Το 1974 την πρωθυπουργία έχει αναλάβει, από τις 24 Ιουλίου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Πριν την κατάλυση του πολιτεύματος από τη χούντα των συνταγματαρχών, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε διατελέσει υπουργός της κυβέρνησης της Ενώσεως Κέντρου με πρωθυπουργό τον πατέρα του Γεώργιο Παπανδρέου, ενώ η δημοτικότητά του ολοένα και αυξανόταν.
Κατά τη διάρκεια της Χούντας φυλακίζεται, απελευθερώνεται και φεύγει στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα, επιστρέφει στις 16 Αυγούστου του 1974.
Το δημοσίευμα στο πρωτοσέλιδο των «ΝΕΩΝ» αλλά και άλλα δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής αποτυπώνουν τις προσδοκίες που δημιούργησε η άφιξη του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στο τότε αεροδρόμιο του Ελληνικού αλλά και στην ιστορική κατοικία της οικογένειας Παπανδρέου στο Καστρί, τον υποδέχονται χιλιάδες κόσμου.
«Το Εθνος θ’ ανασυντάξη γρήγορα τις δυνάμεις του και η Ελλάδα θα διεκδικήση και θα καταλάβει την περήφανη θέση που της ανήκει στον διεθνή χώρο. (…) Επιστρέφω στην πατρίδα σε μια κρίσιμη για το έθνος ώρα. Την ώρα αυτή κυριαρχεί μέσα μας η θλίψη για την τύχη της μεγαλονήσου. Κυριαρχεί μέσα μας η αγανάκτηση για την μεταχείριση που επεφύλαξαν για την Ελλάδα οι δήθεν σύμμαχοί της, για τον κυνισμό της Ουάσινγκτον, που αφού μετέβαλε τη χώρα μας σε στρατιωτική βάση για την εξυπηρέτηση και προώθηση των στρατηγικών και οικονομικών της συμφερόντων στην ανατολική Μεσόγειο, προγραμμάτισε τη σφαγή στην Κύπρο, τη διχοτόμησή της και την εθνική μας μείωση. (…)» Η προσχώρησή της Ελλάδας στη συμμαχία του ΝΑΤΟ και η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ όχι μόνο δεν αποτέλεσε εγγύηση της εδαφικής μας ακεραιότητας, αλλά το αντίθετο, αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο του διαμελισμού της Κύπρου μας και της μεγάλης μας εθνικής περιπέτειας»
λέει ο Ανδρέας με σκληρή γλώσσα εκφράζοντας τον πολύπαθο ελληνικό λαό που ζει την μετάβαση αλλά θέλει πιο ριζοσπαστική πολιιτκή έκφραση μετά τα δεινά της χούντας και το μαύρο αποτύπωμα που άφησε στη χώρα.
Λίγες μέρες μετά στις 31 Αυγούστου ο Κωνσταντίνος Καραμανλής βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για την 39η Διεθνή Έκθεση της πόλης. Η ομιλία του πρωθυπουργού έχει καθαρά προεκλογικό τόνο. «Πηγαίνουμε σ’ εκλογές, μέσα στο Νοέμβριο. Αυτή τουλάχιστον είναι η γενική εντύπωση από το λόγο του πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή, προχθές στη μακεδονική πρωτεύουσα», γράφουν «ΤΑ ΝΕΑ» στις 2 Σεπτεμβρίου 1974
Τρεις ημέρες μετά την ομιλία του Καραμανλή, στις 3 Σεπτεμβρίου, ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοινώνει στο ξενοδοχείο «Κινγκ Πάλας» στην Πλατεία Συντάγματος παρουσία 150 μελών του νέου κόμματος την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Στην παρουσίαση είχαν παραστεί αρκετά στελέχη του ΠΑΚ που ζούσαν μέχρι την πτώση της δικτατορίας στο εξωτερικό όπως και άλλα πρόσωπα με συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα μεταξύ των οποίων ο Σάκης Καράγιωργας. Αρκετοί από τους παρόντες και τις παρούσες εντάχθηκαν στο ΠΑΣΟΚ και, αργότερα, εκλέχτηκαν βουλευτές του κόμματος ή άσκησαν υπουργικές θητείες στις μετέπειτα κυβερνήσεις του κόμματος.
Το κείμενο για την οργανωτική διάρθρωση του ΠΑΣΟΚ (Π.Σ.Κ για τις πρώτες εβδομάδες πριν επικρατήσει το πιο δημοφιλές αρκτικόλεξο της δεκαετίας του ’80.
Το κείμενο διακήρυξης αρχών του ΠΑΣΟΚ
« Βασικά συνθήματα του νέου κινήματος, που προδιαγράφουν και τις αρχές του είναι: ‘Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση – Δημοκρατία’, στον αγώνα για τη δημιουργία μιας καινούριας πολιτικής ζωής» γράφουν οι προοδευτικές εφημερίδες της εποχής
Στη συνέντευξη τύπου της 3ης Σεπτεμβρίου ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε πως «βασικός κυριαρχικός στόχος του Κινήματος είναι η δημιουργία πολιτείας απαλλαγμένης από ξένο έλεγχο ή επεμβάσεις πολιτείας απαλλαγμένης από έλεγχο ή επιρροή της οικονομικής ολιγαρχίας.»
«Η τραγωδία της Κύπρου, καθώς και οι κίνδυνοι που έχουν προκύψει για το έθνος, τόσο από την αδίστακτη επεκτατική πολιτική του Πενταγώνου στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, όσο και από την προσπάθεια της αμερικανοκίνητης χούντας να μετατραπούν οι ένοπλες δυνάμεις μας αποκλειστικά σε όργανο αστυνόμευσης του Ελληνικού χώρου, κυριαρχούν στη σκέψη κάθε Έλληνα. Όμως η ενότητα του λαού στην απόφασή του να αντιμετωπίσει ανυποχώρητα τον εξωτερικό κίνδυνο και κάθε επιβουλή έναντια στην ακεραιότητα της εθνικής μας παρουσίας, δεν δικαιώνει την απραξία της κυβέρνησης σε τρεις κρίσιμους τομείς: την τιμωρία των ενόχων της επταετίας, της σφαγής του Πολυτεχνείου και της Κυπριακής τραγωδίας»
Λίγες μέρες μετά μιλά στα νέα μέλη αναγγέλλοντας το 1ο πανελλαδικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Δείτε το σπάνιο έγχρωμο ντοκουμέντο που υπάρχει από αυτή την εκδήλωση
Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, το ΠΑΣΟΚ κερδίζει 12 έδρες με 13,58%. Τρία χρόνια αργότερα, στις εκλογές του 1977, εκτοξεύει τη δυνάμη του στο 25,34% κατακτώντας 93 έδρες.
Οι εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981, που διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Γ. Ράλλη, κερδήθηκαν από τον Ανδρέα Παπανδρέου, με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα με 48,07% κατέλαβε 172 έδρες, η Νέα Δημοκρατία με 35,88% των ψήφων κατέλαβε 115 έδρες και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας με 10,93% 13 έδρες.
Μία νέα εποχή κοινωνικής δικαιοσύνης, ανακατανομής, κοινωνικής απελευθέρωσης και ευημερίας ξεκινούσε για την Ελλάδα.
