Τι κοινό έχουν οι μαροκινές πωλήσεις όπλων στην Ουκρανία, ένας ρωσο-ιρανικός διακρατικός διάδρομος και η αμερικανική βοήθεια στην ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής της Σαουδικής Αραβίας;
Μαζί με την οικονομική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ιράν αυτής της εβδομάδας και την επίσκεψη του Κινέζου προέδρου Xi Junping στη Σαουδική Αραβία τον Δεκέμβριο, αποτελούν μικρότερα και μεγαλύτερα κομμάτια μιας παγκόσμιας τάξης του 21ου αιώνα που βρίσκεται υπό διαμόρφωση, η οποία είναι πιθανό να είναι διπολική με πολλαπλές μεσαίες δυνάμεις με σημαντική εκπροσώπηση και ενισχυμένες δυνατότητες αντιστάθμισης, αναφέρει ο James M. Dorsey, του Middle East Institute του National University of Singapore.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας τάξης του 21ου αιώνα ισοδυναμεί με ένα συνονθύλευμα.
Το ίδιο ισχύει και για τον ανταγωνισμό μεταξύ των τεχνολογιών των ΗΠΑ και της Κίνας, για τον οποίο οι μεγάλοι ηγέτες δεν έχουν ακόμη αποφασίσει.
Για τις δύο πιθανές κυρίαρχες δυνάμεις, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, τα δομικά στοιχεία είναι οι προσπάθειες να παρατάξουν τα πιόνια τους σε έναν διπολικό κόσμο.
Οι μεσαίες δυνάμεις
Για τη Ρωσία, η τακτική περιλαμβάνει στην διατήρηση προ-Ουκρανικού πολέμου καθεστώτος της, εν μέρει με την ανάπτυξη μισθοφόρων της ομάδας Wagner στο Σαχέλ, την επινόηση τρόπων για την παράκαμψη των κυρώσεων και την ελπίδα ότι ο χρόνος θα λειτουργήσει υπέρ της σε αυτό που υποτίθεται ότι θα ήταν ένας αιφνιδιαστικός πόλεμος, αλλά έχει μετατραπεί σε έναν παρατεταμένο αγώνα μάχης.
Για τις μεσαίες δυνάμεις, ο στόχος του παιχνιδιού είναι να διαμορφώσουν το δικό τους χώρο, να αξιοποιήσουν την ενισχυμένη επιρροή τους και να επιδιώξουν πλεονεκτήματα όπου μπορούν.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η ύφανση του μωσαϊκού του 21ου αιώνα ισοδυναμεί με ένα συνονθύλευμα στο οποίο ορισμένα κομμάτια θα έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, ενώ άλλα μπορεί να μην καταγραφούν ούτε καν ως ένδειξη.
Το παράδειγμα του Μαρόκου
Ένα παράδειγμα είναι η απόφαση του Μαρόκου να δώσει στην Ουκρανία περίπου 20 ανακαινισμένα ρωσικής κατασκευής άρματα μάχης T-72B.
Η συμφωνία έκανε το Μαρόκο το πρώτο αφρικανικό, αν όχι το πρώτο έθνος του Παγκόσμιου Νότου, που βοήθησε στρατιωτικά την Ουκρανία.
Η κίνηση αυτή, σχεδόν ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, είναι πιθανό να έχει υποκινηθεί από βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις, συμπεριλαμβανομένων των στενών δεσμών της Ρωσίας με τον βασικό αντίπαλο του Μαρόκου, την Αλγερία, και την αναγνώριση από τις ΗΠΑ της διεκδίκησης του Μαρόκου στην πρώην ισπανική Δυτική Σαχάρα, παρά από μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις για την παγκόσμια τάξη του 21ου αιώνα.
Ακόμα κι έτσι, η ρήξη του Μαρόκου με το μεγαλύτερο μέρος του Παγκόσμιου Νότου εξυπηρετεί τον στόχο των ΗΠΑ να διατηρήσουν την τρέχουσα παγκόσμια τάξη στην οποία είναι ο κορυφαίος ακόλουθος, ακόμα και αν η ισχύς τους μειώνεται.
Δεν επηρεάζει θεμελιωδώς τον στόχο της Κίνας για επανεξισορρόπηση της ισχύος στην υπάρχουσα τάξη ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτή θα είναι διπολική και όχι μονοπολική.
Χαμένος της νέας τάξης η Ρωσία;
Ο χαμένος της συμφωνίας είναι η Ρωσία, η οποία, όπως και το Ιράν, θέλει να δει μια νέα παγκόσμια τάξη στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έχουν μειωθεί σε μέγεθος.
Η συμφωνία για τα τανκς μπορεί να μην αποτελεί σημαντική απώλεια για τη Ρωσία, αλλά υποδηλώνει ότι το εμπόριο είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την ύφανση του ιστού μιας νέας τάξης πραγμάτων.
Όπως και η πώληση όπλων, η συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν για τη δημιουργία ενός συστήματος χρηματοοικονομικών συμφωνιών που θα επιτρέπει στις τράπεζές τους να μεταφέρουν κεφάλαια μεταξύ τους και να αποφεύγουν τις κυρώσεις που εμποδίζουν την πρόσβασή τους στο παγκόσμιο σύστημα SWIFT είναι απίθανο να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη δομή της νέας παγκόσμιας τάξης.
Οι προσπάθειες της Ρωσίας και του Ιράν είναι δυνητικά πολύ πιο σημαντικές, με επίκεντρο 3.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής, θαλάσσιας και παραποτάμιας ναυσιπλοΐας για τη σύνδεση της Ευρώπης με τον Ινδικό Ωκεανό.
Ο διάδρομος μεταφορών θα βοηθούσε στην αναδιαμόρφωση του εμπορίου και των δικτύων εφοδιασμού σε έναν κόσμο που φαίνεται ότι θα διαιρεθεί σε αντίπαλα μπλοκ.
Επιπλέον, θα μπορούσε να θωρακίσει τη Ρωσία και το Ιράν από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις, καθώς δημιουργούν στενότερους οικονομικούς δεσμούς με τις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας.
Η Ρωσία και το Ιράν δεν εξετάζουν μόνο την Ινδία, η οποία βρίσκεται στο ένα άκρο του διαδρόμου.
Προσδοκούν επίσης να επωφεληθούν από τους δεσμούς τους με την Κίνα.
Και οι τρεις είναι μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), ενώ η Κίνα και το Ιράν βρίσκονται κοντά στο να γίνουν μέλη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU), στην οποία κυριαρχεί η Ρωσία και η οποία αποτελεί ζώνη ελεύθερου εμπορίου.
Ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας
Παρόμοιο δυνητικό αντίκτυπο στη μελλοντική παγκόσμια τάξη έχει και η βοήθεια των ΗΠΑ στην ανάπτυξη από τη Σαουδική Αραβία ενός μακροπρόθεσμου οράματος για την εθνική ασφάλεια του βασιλείου για πρώτη φορά, ένα βασικό δομικό στοιχείο στην προσπάθεια του πρίγκιπα διαδόχου Mohammed bin Salman να εκσυγχρονίσει τον στρατό του.
Η Σαουδική Αραβία αναμένει να αποκαλύψει τη στρατηγική της αργότερα φέτος.
Θα κωδικοποιήσει “το στρατηγικό όραμα του βασιλείου για την εθνική και περιφερειακή ασφάλεια”, σύμφωνα με τον στρατηγό Michael “Erik” Kurilla, τον ανώτατο διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, ο οποίος συμβουλεύει τους Σαουδάραβες ομολόγους του.
Η διαμόρφωση της στρατηγικής της Σαουδικής Αραβίας καθώς και ο στρατιωτικός εκσυγχρονισμός μπορεί να είναι το καλύτερο στοίχημα των Ηνωμένων Πολιτειών για να εμπεδώσουν τουλάχιστον κάποιες από τις αξίες τους και να περιπλέξουν τη δημιουργία παρόμοιων αμυντικών δεσμών με την Κίνα ή τη Ρωσία.
Επιπλέον, θα ενισχύσει την ικανότητα του βασιλείου να απορροφήσει και να χρησιμοποιήσει τα αμερικανικά οπλικά συστήματα.
“Οι Σαουδάραβες, υπό την ηγεσία του MBS (Mohammed bin Salman), αναγνωρίζουν πλέον τις ελλείψεις (τους) και φαίνονται, για πρώτη φορά, αποφασισμένοι να τις αντιμετωπίσουν σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και σε κάποιο βαθμό με το Ηνωμένο Βασίλειο”, δήλωσε ο πολιτικοστρατιωτικός αναλυτής και πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου, Bilal Y. Saab.
Αυτό αναμφίβολα θα καταγραφεί στη γεωπολιτική σκακιέρα, ακόμη και αν οι μικρές κινήσεις μετράνε επίσης για κάτι, καταλήγει ο James M. Dorsey.
