Οι μεγαλύτερες τράπεζες της Wall Street δεν περιμένουν το αποτέλεσμα των εκλογών-κλιμακίου στην Τουρκία τον επόμενο μήνα για να αναφέρουν τι σημαίνει αυτό για τη νομισματική πολιτική της χώρας και σχεδόν ομόφωνα προβλέπουν ότι τα επιτόκια θα επιστρέψουν σε επίπεδα υψηλότερα από αυτά που είχαν βρεθεί μετά το νομισματικό κραχ του 2018.
Οι αναλυτές της Citigroup αναμένουν τώρα ότι το βασικό επιτόκιο της Τουρκίας θα κλείσει το επόμενο τρίμηνο στο 40%.
Για την Bank of America ο δείκτης αναφοράς θα κορυφωθεί στο 50% πριν από μια μικρή πτώση τους τελευταίους τρεις μήνες του έτους.
Είναι μια άποψη που συμμερίζεται σε μεγάλο βαθμό η αγορά, με τα παράγωγα που χρησιμοποιούνται για να στοιχηματίζουν στο μελλοντικό κόστος δανεισμού να δείχνουν επίσης προσδοκίες για πολύ υψηλότερα επιτόκια μετά τις εκλογές.
Η διάμεση πρόβλεψη των οικονομολόγων που συμμετείχαν στην έρευνα του Bloomberg για το τρίτο τρίμηνο έχει πλέον μετατοπιστεί από το 10% τον Φεβρουάριο στο 25,5% – έναντι του σημερινού 8,5%.
Επιτοκιακό σοκ
“Μια ισχυρότερη προσαρμογή που θα φέρει το επιτόκιο πολιτικής περίπου στο 40% ή και υψηλότερα μπορεί να είναι μια πιο συνετή πορεία δράσης”, ανέφεραν οι οικονομολόγοι της Citi, Ilker Domac και Gultekin Isiklar.
Η μαζική δόση νομισματικής σύσφιξης που αναλαμβάνουν οι παγκόσμιες τράπεζες σηματοδοτεί ότι η οικονομία θα υπερισχύσει της πολιτικής, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της πιο σκληρής προεκλογικής εκστρατείας της διακυβέρνησης δύο δεκαετιών του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Τι δείχνει το Bloomberg Economics
“Βλέπουμε μια επιστροφή σε πιο ορθόδοξες πολιτικές, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το οικονομικό μοντέλο του Erdogan στόχευε στην άνθηση των επενδύσεων, στο πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, στην ενίσχυση της λίρας και στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
Αντ’ αυτού, το μοντέλο απέτυχε και στους τέσσερις στόχους”.
Μια συμμαχία της αντιπολίτευσης που διεκδικεί τις εκλογές έχει υποσχεθεί επιστροφή στις ορθόδοξες νομισματικές πολιτικές και μια “αυτόνομη” κεντρική τράπεζα, εάν εκλεγεί.
Επί του παρόντος, ο Erdogan έχει την εξουσία να διορίζει και να απολύει απευθείας τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας και τα μέλη της επιτροπής νομισματικής πολιτικής.
Σε περίπτωση που οι αντισυμβατικές πολιτικές που υπερασπίζεται ο Erdogan τεθούν υπό έλεγχο, ο δρόμος της επιστροφής στην επικρατούσα τάση θα είναι πιθανότατα μακρύτερος και δαπανηρότερος απ’ ό,τι αν η κεντρική τράπεζα είχε ενεργήσει νωρίτερα μπροστά σε μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις πληθωρισμού στον κόσμο πέρυσι.
Στηριζόμενη σε μέτρα μέσω margins, αλλά και στην πίεση του κόστους δανεισμού πολύ κάτω από τον πληθωρισμό, η Τουρκία δεν κατάφερε να αντιστρέψει το βαθύ έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της ή να καταστείλει τις πιέσεις στις τιμές.
Ένα έκτακτο πρόγραμμα αποταμίευσης και παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας έχουν κρατήσει το τουρκικό νόμισμα σε πίεση, κερδίζοντας χρόνο, αλλά μόνο με υψηλό τίμημα για τον προϋπολογισμό και τα αποθεματικά.
Επώδυνη προσαρμογή
“Όλοι γνωρίζουμε ότι η τρέχουσα πορεία πολιτικής δεν είναι βιώσιμη”, δήλωσε ο Viktor Szabo, διευθυντής επενδύσεων στην abrdn στο Λονδίνο.
Ο καθηγητής του Wharton περιμένει να ανατρέψει την κληρονομιά του Erdogan
“Και ενώ η αντιπολίτευση έχει ένα λογικό μακροοικονομικό πρόγραμμα, θα είναι μια επώδυνη προσαρμογή, καθώς θα απαιτήσει πρώτα να συντριβεί η οικονομία για να μειωθεί ο πληθωρισμός”, δήλωσε ο Szabo.
“Για να το θέσω αλλιώς, η Τουρκία έχει οδηγηθεί σε μια βαθιά τρύπα και θα είναι επώδυνο να βγει από αυτήν”.
Τμήματα της οικονομίας λειτουργούν ήδη σε μεγάλο βαθμό αποσυνδεδεμένα από την επίσημη πολιτική.
Τα επιτόκια καταθέσεων είναι τα υψηλότερα των τελευταίων τεσσάρων ετών και η διαφορά τους με το επιτόκιο αναφοράς της κεντρικής τράπεζας είναι η μεγαλύτερη εδώ και μια δεκαετία.
Ο Erdogan έχει προσκολληθεί σε αυτό που αποκαλεί “Νέο Μοντέλο Οικονομίας”, ένα πρόγραμμα που δίνει προτεραιότητα στις εξαγωγές και τα φθηνά δάνεια, εγκαταλείποντας τις συμβατικές πολιτικές υπέρ μέτρων όπως τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια.
Η κεντρική τράπεζα δεν έχει αυξήσει το βασικό της επιτόκιο εδώ και δύο χρόνια, ακόμη και όταν ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε πάνω από το 85% το 2022.
Αντ’ αυτού, μείωσε περισσότερο από το μισό τον δείκτη αναφοράς από τα μέσα του 2021 για να τον φέρει σε μονοψήφιο ποσοστό.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα επανεξετάσουν τα επιτόκια την επόμενη φορά στις 27 Απριλίου, με το Bloomberg Economics να αναμένει μία τελευταία μείωση πριν από τις εκλογές του Μαΐου.
Οι επικρίσεις
Η άποψη ότι η Τουρκία βρίσκεται κοντά σε μια απότομη στροφή μακριά από την οικονομική ανορθοδοξία έχει πολλούς σκεπτικιστές στο εσωτερικό.
Για τον Haluk Burumcekci, ανεξάρτητο οικονομολόγο στην Κωνσταντινούπολη, “ένα επιτόκιο 50% θα έχει σοβαρά αρνητικές συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα, την απασχόληση και την αγορά δανείων”.
Τα επιτόκια μπορούν να φτάσουν στο 30%, είπε, παράλληλα με τη δέσμευση για “ισχυρή νομισματική πολιτική και στόχευση στον πληθωρισμό”.
Αλλά ο Burumcekci πιστεύει ότι οι διεθνείς τράπεζες υπερβολικά κινδυνολογούν προσπαθώντας να διαμορφώσουν τις προσδοκίες προς όφελός τους.
“Οι ξένοι επενδυτές θέλουν να κερδίσουν περισσότερα έσοδα μέσω υψηλών επιτοκίων στην αβέβαιη ατμόσφαιρα – με τον ελάχιστο κίνδυνο στο συντομότερο δυνατό χρόνο”, δήλωσε.
Πορεία προς τα εμπρός
Αν και μια νίκη της αντιπολίτευσης θα αποτελέσει πιθανότατα μια πιο αποφασιστική ρήξη με την κληρονομιά του Erdogan, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι οι ταχύτητες της πολιτικής θα αλλάξουν ακόμη και αν το κυβερνών κόμμα ΑΚ παραμείνει.
Ο Erdogan δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ο φιλικός προς την αγορά πρώην υπουργός Οικονομικών του, ο Mehmet Simsek, ηγείται μιας αναθεώρησης της οικονομικής πολιτικής χωρίς να αναλάβει επίσημο ρόλο.
Μέλη του μπλοκ της αντιπολίτευσης, το οποίο περιλαμβάνει τεχνοκράτες και πρώην βοηθούς στην οικονομία από τις προηγούμενες κυβερνήσεις του Erdogan, δήλωσαν ότι η Τουρκία θα επιστρέψει στην κυρίαρχη οικονομική πολιτική, αν εκλεγούν στην εξουσία.
“Όλοι οι δείκτες δείχνουν την ανάγκη για επανεξισορρόπηση της οικονομίας”, ανέφεραν σε έκθεσή τους οικονομολόγοι της BofA.
“Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, βλέπουμε μια πιο αδύναμη λίρα και αυστηροποίηση των οικονομικών συνθηκών για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών”, ανέφεραν.
