Ο πρόεδρος Joe Biden δήλωσε ότι ο κίνδυνος πυρηνικού “Αρμαγεδδώνα” βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, καθώς Ρώσοι αξιωματούχοι μιλούν για το ενδεχόμενο χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων μετά τις τεράστιες αποτυχίες που υπέστησαν στην οκτάμηνη εισβολή στην Ουκρανία.
O Biden είπε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin είναι “ένας τύπος που γνωρίζω αρκετά καλά” και ότι ο Ρώσος ηγέτης “δεν αστειεύεται όταν μιλάει για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων ή βιολογικών ή χημικών όπλων”.
Και πρόσθεσε: “Έχουμε να αντιμετωπίσουμε την προοπτική του Αρμαγεδδώνα από την εποχή του Kennedy και την κρίση των πυραύλων της Κούβας”.
Υποστήριξε ότι η απειλή από τον Putin είναι πραγματική “επειδή ο στρατός του είναι – θα μπορούσαμε να πούμε – σημαντικά υποδεέστερος”.
Οι προειδοποιήσεις
Αμερικανοί αξιωματούχοι εδώ και μήνες προειδοποιούν για την προοπτική ότι η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όπλα μαζικής καταστροφής στην Ουκρανία, καθώς έχει αντιμετωπίσει μια σειρά από στρατηγικές αποτυχίες στο πεδίο της μάχης, αν και οι δηλώσεις του Biden σηματοδότησαν τις πιο έντονες προειδοποιήσεις που έχει εκδώσει μέχρι στιγμής η αμερικανική κυβέρνηση σχετικά με το πυρηνικό διακύβευμα.
Δεν ήταν άμεσα σαφές αν ο Biden αναφερόταν σε κάποια νέα εκτίμηση των ρωσικών προθέσεων.
Μέχρι και αυτή την εβδομάδα, πάντως, Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν έχουν δει καμία αλλαγή στις πυρηνικές δυνάμεις της Ρωσίας που θα απαιτούσε αλλαγή στη στάση συναγερμού των αμερικανικών πυρηνικών δυνάμεων.
“Δεν έχουμε δει κανένα λόγο να προσαρμόσουμε τη δική μας στρατηγική πυρηνική στάση, ούτε έχουμε ενδείξεις ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει άμεσα πυρηνικά όπλα”, δήλωσε την Τρίτη η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Karine Jean-Pierre.
Η 13ήμερη αναμέτρηση του 1962 που ακολούθησε την ανακάλυψη από τις ΗΠΑ της μυστικής ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από τη Σοβιετική Ένωση στην Κούβα θεωρείται από τους ειδικούς ως η πιο κοντινή που έχει έρθει ποτέ ο κόσμος σε πυρηνικό αφανισμό.
Η κρίση κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του προέδρου John Fitzgerald Kennedy πυροδότησε μια νέα εστίαση στον έλεγχο των εξοπλισμών και στις δύο πλευρές του Σιδηρού Παραπετάσματος.
Τι συνέβη το 1962
Η Κρίση των πυραύλων της Κούβας (Cuban Missile Crisis) ήταν μία αντιπαράθεση διάρκειας 13 ημερών που συνέβη τον Οκτώβριο του 1962 μεταξύ των Η.Π.Α. και της Σοβιετικής Ένωσης λόγω των σοβιετικών βαλλιστικών πυραύλων που αναπτύχθηκαν στην Κούβα.
Η ιστορική της σημασία έγκειται στο γεγονός πως έφερε τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής πολύ κοντά σε έναν πυρηνικό πόλεμο.
Αιτία της κρίσης αποτέλεσε η εγκατάσταση σοβιετικών πυραύλων με πυρηνικές κεφαλές στο έδαφος της Κούβας, στον Κόλπο των Χοίρων, ενέργεια που αποτελούσε απάντηση στην εγκατάσταση αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων στο έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας, της Ιταλίας και κυρίως της Τουρκίας.
Η κρίση ξεκίνησε όταν ένα U2 αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος, φωτογράφισε την Κούβα και αποκάλυψε την ύπαρξη βάσεων εκτόξευσης πυραύλων.
Στις 22 Οκτωβρίου, ο John Fitzgerald Kennedy σε διάγγελμά του μίλησε για κίνδυνο παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου και ανακοίνωσε πως το αμερικανικό ναυτικό θα επέβαλλε ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας, προχωρώντας σε κατάσχεση όπλων, που σοβιετικά σκάφη θα επιχειρούσαν να παραδώσουν στην Κούβα.
Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Nikita Khrushchev αναφέρθηκε σε παραβίαση του διεθνούς δικαίου ανταποδίδοντας και τις προειδοποιήσεις-απειλές, ζητώντας από την αμερικανική ηγεσία να αποχωρήσει, προτείνοντας αμοιβαία υποχώρηση, της ΕΣΣΔ από την Κούβα και των ΗΠΑ από Ασία και Ευρώπη.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, U Thant, παρεμβαίνει προσωπικά: στέλνει μηνύματα στον Kennedy και στο Khrushchev και συναντά τους εκπροσώπους των δύο μερών.
Στις 28 Οκτωβρίου, ανακοίνωσε ότι η εγκατάσταση των πυραύλων στην Κούβα θα σταματούσε, ενώ ήδη εγκατεστημένοι πύραυλοι θα επέστρεφαν στη Σοβιετική Ένωση.
Σε αντάλλαγμα, ο Kennedy δεσμεύτηκε πως οι Η.Π.Α. δεν θα εισέβαλαν στην Κούβα, ενώ παράλληλα, αποδέχθηκε μυστικά την απομάκρυνση των αμερικανικών πυραύλων που βρίσκονταν σε τουρκικό έδαφος.
Το τέλος της κρίσης
Την κρίσιμη ημέρα, 27 Οκτωβρίου, και αφού είχε ήδη λάβει τη δεύτερη επιστολή του Khrushchev, ο Kennedy αποφάσισε να απαντήσει στην πρώτη, μυστική επιστολή του Σοβιετικού ηγέτη, στην οποία δεν είχε θέσει ακόμη το θέμα της Τουρκίας.
Η αμερικανική πρόταση συμβιβασμού ήταν σαφής:
“Εσείς θα συμφωνήσετε να απομακρύνετε αυτά τα οπλικά συστήματα από την Κούβα κάτω από κατάλληλο έλεγχο και επίβλεψη του Ο.Η.Ε. και θα αναλάβετε την υποχρέωση, με κατάλληλες εγγυήσεις, να σταματήσετε την περαιτέρω εισαγωγή τέτοιων οπλικών συστημάτων στην Κούβα.
Εμείς, από την πλευρά μας, θα συμφωνήσουμε, με την επίτευξη των κατάλληλων διευθετήσεων μέσω του Ο.Η.Ε. για την εκπλήρωση και τη συνέχιση της τήρησης αυτών των υποχρεώσεων
α) να άρουμε αμέσως τα μέτρα αποκλεισμού που βρίσκονται τώρα σε ισχύ, και
β) να παράσχουμε διαβεβαιώσεις εναντίον εισβολής στην Κούβα.
Έχω την πεποίθηση ότι και άλλα κράτη του Δυτικού Ημισφαιρίου θα είναι έτοιμα να πράξουν αναλόγως. Εάν δώσετε στον αντιπρόσωπό σας παρόμοιες οδηγίες, δεν υπάρχει λόγος γιατί δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε αυτές τις διευθετήσεις και να τις ανακοινώσουμε στον κόσμο σε μία-δύο μέρες…”.
Πραγματικά την επομένη, 28 Οκτωβρίου, με μία μακροσκελέστατη επιστολή προς τον Αμερικανό πρόεδρο Kennedy, η οποία μάλιστα μεταδόθηκε και από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας, ο Σοβιετικός ηγέτης Khrushchev αποδέχθηκε την πρόταση της Ουάσινγκτον να αποσύρει τους πυραύλους έναντι της διαβεβαίωσης ότι οι Η.Π.Α. δεν θα εισβάλουν στην Κούβα.
Ήταν τόση η χαρά του Kennedy για τη διευθέτηση της κρίσης, που έκανε την ασυνήθιστη κίνηση να απαντήσει στο μήνυμα του Khrushchev πριν καν λάβει το επίσημο κείμενο της επιστολής του, μόνο με βάση το κείμενο που ακούστηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας, ζητώντας μάλιστα συγγνώμη για το περιστατικό της παραβίασης του σοβιετικού εναέριου χώρου από το U-2 στην Τσουκότκα.
Έτσι, έστω και την ύστατη ώρα, ο κόσμος απομακρύνθηκε από το χείλος της πυρηνικής αβύσσου όπου είχε φτάσει.
