Τους τελευταίους μήνες το θέμα της υγείας του Ρώσου προέδρου συζητείται εντόνως και γύρω από αυτό έχουν κυκλοφορήσει διάφορες φήμες.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι πάσχει από καρκίνο, άλλοι ότι έχει Πάρκινσον, ελέχθη μέχρι και ότι έγινε απόπειρα δολοφονίας του. Όμως μέχρι τώρα όλα αυτά είναι στη σφαίρα των φημών, αφού δεν έχει παρουσιαστεί κάποιο ιατρικό έγγραφο.
«Μπορεί να παραμείνει στην εξουσία για δέκα ή και περισσότερα χρόνια αν το θέλει. Εξαρτάται μόνο από τις συνθήκες», λέει η πολιτική αναλύτρια Τατιάνα Στανόγαβια στο Al Jazeera, προσθέτοντας : «Πραγματικά δεν θα έβαζα χρήματα σε ένα στοίχημα ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα υγείας».
Σε περίπτωση πάντως που ο 69χρονος ισχυρός άνδρας της Ρωσίας εγκαταλείψει αιφνιδίως τα προεδρικά καθήκοντα το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο έχει 14 μέρες για να προκηρύξει προεδρικές εκλογές, κάτι που μπορεί να γίνει εναλλακτικά και από την Κεντρική Εκλογική Επιτροπή.
Ο κίνδυνος για κενό εξουσίας και η δύναμη του συστήματος
Στο μεταξύ καθήκοντα προέδρου θα ασκεί ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν. Ωστόσο ο Μισούστιν δεν θεωρείται πλέον άνθρωπος του στενού κύκλου του Πούτιν, ούτε θα μπορούσε να διεκδικήσει με αξιώσεις τη διαδοχή του Πούτιν σε μία εκλογική μάχη.
Αντιθέτως, σύμφωνα με την Τατιάνα Στανόβαγια, πιθανή έξοδος του Πούτιν από το πολιτικό προσκήνιο, με οποιοδήποτε τρόπο, θα προκαλέσει ένα κενό εξουσίας ανάμεσα στα επιχειρηματικά συμφέροντα, το κατεστημένο των δυνάμεων ασφαλείας – μεταξύ των οποίων ο ισχυρός υπουργός άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου και τις άλλες ομάδες της ελίτ.
«Αν του συμβεί κάτι αύριο, πιστεύω ότι το σύστημα θα επιβιώσει. Εξακολουθεί να είναι ισχυρό», λέει η Στανόβαγια.
Ο ρόλος των σιλοβίκι
«Συντηρητικές δυνάμεις, οι λεγόμενοι σιλοβίκι (αξιωματούχοι των υπηρεσιών ασφαλείας) θα αναλάβουν την πολιτική πρωτοβουλία. Αλλά αν συμβεί κάτι στον Πούτιν αργότερα, σε ένα ή περισσότερα χρόνια, σε αυτή την περίπτωση οι κίνδυνοι αποσταθεροποίησης είναι μεγαλύτεροι. Θα δούμε εσωτερικές συγκρούσεις και οι άνθρωποι των υπηρεσιών ασφαλείας θα έχουν λιγότερες πιθανότητες να διατηρήσουν την πρωτοβουλία. Τον επόμενο χρόνο η κατάσταση θα είναι πιο διαφορετική και δύσκολη», εκτιμά η πολιτική αναλύτρια.
Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν δημοσιευτεί σε ανεξάρτητα ρωσικά Μέσα Ενημέρωσης, τα μέλη της ρωσικής ελίτ αιφνιδιάστηκαν και δεν έκρυψαν την ανησυχία τους όταν ο Πούτιν ανακοίνωσε την εισβολή στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου. Ακολούθησε μία επίδειξη πατριωτικής ενότητας, καθώς και η οικονομία έδειχνε πιο ισχυρή απ΄ ο,τι αναμενόταν.
Ωστόσο η άρνηση του Πούτιν να παραδεχτεί ότι οι κυρώσεις έχουν επιπτώσεις στην οικονομία έχει ως συνέπεια να αποστασιοποιούνται οι λεγόμενοι επιχειρηματικοί κύκλοι, ενώ άλλες δυνάμεις ασκούν κριτική στον ισχυρό άνδρα του Κρεμλίνου, ότι δεν είναι αρκούντως αποφασιστικός στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Και καθώς περνά ο χρόνος και η ουκρανική πλευρά έχει ξεκινήσει αντεπίθεση στο Ντονμπάς, πυκνώνουν και οι συζητήσεις στη Μόσχα για το ποιος θα μπορούσε να είναι ο διάδοχος του Πούτιν. Είναι μια συζήτηση που γίνεται στο παρασκήνιο και κάποιοι υποστηρίζουν πως δεν θα έχει αποτελέσματα.
Η έλλειψη ισχυρών πολιτικών αντιπάλων του Πούτιν
Ο ειδικός σε θέματα ασφάλειας, Μαρκ Γκαλεότι, δήλωσε στο Al Jazeera ότι «στην πραγματικότητα κανένας δεν ξέρει (ποιος θα είναι ο επόμενος). Πραγματικά είναι δύσκολο να φανταστείς τον Πούτιν να αποχωρεί σύντομα. Για όλες τις ιστορίες με προβλήματα υγείας δεν υπάρχει καμία απόδειξη και με δεδομένο πόσο καταστροφικά εξελίσσεται ο πόλεμος, δεν μπορώ να τον δω να φεύγει από την εξουσία, εκτός κι αν τον αναγκάσουν κάποιοι από τον στενό κύκλο του». Προσθέτει δε, ότι «δεν υπάρχουν προφανείς (υποψήφιοι) διάδοχοι, και δεν θα ήταν σοφό να προσεγγίσεις το θέμα με τη λογική της ακρόασης για μια θέση που δεν είναι κενή».
Ο Πούτιν είναι στο τιμόνι της Ρωσίας για πάνω από 20 χρόνια, δηλαδή περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ηγέτη της χώρας, περιλαμβάνοντας και την ιστορία της ΕΣΣΔ. Η θητεία του λήγει το 2024, αλλά το Σύνταγμα του δίνει το δικαίωμα να είναι υποψήφιος για άλλες δύο θητείες διάρκειας έξι ετών η κάθε μία. Δηλαδή δυνητικά μπορεί να είναι πρόεδρος της Ρωσίας μέχρι το 2036. Αλλά τότε θα είναι 86 χρόνων.
Πως θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα; Σύμφωνα με την Στανόβαγια, αν επιδεινωθεί η κατάσταση της οικονομίας και εκδηλωθεί λαϊκή δυσαρέσκεια, ίσως να εμφανιζόταν κάποια πολιτική δύναμη που θα επιχειρούσε να αναλάβει την εξουσία.
Όμως σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Φαρίντα Ρουστάμοβα, δεν πρέπει να γίνονται προβλέψεις. «Σε περίπτωση θανάτου του προέδρου, τα καθήκοντα ασκούνται από τον πρωθυπουργό. Θα καταφέρει να διατηρηθεί στην εξουσία ο Μισούστιν; Δεν μπορούμε να πούμε τίποτα», είπε η Ρουστάμοβα στο Al Jazeera. Επισήμανε μάλιστα ότι «δεν υπάρχουν εναλλακτικές πολιτικές δυνάμεις στη Ρωσία για τις οποίες θα μπορούσε να γίνει λόγος, ούτε για το τι θα μπορούσαν να κάνουν».
«Αυτή η πλύση εγκεφάλου στη Ρωσία αρχίζει από νεαρή ηλικία. Μπορούν να γίνουν μεταρρυθμίσεις μόνο από πάνω προς τα κάτω, το σύστημα Πούτιν υπάρχει εδώ και πολύ καιρό και έχει διαπαιδαγωγήσει μια ολόκληρη γενιά», είπε η Φαρίντα Ρουστάμοβα.
Η σημερινή αντιπολίτευση στη Ρωσία δεν έχει ελπίδες να κερδίσει τις εκλογές μετά την εποχή Ποούτιν. Εκτός από το κόμμα Ενωμένη Ρωσία του Πούτιν, το δεύτερο ισχυρότερο μπλοκ είναι οι Κομμουνιστές, των οποίων ο ηγέτης, ο Γκενάντι Ζιουγκάνοφ θεωρείται «συστημική αντιπολίτευση» και δίνει την ψευδαίσθηση της δημοκρατίας, αλλά σπανίως αντιτίθεται στον Πούτιν».
Στο εξωτερικό η πιο γνωστή φιγούρα της αντιπολίτευσης είναι ο Αλεξέι Ναβάλνι, αλλά η δημοτικότητά του στη Ρωσία είναι σχετικά μικρή.
«Είναι απίθανο να βρεθεί κάποιος που να είναι περισσότερο γεράκι από τον Πούτιν, αλλά δεν πρέπει να αναμένουμε ότι θα είναι φιλελεύθερος», είπε ο Γκαλεότι, προσθέτοντας: «το καλύτερο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι να είναι ένας πραγματιστής κλεπτοκράτης, που θα εκτιμήσει ότι ο πόλεμος είναι κακός για τις επιχειρήσεις και θα έχει προσωπικά συμφέροντα να αποκλιμακώσει την σύγκρουση (στην Ουκρανία).
Αυτή τη στιγμή άνθρωποι σαν τον πρωθυπουργό Μιχαήλ Μισούστιν ή τον δήμαρχο της Μόσχας, Σεργκέι Σομπιάνιν, μπορεί να ταίριαζαν σε αυτή την προσέγγιση, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι έτοιμοι να αναρριχηθούν στην εξουσία», εκτίμησε η Στανόβαγια, τονίζοντας ότι μέσα από τις τάξεις των σιλοβίκι, ίσως βρεθεί κάποιος περισσότερο πραγματιστής.
