Του Mohamed El-Erian
Ας αρχίσουμε με τα καλά νέα. Το κόκκινο φωτάκι που αναβόσβηνε μετά τη μαζική έξοδο με την ταχύτητα του φωτός από το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα, ή αυτό που οι οικονομολόγοι αναφέρουν ευρύτερα ως χρηματοπιστωτική μετάδοση, βρίσκεται πίσω μας.
Ωστόσο είναι πολύ νωρίς για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να διακηρύξουν την ολοκλήρωση της αποστολής. Αντιθέτως, το κόκκινο έχει γίνει ένα πορτοκαλί που αναβοσβήνει, λόγω της βραδύτερα κινούμενης οικονομικής μετάδοσης, της οποίας το βασικό κανάλι μετάδοσης, αυτό της περιορισμένης πιστωτικής επέκτασης στην οικονομία, αυξάνει τον κίνδυνο όχι μόνο της ύφεσης αλλά και του στασιμοπληθωρισμού.
Η κακή διαχείριση των κινδύνων και η ανεπαρκής διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων ήταν η αιτία των τραπεζικών χρεοκοπιών. Εκτέθηκαν για να τις δουν όλοι από δύο παράγοντες: πρώτον, έναν κακό χειρισμό του κύκλου των επιτοκίων που είδε τη Fed να αρχίζει να αυξάνει τα επιτόκια πολύ αργά και στη συνέχεια να αναγκάζεται σε μια σειρά εξαιρετικά συγκεντρωμένων αυξήσεων· και δεύτερον, όπως παρατήρησε στο Κογκρέσο ο αντιπρόεδρος Μάικλ Μπαρ, σε ένα ασυνήθιστο επεισόδιο ειλικρίνειας και ταπεινότητας από την τρέχουσα Fed, για παραλείψεις στην εποπτεία και τη ρύθμιση.
Ο κίνδυνος μιας γενικευμένης φυγής καταθέσεων από παρόμοιες -περιφερειακές και κοινοτικές – τράπεζες ήταν ουσιαστικός, ιδίως καθώς, αμέσως μετά από τρεις χρεοκοπίες τραπεζών (Silicon Valley Bank, Signature και Silvergate), μια τέταρτη (First Republic) βρέθηκε στη γωνία. Ο συνδυασμός της απεριόριστης ασφάλισης των καταθέσεων για τις χρεοκοπημένες τράπεζες και της μερικής διάσωσης των μεγάλων τραπεζών για να βοηθηθεί η First Republic βοήθησε να σταματήσει ο πανικός των καταθέσεων. Ωστόσο, το σοκ μετριάστηκε αλλά δεν εξαλείφθηκε.
Οι μικρότερες τράπεζες έχουν υποστεί σημαντικές εκροές καταθέσεων προς τις μεγαλύτερες ομοειδείς τους -τις οποίες οι καταθέτες θεωρούν πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν-, τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς και, σε πολύ μικρότερο βαθμό, τον χώρο των crypto.
Είναι απίθανο να αντιστραφούν πλήρως σύντομα. Αντίθετα, θα αναγκάσουν σε προσαρμογές τα ιδρύματα που είναι μεγάλοι πάροχοι δανείων σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και ενυπόθηκων δανείων. Καθώς αυτές οι τραπεζικές δραστηριότητες είναι απίθανο να αναληφθούν σε οποιαδήποτε κλίμακα από τους δικαιούχους των εκροών καταθέσεων, η πίστωση σε επίπεδο συστήματος θα συρρικνωθεί.
Αυτή δεν είναι η μόνη συσταλτική τάση στην οικονομία λόγω των τραπεζικών κλυδωνισμών. Η ρύθμιση είναι πιθανό να αυξηθεί, το ίδιο και η εποπτεία, ιδίως από την πλευρά της Fed, που πιάστηκε να κάνει ένα ακόμη λάθος πολιτικής και που δεν μπορεί να αντέξει άλλο. Υπάρχουν επίσης τρεις άλλες εκτιμήσεις που θα κάνουν το τραπεζικό σύστημα στο σύνολό του πιο προσεκτικό.
Πρώτον, οι χρεοκοπίες των τραπεζών έθεσαν σε εγρήγορση τους επενδυτές για τις συνολικές ζημίες στα χαρτοφυλάκια «διακράτησης μέχρι τη λήξη» του συστήματος, που ονομαστικά ανέρχονται σε περισσότερο από το ένα τέταρτο του κεφαλαίου. Εάν αναγκαστεί να πραγματοποιήσει μια τέτοια ζημία μέσω σημαντικών εκροών καταθέσεων, το ίδιο το τραπεζικό σύστημα θα καταλήξει με μια πιεστική κεφαλαιακή τρύπα. Αυτό συμβαίνει σε μια εποχή που άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως τα εμπορικά ακίνητα, βρίσκονται ήδη υπό κάποια πίεση.
Δεύτερον, ορισμένα τραπεζικά μοντέλα θεωρούνται πλέον πολύ πιο εύθραυστα. Σε πλήρη αντίθεση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, αυτό ισχύει για τα ιδρύματα που λειτουργούν περισσότερο με ένα «στενό» τραπεζικό μοντέλο που έχει ελάχιστο, ή και καθόλου, στοιχείο επενδυτικής τραπεζικής.
Τέλος, η ικανότητα των τραπεζών να μετακυλίσουν το υψηλότερο κόστος δανεισμού και τα μεγαλύτερα τέλη για την ασφάλιση των καταθέσεων θα περιοριστεί από τη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα εναλλακτικών προϊόντων που αποφέρουν τόκους.
Όλα αυτά οδηγούν στη δυσάρεστη διαπίστωση ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας πιστωτικής συρρίκνωσης που θα διαρκέσει τα επόμενα τρίμηνα, φτάνοντας πιθανώς στο αποκορύφωμά της προς το τέλος του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επόμενου. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που, σε αντίθεση με τη χρηματοπιστωτική μετάδοση, δεν αντιμετωπίζεται εύκολα με πολιτικές.
Η χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής περιορίζεται από τις πολιτικές διαιρέσεις και την ανησυχία ότι το εργαλείο αυτό χρησιμοποιήθηκε υπερβολικά κατά τη διάρκεια και μετά την πανδημία. Η νομισματική πολιτική πρέπει να παραμείνει επικεντρωμένη στον περιορισμό του πληθωρισμού. Πράγματι, ενώ οι αγορές τιμολογούν τόσο μια μείωση των επιτοκίων ήδη από τον Ιούνιο όσο και ένα επίπεδο στο τέλος του έτους το οποίο θα είναι μια ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα κάτω από τις κατευθυντήριες γραμμές της μελλοντικής πολιτικής, τα πρόσφατα σχόλια της Fed υποδηλώνουν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγνωρίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να είναι αντιπαραγωγικό, καθώς θα επέτρεπε τη διατήρηση του υψηλού πληθωρισμού.
Η πρόσφατη απόφαση της OPEC+ να μειώσει την παραγωγή ενισχύει αυτόν τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού.
Η επιτυχία στην αντιμετώπιση της άμεσης απειλής της μαζικής φυγής καταθέσεων από τις τράπεζες, όσο και αν είναι καλοδεχούμενη, ωστόσο δεν έχει εξαλείψει τον κίνδυνο που ενέχουν για την οικονομία στο σύνολό της οι κλυδωνισμοί στο αμερικανικό τραπεζικό σύστημα. Αντί να στοιχηματίζουν σε πρόωρες μειώσεις επιτοκίων, οι αγορές θα πρέπει να ενθαρρύνουν τη Fed να ολοκληρώσει το έργο της μείωσης του πληθωρισμού, προτού προσπαθήσει να αντισταθμίσει μια πιστωτική συρρίκνωση που θα εξελιχθεί σε διάστημα αρκετών τριμήνων.
Αν δεν συμβεί αυτό, θα έρθουμε αντιμέτωποι με μια μεγαλύτερη πιθανότητα της ακόμα πιο δύσκολης πρόκλησης του στασιμοπληθωρισμού.
