Mε ένα άρθρο κόλαφο για τον πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan ο γνωστός γεωπολιτικός αναλυτής Sinan Ciddi, που εδρεύει στις ΗΠΑ, προβλέπει «πολιτικό σεισμό» στην Τουρκία.
«Η Τουρκία βιώνει την μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην Ιστορία της.
Δέκα επαρχίες στα νοτιοανατολικά της χώρας ισοπεδώθηκαν από ισχυρούς σεισμούς μέσα σε λίγες ώρες, με αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες νεκρούς.
Οι θερμοκρασίες είναι υπό το μηδέν, με τους επιζώντες να κινδυνεύουν, στην κυριολεξία, να πεθάνουν από το κρύο προτού οι διασώστες προλάβουν να τους βγάλουν από τα ερείπια.
Φυσικά, η καταστροφή είναι ακόμη εν εξελίξει…» αναφέρει ο Ciddi και συνεχίζει:
«Υπάρχει πλέον τεράστιος αριθμός αστέγων.
Ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν καταστράφηκαν σπίτια, πολλά θα είναι ακατοίκητα λόγω ζημιών.
Το επίπεδο της αστικής καταστροφής είναι τέτοιο που, εκτός από το να χάσουν τα σπίτια τους, οι κάτοικοι της περιοχής έχουν χάσει και τις δουλειές τους.
Παρότι οι φυσικές καταστροφές είναι απρόβλεπτες, η τουρκική κυβέρνηση θα έπρεπε και θα μπορούσε να ήταν καλύτερα προετοιμασμένη, για να αποφύγει αυτό το χειρότερο σενάριο».
Τρία ερωτήματα
Τις επόμενες ημέρες πολίτες και πολιτικοί πρόκειται να ζητήσουν απαντήσεις σε τρία άβολα ερωτήματα.
Το πρώτο σχετίζεται με τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων έκτακτης ανάγκης, που προορίζονται ειδικά για την ανακούφιση από τους σεισμούς.
Μετά τον φονικό σεισμό του 1999, το κράτος επέβαλε μόνιμο φόρο σε όλους τους Τούρκους ιδιοκτήτες κατοικιών, έτσι ώστε η χώρα να είναι οικονομικά προετοιμασμένη για τον επόμενο καταστροφικό σεισμό.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το τουρκικό κράτος έχει εισπράξει κοντά στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πού είναι αυτά τα κεφάλαια;
Το 2020, οι δημοσιογράφοι έκαναν αυτή ακριβώς την ερώτηση στον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan.
Απάντησε χωρίς απάντηση, σημειώνοντας “Ξοδέψαμε τα [κονδύλια] σε ό,τι ήταν απαραίτητο. Πραγματικά δεν έχω χρόνο να εξηγήσω σε τι ξοδεύτηκαν τα χρήματα”.
Από το 2012, η δημόσια αποκάλυψη των κρατικών δαπανών έχει λογοκριθεί, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο να προσδιοριστεί πώς δαπανήθηκαν αυτά τα κεφάλαια.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά τους οικοδομικούς κανονισμούς.
Μετά τον σεισμό του 1999, το κράτος επέβαλε αυστηρούς οικοδομικούς κανονισμούς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κτίρια θα είναι όσο το δυνατόν πιο ανθεκτικά στους σεισμούς.
Η καταστροφή ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων σε πόλεις όπως το Hatay, η Antakya και το Iskenderun δείχνει ότι τα κτίρια δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές που είχαν τεθεί.
Ποιος είναι υπεύθυνος;
Η κυβέρνηση θα μπει στον πειρασμό να δυσφημήσει μεμονωμένους εργολάβους και οικοδόμους, αλλά όχι τα κομματικά στελέχη που διοικούν δήμους και εκδίδουν οικοδομικές και χωροταξικές άδειες.
Με άλλα λόγια, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdogan θα κάνει ό,τι μπορεί για να ξεφύγει από την αμηχανία και τις ευθύνες.
Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς θα το πετύχει αυτό, υπό το φως της των σοβαρότατων ζημιών που έχουν υποστεί δεκάδες δημοτικά κτίρια και νοσοκομεία.
Το τελευταίο ερώτημα έχει να κάνει με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης την οποία κήρυξε η κυβέρνηση.
Ομολογουμένως, το μέγεθος των σεισμών ήταν τεράστιο και, ως εκ τούτου, κάθε κυβέρνηση θα ερχόταν αντιμέτωπη με σοβαρά ζητήματα.
Ωστόσο, οι πολίτες στις πληγείσες περιοχές διαμαρτύρονται για την παντελή έλλειψη υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης, με αποτέλεσμα ορισμένοι να αναρωτιούνται, «πού είναι το κράτος;»
Τις πρώτες σαράντα οκτώ ώρες, η κυβέρνηση δίστασε να αναπτύξει τον τουρκικό στρατό, ο οποίος διαθέτει σημαντικούς πόρους, όπως προσωπικό και βαρύ εξοπλισμό ανύψωσης.
Αυτός ο δισταγμός μπορεί να είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων ζωών.
Επιπλέον, η κορυφαία υπηρεσία αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης της χώρας (AFAD) βρίσκεται υπό αυξανόμενο δημόσιο έλεγχο.
Σύμφωνα με καταγγελίες, είχε απαράδεκτα αργή απάντηση δεδομένου και του μεγέθους της καταστροφής.
Αυτήν τη στιγμή, κύριο μέλημα του Erdogan φαίνεται να είναι οι πολιτικοί τακτικισμοί…
Δυο ημέρες μετά την καταστροφή, κήρυξε τις πληγείσες περιοχές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για δύο μήνες
Το χρονοδιάγραμμα είναι τουλάχιστον… άβολο: η κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα λήξει μία εβδομάδα πριν από την προβλεπόμενη ημερομηνία των εθνικών εκλογών στην Τουρκία.
«Συμπτωματικά», μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να ελέγξει τα μέσα ενημέρωσης – συγκεκριμένα, τον έλεγχο των αρνητικών ρεπορτάζ που μπορεί να ρίξουν την ευθύνη για την επακόλουθη ανοικοδόμηση και ανθρωπιστικές προκλήσεις στην κυβέρνηση.
Θα εκμεταλλευτεί την κατάσταση
Ο Erdogan πιθανότατα καταλαβαίνει ότι αυτός ο σεισμός μπορεί να είναι η μεγαλύτερη πολιτική πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει.
Ωστόσο, σε μια φλογερή δημόσια εμφάνιση, αντί να αναγνωρίσει το επίπεδο του δημόσιου τραύματος που αντιμετώπιζε η χώρα, προειδοποίησε ότι θα στόχευε άτομα που «διαδίδουν ψέματα» για την εθνική καταστροφή.
Με τόσες καταστροφές και τόσο πολλά να διακυβεύονται σε πολιτικό επίπεδο, θα μπορούσε να προσπαθήσει να βάλει φρένο στη διεξαγωγή των εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τις 14 Μαΐου.
Πολλά από τα δημόσια κτίρια όπου συνήθως ψηφίζουν οι πολίτες έχουν υποστεί ζημιές.
Όμως, ακόμα κι αν είναι άθικτα, οι πολίτες θα ασχοληθούν πρωτίστως με την ανοικοδόμηση της ζωής τους.
Η κυβέρνηση μπορεί έτσι να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την κατάσταση και να αποτρέψει αυτό που είχε προγραμματιστεί να είναι κλειστές εκλογές επικαλούμενη την αδυναμία των πολιτών να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία.
Μια τέτοια στρατηγική θα μπορούσε να αποτύχει.
Ο σεισμός έχει κερδίσει τη διεθνή προσοχή.
Εάν η κυβέρνηση αποτύχει να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του λαού και στη συνέχεια προσπαθήσει να ακυρώσει εκλογές, θα προκαλούσε νέο, πολιτικό αυτή τη φορά, σεισμό.
Και οι απογοητεύσεις τους θα είναι εμφανείς στη διεθνή κοινότητα, που «εργάζεται υπερωριακά» για να συγκεντρώσει κεφάλαια χάριν του πολιορκημένου λαού της Τουρκίας.
Ωστόσο, αυτό που μπορεί να μην καταλαβαίνει ο κόσμος είναι ότι ο Erdogan και το AKP βρίσκονται στην εξουσία εδώ και είκοσι χρόνια.
«Και ενώ η πολιτική ελίτ μπορεί να μην ευθύνεται για τη φυσική καταστροφή, οι μετασεισμοί θα είναι και πολιτικοί…» καταλήγει ο Cinan Ciddi.
Ο Sinan Ciddi είναι συνεργάτης του Ιδρύματος για την Άμυνα των Δημοκρατιών (FDD), όπου εργάζεται στο Πρόγραμμα του FDD για την Τουρκία και στο Κέντρο Στρατιωτικής και Πολιτικής Ισχύος (CMPP).
Είναι επίσης Αναπληρωτής Καθηγητής Σπουδών Ασφαλείας στο Command and Staff College-Marine Corps University και στο School of Foreign Service του Πανεπιστημίου Georgetown.
