Του Gideon Rachman
Ο Σι Τζινπίνγκ έχει αποκαλέσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν τον καλύτερό του φίλο. Αλλά τώρα ο Ρώσος ηγέτης έχει άμεση ανάγκη βοήθειας από την Κίνα. Ο στρατός του Πούτιν έχει βαλτώσει στην Ουκρανία και ξεμένει από πυρομαχικά.
Πρέπει ο Σι να αποδείξει πως είναι πράγματι φίλος, προμηθεύοντας τη Ρωσία με όπλα; Η απόφαση της Κίνας θα πει πολλά για το πώς βλέπει το μέλλον του κόσμου.
Μια επιλογή να προμηθεύσει τη Ρωσία με όπλα θα υποδήλωνε πως η Κίνα πιστεύει ότι η αυξημένη αντιπαλότητα με τις ΗΠΑ είναι αναπόφευκτη –και ίσως επιθυμητή. Αντιθέτως, μια απόφαση να μην δώσει στη Ρωσία όπλα θα υποδήλωνε πως η Κίνα εξακολουθεί να πιστεύει πως οι εντάσεις με τις ΗΠΑ είναι διαχειρίσιμες και πως η παγκοσμιοποίηση μπορεί να σωθεί.
Φωνές με επιρροή στο Πεκίνο κατανοούν απόλυτα τους κινδύνους της προμήθειας της Ρωσίας με τα κρίσιμης σημασίας πυρομαχικά από τα οποία ξεμένουν οι δυνάμεις της Μόσχας –όπως βλήματα πυροβολικού και drones. Την περασμένη εβδομάδα, ο Ζου Μπο, πρώην συνταγματάρχης του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, έγραψε στους Financial Times πως «αν το Πεκίνο πάρει το μέρος της Μόσχας στη σύρραξη, τότε θα βρισκόμαστε ήδη στην αυγή του τρίτου παγκόσμιου πολέμου».
Όταν τίθεται έτσι, μια κινεζική απόφαση να προμηθεύσει τη Ρωσία με όπλα ακούγεται αδιανόητη. Ωστόσο η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιστεύει πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια σοβαρή συζήτηση στο Πεκίνο -και πως η Κίνα μπορεί τελικά να πάρει αυτή τη μοιραία απόφαση.
Ο λόγος που ο Σι μπορεί να αποφασίσει να αυξήσει δραματικά την υποστήριξη προς τον Πούτιν ανάγεται στην «άνευ ορίων» συνεργασία που ανακοινώθηκε από τους ηγέτες της Ρωσίας και της Κίνας τον Φεβρουάριο του 2022 – τρεις εβδομάδες προτού η Ρωσία εξαπολύσει την ολοκληρωτική εισβολή στην Ουκρανία.
Πιο σημαντική από την ανακοίνωση της συνεργασίας ήταν η κοινή ανάλυση που την υποστήριζε. Ο Πούτιν και ο Σι περιέγραψαν μια κοινή κατανόηση του κόσμου. Και οι δυο βλέπουν τις ΗΠΑ ως την κεντρική απειλή για τις φιλοδοξίες και τα πολιτικά καθεστώτα των χωρών τους. Η αντίσταση στην αμερικανική δύναμη είναι το κοινό έργο που τους ενώνει.
Ο Σι έχει επισκεφθεί τον Πούτιν περισσότερο απ’ ότι έχει επισκεφθεί οποιονδήποτε άλλον παγκόσμιο ηγέτη. Το χειρότερο σενάριο για αυτόν θα ήταν η πτώση του Πούτιν και η αντικατάστασή του με έναν φιλοδυτικό ηγέτη. Αυτό εξακολουθεί να μοιάζει με απόμακρη πιθανότητα. Αλλά ακόμα και αν ο Πούτιν παραμείνει στην εξουσία, μια ταπεινωμένη και αποδυναμωμένη Ρωσία θα έκανε τις ΗΠΑ να φαίνεται πως επανακάμπτει και την Κίνα πιο απομονωμένη. Ορισμένοι στο Πεκίνο υποστηρίζουν πως όταν αντιμετωπιστεί η Ρωσία, τότε η Αμερική θα στραφεί κατά της Κίνας.
Υπάρχουν δυο επιπλέον λόγοι για τους οποίους η Κίνα μπορεί να διακινδυνεύσει να στηρίξει τον Πούτιν. Ο πρώτος είναι πως οι στενότεροι σύμβουλοι του Σι μπορεί να έχουν περισσότερη πίστη απ’ όση ο Ζου πως η Κίνα μπορεί να ελέγξει την τον κίνδυνο της κλιμάκωσης. Θα υποστηρίξουν πως μόλις η Ουάσινγκτον καταλάβει πως το Πεκίνο δεν θα αφήσει την Μόσχα να χάσει, η Δύση θα πιέσει την Ουκρανία για ειρηνευτικό διακανονισμό με όρους που θα είναι αποδεκτοί για τη Ρωσία.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίον η Κίνα μπορεί να διακινδυνεύσει μια παγκόσμια σύρραξη είναι πιο ζοφερός. Οι εθνικιστές στο Πεκίνο μπορεί να πιστεύουν πως η ευθεία αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ έχει ήδη ξεκινήσει. Η CIA λέει πως ο Σι έχει ήδη δώσει οδηγίες στον κινεζικό στρατό θα είναι έτοιμος να εισβάλλει στον Ταϊβάν μέχρι το 2027. Ο Τζο Μπάιντεν έχει πει αρκετές φορές πως οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν την Ταϊβάν εάν δεχθεί επίθεση.
Φυσικά, υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του να αναπτύσσει η Κίνα τη δυνατότητα να εισβάλλει στην Ταϊβάν και του να λαμβάνει την απόφαση για να επιτεθεί. Αλλά αν έχουν δίκιο οι πιο ζοφεροί δυτικοί αναλυτές –και η Κίνα κινείται πιο κοντά στην εισβολή- τότε θα είχε λογική το Πεκίνο να υποστηρίξει την πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Αν η Δύση πρέπει να συνεχίσει να ρίχνει στρατιωτικούς πόρους στην Ουκρανία, μπορεί να έχει λιγότερους διαθέσιμους για να υπερασπιστεί την Ταϊβάν.
Ωστόσο, η αρνητική πλευρά του να προμηθεύει η Κίνα τη Ρωσία με όπλα είναι επίσης ξεκάθαρη. Η αντικινεζική διάθεση στην Ουάσινγκτον, που είναι ήδη ισχυρή, θα εκτιναχθεί. Θα ασκούνταν στην Κίνα κάθε μορφή πίεσης που θα μπορούσαν να σκεφτούν οι Αμερικάνοι. Οι περιορισμοί στις τεχνολογικές εξαγωγές που ήδη βρίσκονται σε ισχύ, θα συμπληρώνονταν με πολύ ευρύτερες κυρώσεις.
Το Πεκίνο θα έχανε επίσης οποιαδήποτε ελπίδα να βάλει σφήνα μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η κινεζική στρατιωτική υποστήριξη για τη Ρωσία θα θεωρούνταν άμεση απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης. Οπωσδήποτε θα ακολουθούσαν γρήγορα περιορισμοί της ΕΕ στο εμπόριο και τους επενδυτικούς δεσμούς με την Κίνα.
Οι Κινέζοι γνωρίζουν πως οι δυτικές εταιρείες και καταναλωτές εξαρτώνται πολύ από αυτούς για να επιχειρηθεί μια παντελής οικονομική αποσύνδεση. Αλλά αν το εμπόριο με τη Δύση μειώνονταν ακόμα και κατά 30%, τα αποτελέσματα θα ήταν αισθητά στην υψηλότερη ανεργία στην Κίνα –κάτι που θα ανησυχούσε μια κυβέρνηση που είναι εξαιρετικά ευαίσθητη σε εκδηλώσεις λαϊκής αναταραχής.
Για αυτόν τον λόγο, η Κίνα μπορεί να επιλέξει έναν άβολο συμβιβασμό. Θα συνεχίσει να εμφανίζεται ως ουδέτερος μεσολαβητής της ειρήνης στην Ουκρανία, διαβεβαιώνοντας επισκέπτες όπως ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς πώς δεν έχει καμία πρόθεση να προμηθεύσει τη Ρωσία με πυρομαχικά. Εν τω μεταξύ, μπορεί να επιχειρήσει να διοχετεύσει όπλα στη Ρωσία εμμέσως, ίσως μέσω τρίτων χωρών όπως το Ιράν ή η Βόρεια Κορέα. Ο πρόεδρος του Ιράν, Εμπραχίμ Ραΐσι, επισκέφθηκε τον Σι στο Πεκίνο τον περασμένο μήνα –η πρώτη επίσκεψη που πραγματοποιεί Ιρανός πρόεδρος στην Κίνα μετά από 20 χρόνια.
Αλλά μια πολιτική καλυμμένης ή διαψεύσιμης κινεζικής υποστήριξης στη Ρωσία δεν είναι πανάκεια για το Πεκίνο. Μπορεί να είναι πολύ περιορισμένο μέτρο για να γυρίσει την τύχη του πολέμου υπέρ του Πούτιν. Και θα εξακολουθούσε να είναι ευάλωτο στον εντοπισμό από τις ΗΠΑ.
Η έμμεση κινεζική στρατιωτική υποστήριξη προς τη Ρωσία θα μπορούσε τελικά να είναι μια δαιδαλώδης διαδρομή προς τον ίδιο προορισμό: την άμεση αντιπαράθεση με την Αμερική.
