Μία απίστευτη ιστορία που θυμίζει σενάριο ταινίας Χόλιγουντ φέρνει στο φως το Politico και έχει στο επίκεντρό της μία μυστική συνάντηση Ιρανών αξιωματούχων και επιχειρηματιών της Τουρκίας με επικεφαλής έναν έμπιστο του Ταγίπ Ερντογάν, τον Σίτκι Αγιάν.
Το κουβάρι της υπόθεσης αρχίζει να ξετυλίγεται στη Βηρυτό όπου η ομάδα αυτή συναντήθηκε για να δώσει τα χέρια για επέκταση της συνεργασίας για λαθρεμπόριο ιρανικού πετρελαίου, μία χρυσοφόρο δραστηριότητα. Για τους Ιρανούς σημαίνει ζεστό χρήμα για χρηματοδότηση των εκτός συνόρων δραστηριοτήτων τους ενώ για τους Τούρκους εύκολα κέρδη.
Για να γίνει πράξη η όποια συμφωνία έπρεπε να βρεθεί ένας μηχανισμός για την παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Στις 22 Μαρτίου του 2021, αρκετοί από τους πιο επικίνδυνους άνδρες του κόσμου κατέβηκαν στο ιστορικό παραθαλάσσιο ξενοδοχείο Summerland της Βηρυτού – όχι για να κολυμπήσουν στη Μεσόγειο ή να εξερευνήσουν το πολυτελές «Le Beach Pop Up» του θέρετρου, αλλά για να μιλήσουν για την Τουρκία.
Η συνάντηση ήταν μυστική, μεταξύ μιας αντιπροσωπείας ανώτερων στρατιωτικών και κυβερνητικών αξιωματούχων του Ιράν και μιας επιχειρηματικής ομάδας από την Τουρκία με επικεφαλής έναν έμπιστο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σύμφωνα με δυτικούς διπλωμάτες, και οι δύο πλευρές επιθυμούσαν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους για το λαθρεμπόριο ιρανικού πετρελαίου σε αγοραστές στην Κίνα και τη Ρωσία, προκειμένου να συγκεντρώσουν κεφάλαια για τους τρομοκράτες πληρεξούσιους της Τεχεράνης.
Λίγο περισσότερο από ένα χρόνο μετά τη συνάντηση, όλοι οι βασικοί συμμετέχοντες θα έβρισκαν τα ονόματά τους στις λίστες κυρώσεων των ΗΠΑ, με μια σημαντική εξαίρεση. Ο Τούρκος επιχειρηματίας Σίτκι Αγιάν, στενός φίλος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και άνθρωπος που είναι στο επίκεντρο όλων δεν ήταν σε αυτή τη λίστα.
Η συνεργασία μεταξύ ενός μέλους του στενού κύκλου του Τούρκου προέδρου και της ιρανικής ελίτ εξουσίας περιγράφεται λεπτομερώς σε εκατοντάδες σελίδες εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων επιχειρηματικών συμβάσεων και τραπεζικών μεταφορών, που εξετάστηκαν από το POLITICO, πολλά από τα οποία έχουν επίσης αναρτηθεί στο WikiIran, έναν ιστότοπο της αντιπολίτευσης.
Παρά την υπογραφή του Αγιάν σε συμβόλαια με Ιρανούς αξιωματούχους που συνδέονται με τις τρομοκρατικές δραστηριότητες του Ιράν και άλλες αποδείξεις για τους δεσμούς του Τούρκου με αυτές, η κυβέρνηση των ΗΠΑ απέφυγε να του επιβάλει κυρώσεις. Παρ’ όλα αυτά, δεδομένου του βάθους της εμπλοκής του με τους Ιρανούς, η Ουάσιγκτον μπορεί σύντομα να διαπιστώσει ότι δεν έχει άλλη επιλογή, ακόμη και αν κινδυνεύει να εξοργίσει τον Τούρκο πρόεδρο, έναν βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ.
Ούτε τα γραφεία του Αγιάν ούτε του Ερντογάν απάντησαν σε πολλαπλά αιτήματα για σχολιασμό του Politico. Μια εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, της υπηρεσίας που διαχειρίζεται τις κυρώσεις, αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει το θέμα.
Η υπόθεση προσφέρει ένα παράθυρο στην περίπλοκη δυναμική μεταξύ του Ιράν, της Τουρκίας και του μοναδικού και σημαίνοντος ρόλου που διαδραματίζει ο Ερντογάν στην περιοχή, καθώς ταλαντεύεται από ιδιοτελής εξουσιαστής σε επίδοξο μεσολαβητή μεταξύ της Δύσης, της Ρωσίας και της Μέσης Ανατολής, δημιουργώντας εξαρτήσεις που συχνά αφήνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλους συμμάχους με ελάχιστες επιλογές από το να τον αφήσουν να κάνει ό,τι θέλει.
Σε μια εποχή που υπάρχει πόλεμος στην Ουκρανία και αστάθεια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, η σχέση της Τουρκίας με το Ιράν είναι επίσης μια υπενθύμιση ότι ο Τούρκος ηγέτης δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει την επιρροή του όταν και όπου το κρίνει σκόπιμο.
Η συγκέντρωση στη Βηρυτό προσέλκυσε ομάδα προσώπων από Ιρανούς αξιωματούχους – συμπεριλαμβανομένου του Rostam Ghasemi, πρώην υπουργού πετρελαίου και ανώτερου διοικητή του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) του Ιράν, και του Behnam Shahriyari, λαθρέμπορου όπλων της δύναμης Κουντς, της θυγατρικής των φρουρών που εκπαιδεύει και χρηματοδοτεί τους τρομοκράτες αντιπροσώπους του Ιράν στη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, το πρόσωπο-κλειδί ήταν ο Αγιάν, ένας Τούρκος επιχειρηματίας. Οι Ιρανοί επιθυμούσαν να εμβαθύνουν την αναπτυσσόμενη συνεργασία τους με τον Αγιάν, τον πρόεδρο του ομίλου ASB Group με έδρα την Κωνσταντινούπολη, ενός ενεργειακού ομίλου που εκτείνεται σε όλο τον κόσμο και έχει δραστηριότητες όπως η αγορά, η πώληση και μεταφορά πετρελαίου, φυσικού αερίου, ηλεκτρικού ρεύματος και αρκετών ακόμα πραγμάτων.
Με τη βοήθεια της ASB, το καθεστώς της Τεχεράνης έχει παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις για να διοχετεύσει περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια στους αντιπροσώπους της τρομοκρατίας του από το 2020, σύμφωνα με δυτικούς διπλωμάτες και έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις συναλλαγές της εταιρείας του, τα οποία εξέτασε το POLITICO. Ο κύριος δικαιούχος των πωλήσεων πετρελαίου είναι η Δύναμη Κουντς, η οποία χρησιμοποιεί τα χρήματα για να πληρώνει μισθοφόρους και να χρηματοδοτεί ομάδες όπως η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από την ΕΕ, ανέφεραν οι διπλωμάτες.
«Ο Σίτκι Αγιάν χρησιμεύει σήμερα ως επικεφαλής του μεγαλύτερου οικονομικού δικτύου της δυναμης Κουντς στην Τουρκία και ενδεχομένως σε ολόκληρο τον κόσμο», δήλωσε ένας από τους αξιωματούχους.
Κοινό υπόβαθρο
Ωστόσο, αυτό που κάνει την εμπλοκή του Αγιάν με τη δύναμη Κουντς ακόμη πιο εκπληκτική είναι η στενή του σχέση με τον Ερντογάν.
Ο Ερντογάν και ο Αγιάν προέρχονται από το ίδιο περιβάλλον. Και οι δύο φοίτησαν στο θρησκευτικό λύκειο İmam Hatip της Κωνσταντινούπολης και ανέπτυξαν μια σχέση που θα αποδεικνυόταν επωφελής και για τους δύο άνδρες καθώς θα προωθούσαν στις καριέρες τους στην πολιτική και στις επιχειρήσεις, αντίστοιχα.
Ήταν ο Αγιάν, για παράδειγμα, που βοήθησε τον παλιό του φίλο να αποκρύψει την ιδιοκτησία του «Agdash», ενός πετρελαιοφόρου ύψους 25 εκατομμυρίων δολαρίων που ο Ερντογάν και η οικογένειά του έλαβαν ως δώρο από έναν πλούσιο ευεργέτη το 2008, σύμφωνα με εμπιστευτικά οικονομικά αρχεία της Μάλτας που αποκαλύφθηκαν από την European Investigative Collaborations, μια κοινοπραξία δημοσιογράφων, το 2017.
Το 2014, το όνομα του Αγιάν έγινε πρωτοσέλιδο σε όλη την Τουρκία μετά τη δημοσιοποίηση μυστικά καταγεγραμμένων τηλεφωνικών συνομιλιών, που φέρονται να έγιναν μεταξύ του Τούρκου προέδρου και του γιου του Μπιλάλ Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένης μιας συνομιλίας στην οποία ο Ερντογάν είπε ότι θα έπρεπε να απαιτήσουν περισσότερα χρήματα από έναν «κύριο Σίτκι» από τα 10 εκατομμύρια δολάρια που τους είχαν προσφερθεί.
Ο Τούρκος ηγέτης απέρριψε το τηλεφώνημα ως «ανήθικο μοντάζ», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ήταν ψεύτικο, αλλά η ηχογράφηση συνέβαλε στο να προκληθεί ένα κύμα διαμαρτυριών, να εξεταστούν οι δεσμοί του με τον Αγιάν, ακόμη και να ζητηθεί η παραίτησή του.
Εκείνη την εποχή, ο Αγιάν εξακολουθούσε να ελπίζει ότι μια σύμβαση ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ που είχε υπογράψει με το Ιράν το 2010 για την κατασκευή ενός αγωγού μήκους 660 χιλιομέτρων που θα μετέφερε ιρανικό φυσικό αέριο μέσω της Τουρκίας στην Ευρώπη θα καρποφορούσε (τελικά ματαιώθηκε από τις κυρώσεις των ΗΠΑ).
Αν και δεν είναι σαφές αν ο Ερντογάν γνώριζε την έκταση της εμπλοκής του φίλου του Αγιάν με τους Ιρανούς, δυτικοί διπλωμάτες λένε ότι είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν θα μπορούσε να μην το γνωρίζει, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση των επιχειρηματικών του συναλλαγών και την εμπλοκή υψηλόβαθμων Ιρανών.
Δεδομένης της ιστορίας των δύο ανδρών – ο Αγιάν είναι επίσης κοντά στον αδελφό του προέδρου, Μουσταφά Ερντογάν – οι δυτικοί διπλωμάτες λένε ότι δεν πιστεύουν ότι ο Αγιάν θα συνέχιζε τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες με το Ιράν χωρίς τη σιωπηρή γνώση και έγκριση του Ερντογάν.
Ένας δικηγόρος της ASB και του Αγιάν αρνήθηκε να σχολιάσει αλλά και η τουρκική κυβέρνηση δεν απάντησε σε αιτήματα για σχολιασμό.
Απίθανοι συνοδοιπόροι
Με την πρώτη ματιά, η περιφερειακή αντιπαλότητα και οι θρησκευτικές διαμάχες μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν θα τους καθιστούσαν απίθανους συνοδοιπόρους, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η συμμαχία της Τουρκίας με τις ΗΠΑ ως μέλος του ΝΑΤΟ. Οι δύο χώρες βρίσκονται επίσης στις αντίθετες πλευρές μιας σειράς ένοπλων συγκρούσεων στην περιοχή, από τη Λιβύη έως τον Νότιο Καύκασο. Ωστόσο, ως γείτονες με βαθύτατους ιστορικούς και εθνοτικούς δεσμούς, οι δύο χώρες έχουν επίσης πολλά κοινά συμφέροντα, από την καταπολέμηση του κουρδικού αυτονομισμού έως τη συγκράτηση της Σαουδικής Αραβίας.
Η Τουρκία και το Ιράν είναι επίσης οικονομικά αλληλένδετες. Η Τουρκία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους του Ιράν, για παράδειγμα, και βασίζεται στις εισαγωγές ενέργειας από το Ιράν. Η Τουρκία είναι επίσης ο κορυφαίος τουριστικός προορισμός για τους Ιρανούς, πολλοί από τους οποίους έχουν επίσης ιδιοκτησία στη χώρα.
Επισημαίνοντας τη σημασία αυτών των δεσμών, ο Ερντογάν ταξίδεψε στην Τεχεράνη τον Ιούλιο για να συναντηθεί με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι. Οι δύο χώρες σχεδίαζαν να τετραπλασιάσουν το διμερές τους εμπόριο στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια, δήλωσε ο Ερντογάν, προσθέτοντας ότι ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί «με την αποφασιστική πορεία των δύο χωρών». (Ο Τούρκος ηγέτης υπογράμμισε επίσης την ανάγκη καταπολέμησης των «τρομοκρατικών οργανώσεων», αλλά αναφέρθηκε μόνο στους Κούρδους αυτονομιστές και το κίνημα Γκιουλέν).
Η ρευστή σχέση μεταξύ του Ιράν και της Τουρκίας ευθυγραμμίζεται με μια ευρύτερη δυναμική στην περιοχή, η οποία μοιάζει περισσότερο με τη μεσαιωνική Ευρώπη με μεταβαλλόμενες συμμαχίες, λέει ο Behnam Ben Taleblu, αναλυτής στη δεξαμενή σκέψης Foundation for Defense of Democracies με έδρα την Ουάσιγκτον. Καθώς η Ουάσιγκτον αφιερώνει λιγότερη προσοχή στη Μέση Ανατολή και μεγάλες χώρες όπως η Σαουδική Αραβία διεκδικούν όλο και περισσότερο, ο καιροσκοπισμός έχει γίνει όλο και περισσότερο ο κανόνας.
«Η ανοησία εδώ είναι να βλέπουμε τη σχέση μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν ως μια σχέση μονιμότητας», δήλωσε ο Taleblu. «Είναι μια ιστορία αλλαγής. Μερικές φορές έχουν κοινά συμφέροντα και μερικές φορές βρίσκονται σε διαφορετικές πλευρές».
Πράγματι, η Τουρκία βοήθησε τον γείτονά της να παρακάμψει τις πιέσεις των κυρώσεων που αντιμετώπισε στο παρελθόν, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «βαλβίδα που βοηθά την Ισλαμική Δημοκρατία να αναπνεύσει», δήλωσε ο Taleblu.
«Μέγιστη πίεση»
Αν και η εμπλοκή του Αγιάν με το Ιράν εκτείνεται σε διάστημα μεγαλύτερο της δεκαετίας, η πρόσφατη συνεργασία του με το IRGC και την Κουντς πυροδοτήθηκε από την απόφαση του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2018 να αποσύρει τις Ηνωμένες Πολιτείες από την πυρηνική συμφωνία με την Τεχεράνη, η οποία παρείχε στο καθεστώς απαλλαγή από τις περισσότερες διεθνείς κυρώσεις εφόσον επέτρεπε στα Ηνωμένα Έθνη να παρακολουθούν τις πυρηνικές δραστηριότητές του.
Η κίνηση της Ουάσιγκτον σήμαινε ότι το Ιράν βρέθηκε και πάλι αντιμέτωπο με το βάρος των αμερικανικών κυρώσεων και η ήδη παραπαίουσα οικονομία του δέχθηκε ακόμη μεγαλύτερη πίεση. Το καθεστώς αντιμετώπισε ιδιαίτερες δυσκολίες στην πρόσβαση στο συνάλλαγμα που χρειαζόταν για τη χρηματοδότηση των εξωτερικών του δραστηριοτήτων.
Εκ πρώτης όψεως, η λύση φαινόταν απλή: Να τους διαθέσει πετρέλαιο. Το πετρέλαιο μπορεί να πωληθεί για «ζεστά μετρητά» και το Ιράν έχει άφθονο από αυτό. Η δυσκολία ήταν η δημιουργία ενός συστήματος που θα μπορούσε να παρακάμψει το καθεστώς κυρώσεων «μέγιστης πίεσης» του Τραμπ.
Για να παρακάμψει αυτή την πρόκληση, ο Γκασεμί, ο πρώην υπουργός πετρελαίου, δημιούργησε μια επιχείρηση με την ονομασία Pour Ja’afari που είχε ως αποστολή να πουλάει πετρέλαιο για τη Δύναμη Κουντς και το IRGC στην Κίνα, η οποία θεωρητικά ήταν ευτυχής να αγοράσει ιρανικό πετρέλαιο με έκπτωση.
Ωστόσο, η μεταφορά του εκεί θα αποτελούσε πρόβλημα. Οι αμερικανικές κυρώσεις δεν δυσκολεύουν απλώς το Ιράν να βρει κάποιον να στείλει το πετρέλαιο- η απροθυμία των ξένων τραπεζών να πλησιάσουν τις ιρανικές συναλλαγές, πόσο μάλλον εκείνες που αφορούσαν παράνομο πετρέλαιο, σήμαινε ότι οι συμφωνίες θα έπρεπε να πάνε βαθιά υπόγεια.
Το πετρέλαιο θα έπρεπε να αναμειχθεί για να συγκαλυφθεί η προέλευσή του, τα έγγραφα να πλαστογραφηθούν και, το σημαντικότερο, να αναπτυχθεί ένας μηχανισμός για να φτάσουν τα έσοδα από τις πωλήσεις στον προβλεπόμενο παραλήπτη.
Εδώ είναι που εμφανίστηκε η ASB. Με δραστηριότητες σε περισσότερες από δώδεκα χώρες, ο όμιλος του Αγιάν προσέφερε την τέλεια κάλυψη.
Προορισμοί: Κίνα και Ρωσία
Δεν είναι σαφές γιατί ο Αγιάν συμφώνησε να συνεργαστεί με τον Γκασεμί και την Κουντς, αλλά σύμφωνα με ένα «αυστηρά εμπιστευτικό» υπόμνημα κατανόησης που υπογράφηκε τόσο από τον Αγιάν όσο και από τον Γκασεμί στις 19 Νοεμβρίου 2020 και το οποίο είδε το POLITICO, το έκανε.
«Τα μέρη συμφώνησαν να συνεργαστούν με σκοπό τη δημιουργία ναυτιλιακής επιχείρησης για τη μεταφορά αργού πετρελαίου από τα λιμάνια του Βόρειου Ντουμπάι στην Κίνα», αναφέρει το έγγραφο, το οποίο χρησιμοποιεί τα αρχικά του κάθε άνδρα μετά την πρώτη αναφορά. Το «Βόρειο Ντουμπάι» είναι κωδικός για το Ιράν, δήλωσε δυτικός αξιωματούχος που εξέτασε τα έγγραφα και έκρινε ότι είναι αυθεντικά.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι θυγατρικές της ASB, Baslam Nakliyat και Baslam Petrol, οι οποίες μεταφέρουν πετρέλαιο σε όλο τον κόσμο, είχαν αναλάβει τη μίσθωση δεξαμενόπλοιων για να στείλουν το πετρέλαιο στην Κίνα.
«Η Baslam Petrol και/ή η Baslam Nakliyat θα προσπαθήσει να οργανώσει δύο κατάλληλα δεξαμενόπλοια VLCC για τη μεταφορά διαφόρων τύπων αργού πετρελαίου από οποιοδήποτε λιμάνι του Βόρειου Ντουμπάι στο/στα διορισμένο/α λιμάνι/α εκφόρτωσης στην Κίνα», αναφέρει η συμφωνία υπό τον τίτλο «Επιλογή 1» («VLCC» σημαίνει πολύ μεγάλα πλοία μεταφοράς αργού πετρελαίου, δηλαδή δεξαμενόπλοια που μπορούν να μεταφέρουν περισσότερα από 2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου).
Ο Γκασεμί είχε επίσης τη διακριτική ευχέρεια να ασκήσει την «Επιλογή 2», η οποία απαιτούσε από την ASB να μισθώσει δύο δεξαμενόπλοια για να μεταφέρει το πετρέλαιο στη Μαλαισία, όπου θα μεταφερόταν σε διαφορετικά δεξαμενόπλοια, προφανώς για να συγκαλυφθεί καλύτερα η προέλευση του πετρελαίου, πριν από την τελική παράδοση στην Κίνα.
Ο Κινέζος αγοραστής του πετρελαίου ήταν μια εταιρεία που ελέγχεται από τον στρατό της χώρας και ονομάζεται Haokun Energy, σύμφωνα με τα έγγραφα. Στα τέλη του 2020, η ASB και η Haokun υπέγραψαν συμφωνία για την παράδοση ιρανικού πετρελαίου αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Από αυτά, περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια προορίζονταν για την δύναμη Κουντς, είπαν οι διπλωμάτες.
Για να συγκαλύψει την πραγματική φύση των συμφωνιών, η ASB βοήθησε στη δρομολόγησή τους μέσω ενός περίπλοκου δικτύου διεθνών εταιρειών βιτρίνας και τραπεζών από την Ινδία μέχρι τη Ρωσία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μερικές φορές χρησιμοποιούσε τη δική της τράπεζα στην Κωνσταντινούπολη, την Vakıf Katılım Bankası, η οποία μετέφερε τουλάχιστον 80 εκατομμύρια δολάρια σε λογαριασμούς που ελέγχονταν από τον Shahriyari, τον διοικητή της δύναμης Κουντς, σύμφωνα με τους δυτικούς διπλωμάτες και τα τραπεζικά αρχεία που είδε το POLITICO. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Vakıf γνώριζε ότι τα χρήματα πήγαιναν στη Δύναμη Κουντς. Εκπρόσωπος της Vakıf Katılım Bankası δεν απάντησε σε πολλαπλά αιτήματα για σχολιασμό.
Πολλά από τα εμβάσματα ήταν σε δολάρια ή ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι διακανονίστηκαν από ευρωπαϊκές τράπεζες, όπως η Commerzbank με έδρα τη Φρανκφούρτη, ή η J.P. Morgan στις Η.Π.Α. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι εμπλεκόμενες δυτικές τράπεζες γνώριζαν την ιρανική σύνδεση με τις συμφωνίες, κάτι που θα αποτελούσε παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων.
Εκτός από τις συναλλαγές της με την Κίνα, η Τεχεράνη δημιούργησε έναν δεύτερο πυλώνα για το παράνομο εμπόριο πετρελαίου με Ρώσους εταίρους που λειτουργούν ως μεσίτες για το ιρανικό αργό.
Και εδώ, η ASB του Αγιάν λειτούργησε ως το νόμιμο πρόσωπο της επιχείρησης, χρησιμοποιώντας τις θυγατρικές και τις τράπεζές της για να βοηθήσει στην εκφόρτωση του ιρανικού πετρελαίου και να φιλτράρει τα κέρδη προς τη Δύναμη Κουντς και το IRGC (Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης) μέσω ενός δικτύου εικονικών εταιρειών.
Αν και σε γενικές γραμμές ήταν παρόμοιο με το κινεζικό δίκτυο, το κανάλι της Ρωσίας, το οποίο καθοδηγούνταν από ένα ξεχωριστό γραφείο με έδρα την Τεχεράνη που ονομαζόταν Resistance Economy, βασιζόταν επίσης στην ανταλλαγή για την πληρωμή. Τα βασικά είδη διατροφής, όπως το σιτάρι, η ζάχαρη και το ηλιέλαιο, εξαιρούνται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Αυτό διευκόλυνε τους Ρώσους αγοραστές να καμουφλάρουν τις πληρωμές τους για το πετρέλαιο, οι οποίες γενικά αντιστοιχούν στο ήμισυ του συνολικού λογαριασμού, ως ανθρωπιστική βοήθεια ή άλλα αγαθά που δεν προσκρούουν στο καθεστώς κυρώσεων.
Η ρύθμιση αυτή σημαίνει ότι ιρανικές οργανώσεις όπως η δύναμη Κουντς λαμβάνουν το συνάλλαγμα που χρειάζονται, ενώ παράλληλα δίνει στο καθεστώς καλύτερη πρόσβαση σε τρόφιμα και άλλα αγαθά που βρίσκονται σε έλλειψη.
Τελικά τα μετρητά κατέληγαν σε λογαριασμούς στην Τουρκία ή τα ΗΑΕ, απ’ όπου θα μπορούσαν να αναληφθούν από τους πράκτορες της δύναμης Κουντς και να διανεμηθούν σε οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ ή η Ansarallah της Υεμένης.
Διπλή προσπάθεια
Όταν ο Αγιάν συναντήθηκε με τον Γκασεμί και τον Shahriyari στη Βηρυτό τον Μάρτιο του 2021, η συνεργασία ήταν τόσο επιτυχής που η Τεχεράνη ήθελε να διπλασιάσει την προσπάθεια.
Μόλις μια ημέρα μετά τη συνάντηση στη Βηρυτό, η Εθνική Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου (NIOC) και η ConceptoScreen, μια εταιρεία με έδρα το Λίβανο που ελέγχεται από τη Χεζμπολάχ, υπέγραψαν νέα συμφωνία με τη Haokun για την αποστολή πετρελαίου στην Κίνα, σύμφωνα με τα έγγραφα που είδε το POLITICO.
Η αρχική επιτυχία της συμφωνίας, ωστόσο, φαίνεται να έχει καλλιεργήσει εφησυχασμό. Σε μια τροποποίηση στις αρχές Μαρτίου του 2021 σε προηγούμενη σύμβαση που είχε υπογραφεί μεταξύ των τριών, οι αναφορές σε πετρέλαιο από το «Βόρειο Ντουμπάι» αντικαταστάθηκαν με «ιρανικό αργό πετρέλαιο».
Αρκετούς μήνες αργότερα, στις 25 Αυγούστου, ο Αγιάν υπέγραψε «Συμφωνία παροχής υπηρεσιών πώλησης και αγοράς» με τον Azim Monzavi, τον διάδοχο του Γκασεμί ως επικεφαλής της επιχείρησης Pour Ja’afari. Η σύμβαση, που υπογράφεται τόσο από τον Monzavi όσο και από τον Αγιάν, καθιστά σαφή την υποχρέωση της τουρκικής εταιρείας να πωλεί ιρανικό πετρέλαιο «στο όνομά της» έναντι «αμοιβής υπηρεσιών».
Η ρήτρα ανωτέρας βίας (που συνήθως περιλαμβάνεται στις συμβάσεις για να ληφθούν υπόψη γεγονότα που δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν από ένα μέρος, όπως ένας τυφώνας, που θα το εμπόδιζαν να εκπληρώσει την υποχρέωσή του) καταλήγει: «Εξυπακούεται πλήρως ότι δεν περιλαμβάνεται η επιβολή κυρώσεων».
Η συμφωνία κράτησε λιγότερο από ένα χρόνο.
Στις 25 Μαΐου, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε διάφορα άτομα που εμπλέκονται σε αυτό που αποκάλεσε «διεθνές δίκτυο λαθρεμπορίας πετρελαίου και ξεπλύματος χρήματος», συμπεριλαμβανομένου του Monzavi (ο Γκασεμί ήταν ήδη στον κατάλογο κυρώσεων). Ορισμένες από τις εταιρείες που συμμετείχαν στο σύστημα χαρακτηρίστηκαν επίσης, συμπεριλαμβανομένων των κινεζικών Haokun και ConceptoScreen του Λιβάνου, καθώς και αρκετών παραγόντων και εταιρειών που εργάζονταν μέσω της Ρωσίας.
«Δεν θα διστάσουμε να στοχοποιήσουμε όσους παρέχουν μια κρίσιμη σανίδα σωτηρίας οικονομικής υποστήριξης και πρόσβασης στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα για τη Δύναμη Κουντς ή τη Χεζμπολάχ», δήλωσε ο Μπράιαν Ε. Νέλσον, υφυπουργός Οικονομικών για την τρομοκρατία και τις οικονομικές πληροφορίες. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να επιβάλλουν αυστηρά τις κυρώσεις για το παράνομο εμπόριο πετρελαίου του Ιράν. Οποιοσδήποτε αγοράζει πετρέλαιο από το Ιράν αντιμετωπίζει την προοπτική κυρώσεων των ΗΠΑ».
Παρά τους διάφορους περαιτέρω γύρους κυρώσεων από τον Μάιο εναντίον άλλων που εμπλέκονται στις υπόγειες επιχειρήσεις πετρελαίου του Ιράν, το μοναδικό όνομα που δεν περιλαμβάνεται εμφανώς στον κατάλογο ανήκει σε έναν άνθρωπο που βοήθησε το Ιράν να πουλήσει περισσότερο πετρέλαιο από οποιονδήποτε άλλον – τον Σιτκι Αγιάν.
Τουρκική μόχλευση
Η πραγματικότητα είναι ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται την τουρκική υποστήριξη σε πολλαπλά μέτωπα, ειδικά στη Μαύρη Θάλασσα εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Τουρκία μπλοκάρει επίσης τις αιτήσεις ένταξης στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας, απαιτώντας παραχωρήσεις και από τις δύο χώρες, συμπεριλαμβανομένης της άρσης του φινλανδικού εμπάργκο όπλων κατά της Άγκυρας.
Επιπλέον, όταν προκαλείται, ο Ερντογάν έχει δείξει την προθυμία του να αντεπιτεθεί, στέλνοντας πρόσφυγες μέσω των συνόρων στην Ελλάδα, για παράδειγμα.
Εν τω μεταξύ, παρά την καταστολή των ΗΠΑ κατά των επιχειρηματικών του εταίρων, ο Αγιάν δεν δείχνει σημάδια επιβράδυνσης.
Στα τέλη Αυγούστου, έκλεισε μια συμφωνία για λογαριασμό της NIOC, της ιρανικής εταιρείας πετρελαίου, για την πώληση έως και τεσσάρων εκατομμυρίων βαρελιών αργού μηνιαίως στην κινεζική Qingdao Deming Petrochemical Co. Ltd.
Το συμβόλαιο, που κανονίστηκε από μεσάζοντες εγγεγραμμένους στα Νησιά Μάρσαλ, φέρει με κόκκινα γράμματα τη σφραγίδα «Αυστηρά ιδιωτικό και εμπιστευτικό». Ενώ είναι ασαφής ως προς την προέλευση του πετρελαίου («Omani light ή Abu-Dhabi light ή Fujairah light»), ο πωλητής προδίδει την πραγματική του προέλευση: «NIOC designated company».
Η Resistance Economy, η επιχείρηση λαθρεμπορίου της Κουντς που επικεντρώνεται στους Ρώσους μεσίτες, είναι ενεργή όσο ποτέ άλλοτε. Οι εταιρείες βιτρίνας που χρησιμοποιεί για τις συμφωνίες πετρελαίου έχουν μέχρι στιγμής διαφύγει από τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Ακόμη και όταν προκύπτουν επιπλοκές, οι Ιρανοί έχουν αποδειχθεί ευέλικτοι στο χειρισμό τους.
Αφού οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν τον Απρίλιο ένα από τα ρωσικής ιδιοκτησίας δεξαμενόπλοια στα οποία βασίζεται η Resistance Economy για το εμπόριο πετρελαίου, κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ, η Κουντς απάντησε στέλνοντας κομάντος να καταλάβουν δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια στον Κόλπο τον Μάιο και στη συνέχεια να τα οδηγήσουν στο Ιράν.
Τον Νοέμβριο, η Ελλάδα συμφώνησε να απελευθερώσει το ρωσικό δεξαμενόπλοιο, γνωστό ως Lana και με ιρανική σημαία, μαζί με το ιρανικό αργό πετρέλαιο που επέβαινε σε αυτό, προκειμένου να απελευθερώσει τα δικά της πλοία. Την περασμένη Παρασκευή, το Lana κατέπλευσε στο συριακό λιμάνι Μπανιάς και ξεφόρτωσε το φορτίο του, που περιείχε περισσότερα από 700.000 βαρέλια ιρανικού αργού.
Το επεισόδιο μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί γιατί ο Αγιάν συνέχισε τις επιχειρήσεις του με την δύναμη Κουντς εν μέσω της αυξανόμενης πίεσης των ΗΠΑ και άλλων επιπλοκών.
«Είναι προσοδοφόρο και σχεδόν χωρίς ρίσκο», δήλωσε ένας από τους διπλωμάτες.
