους στόχους της λεγόμενης “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης”, όπως η πλήρης κατάληψη του Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία.
Οι αναλυτές είναι γενικά επιφυλακτικοί σχετικά με την τοποθέτηση της Κίνας ως διαμεσολαβητή και την ικανότητά της να συμβάλει στον τερματισμό του πολέμου, αμφισβητώντας πόσο μεγάλη επιρροή έχει το Πεκίνο στη Μόσχα.
Ο Musiyenko δήλωσε ότι η Κίνα δεν φαίνεται να κατανοεί τη σύγκρουση, σημειώνοντας ότι είναι “απίστευτο” για το Πεκίνο “να αποκαλεί τον πόλεμο πολιτική κρίση”.
Φοβάται ότι οποιαδήποτε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ή ειρηνευτικής συμφωνίας που θα προταθεί από την Κίνα θα περιλαμβάνει όρους που προτείνει η Ρωσία, όπως αλλαγές στα εδαφικά σύνορα.
“Ύποπτη” χρονική στιγμή
Δεν πέρασε απαρατήρητο από τους αναλυτές το γεγονός ότι το τηλεφώνημα της Κίνας πραγματοποιήθηκε μόλις λίγες ημέρες μετά από μια διπλωματική γκάφα την περασμένη εβδομάδα, όταν ο πρεσβευτής της στη Γαλλία, Lu Shaye, δήλωσε στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης ότι οι χώρες που αποτελούσαν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, όπως η Ουκρανία, δεν τηρούν το διεθνές δίκαιο.
Το σχόλιο προκάλεσε αγανάκτηση στην ΕΕ καθώς και στην Ουκρανία και σε άλλα πρώην σοβιετικά κράτη.
Η Κίνα αναγκάστηκε να εκδώσει ανακοίνωση με την οποία πήρε αποστάσεις από τα σχόλια του Lu, επιμένοντας ότι “η Κίνα σέβεται το καθεστώς των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών ως κυρίαρχων χωρών μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης”.
Μετά το περιστατικό, ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής για τις αναδυόμενες αγορές σε θέματα κυριαρχίας στην BlueBay Asset Management, δήλωσε ότι δεν μπορεί να αγνοηθεί η χρονική στιγμή του τηλεφωνήματος του Xi στον Zelenskyy.
“Η χρονική στιγμή φαίνεται πολύ ύποπτη, καθώς έρχεται μετά από εκείνο το απίστευτο διπλωματικό ατόπημα/καταστροφή του Κινέζου πρεσβευτή στο Παρίσι, σχολιάζοντας ότι τα μετασοβιετικά κράτη δεν έχουν δικαίωμα ύπαρξης”, δήλωσε ο Ash.
“Αυτές μπορεί να ήταν οι πραγματικές του απόψεις για την Ουκρανία, αλλά σε μια συνέντευξη νομίζω ότι προσέβαλε και τα 14 μη ρωσικά κράτη που εξασφάλισαν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση το 1991.
Και αυτό περιλαμβάνει τα κράτη της Κεντρικής Ασίας και της Υπερκαυκασίας στα οποία η Κίνα βασίζεται για κρίσιμα αγαθά.
Πρέπει να είναι απολύτως εξοργισμένα, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του μετακομμουνιστικού χώρου, πρώην Ρωσία, στην αναδυόμενη Ευρώπη”, σημείωσε.
Ο Ash είπε ότι η γκάφα θα μπορούσε να προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στην οικοδόμηση γεφυρών με τα πρώην σοβιετικά κράτη και έδειξε έλλειψη κατανόησης που θα μπορούσε να μοιραστεί ευρύτερα από εκείνους στο Πεκίνο, αν και αυτή φάνηκε μόνο από έναν αξιωματούχο.
“Αυτό το ένα σχόλιο υπονόμευσε 30 περίπου χρόνια -τόσο προσεκτικής κινεζικής διπλωματίας στην περιοχή”, δήλωσε ο Ash, προσθέτοντας ότι “στην πραγματικότητα δείχνει ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι δεν καταλαβαίνουν ουσιαστικά την Ευρώπη”.
