Σε ένα σπιράλ παγκόσμιας οικονομικής καταστροφής οδηγούν οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας και μέχρι αυτή τη στιγμή έχουν δείξει πώς κάνουν περισσότερη ζημιά σ’ αυτούς που τους επιβάλλουν πάρα σε αυτούς που τις δέχονται όπως παραδέχεται ο o διακεκριμένος οικονομολόγος και επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz Mohamed El Erian σε άρθρο του στο Project Syndicate.
Ο γνωστός οικονομολόγος παραδέχεται ότι οι δυτικές κυρώσεις δεν μπορούν να έχουν το αποτέλεσμα που θα ήθελα οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι γιατί υπόλοιπες χώρες στον πλανήτη δεν τις ακολουθούν και δεν τις εφαρμόζουν. Έτσι λοιπόν η Δύση απέτυχε να απομονώσει επί της ουσίας τη Ρωσία.
Από τη στιγμή που οι κυρώσεις αποτυγχάνουν όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία η ζημιά γίνεται μεγαλύτερη για τους ίδιους τους Δυτικούς.
Σίγουρα έχει πληγεί και η ρωσική οικονομία παρά τον υπερδιπλασιασμό των εσόδων της καθώς δεν μπορεί να λειτουργήσει σε φυσιολογικά πλαίσια, όμως η ζημιά είναι πρωτοφανής και για τους υπόλοιπους.
Χρηματιστηριακά το μέγεθος της Ρωσίας δεν θεωρείται μεγάλο αλλά αποδείχτηκε τεράστιο επί της πραγματικότητας: Δηλαδή στην κατοχή πραγματικών πόρων όπως η ενέργεια, τα τρόφιμα και οι πρώτες ύλες.
Από τις κυρώσεις όμως έχει ξεκινήσει και η δημιουργία ενός άλλου προβλήματος για τους Αμερικανούς καθώς ξεκινάει η αμφισβήτηση του δολαρίου.
Οι υπόλοιπες χώρες βλέπουν ότι οι Αμερικανοί το χρησιμοποιούν συνεχώς σαν όπλο το οποίο στο τέλος προκαλεί ζημιές και στις δικές τους οικονομίες και αν και δεν το παραδέχονται δημόσια ο πρώτος τους σκοπός και στόχος είναι η τουλάχιστον μεσοπρόθεσμη αντικατάσταση του αμερικανικού δολαρίου στις συναλλαγές τους με κάποιο άλλο αποθεματικό νόμισμα.
Εν ολίγοις οι Αμερικανοί με τις κυρώσεις που έπεισαν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες να επιβάλουν μαζί με τους ίδιους έχουν προκαλέσει ρήγμα στην εμπιστοσύνη που πρέπει να διακατέχει την ελεύθερη αγορά και τις εμπορικές συναλλαγές.
Με άλλα λόγια όλοι σκέφτονται ότι «αφού κατάργησαν τους νόμους ελεύθερης αγοράς για την Ρωσία γιατί να μην το κάνουν αύριο και για εμάς». Κανείς δεν έχει εμπιστοσύνη πλέον σε κανέναν.
Αυτό έχει ως συνέπεια το «φανταστικό» οικονομικό μας σύστημα (γιατί περί φαντασίας πρόκειται) να μην μπορεί να λειτουργήσει σωστά γιατί ο βασικός κανόνας λειτουργίας του ήταν η σύμβαση ότι η ύπαρξή του είναι θέσφατο.
Όπως επισημαίνει, έχουν παρέλθει πέντε μήνες από τότε που η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν σκληρές οικονομικές και χρηματοοικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, μια χώρα που ανήκει στους G20 και η οποία την παραμονή της επέμβασής της στην Ουκρανία ήταν η ενδέκατη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Ενώ οι κυρώσεις τους μήνες που μεσολάβησαν σταδιακά ενισχύονταν, η συζήτηση για την αποτελεσματικότητά τους, τις ευρύτερες επιπτώσεις τους στις αγορές και την παγκόσμια οικονομία, συνεχίζεται.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημα, ο El Erian επισημαίνει πως, παρότι οι κυρώσεις δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές, αποδεικνύονται πιο επαχθείς από ό,τι ισχυρίζεται το Κρεμλίνο.
«Η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας αναμένει ότι το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά 8-10% φέτος, ενώ άλλοι αναλυτές αναμένουν μεγαλύτερη πτώση, μαζί με μακροχρόνια ζημιά στην αναπτυξιακή δυναμική.
Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές έχουν διαταραχθεί σοβαρά ενώ οι εισροές ξένων επενδυτικών κεφαλαίων ουσιαστικά έχουν σταματήσει.
Οι ελλείψεις πολλαπλασιάζονται, ωθώντας τον πληθωρισμό σε υψηλότερα επίπεδα».
Παράλληλα, η χώρα δεν διαθέτει πλέον μια σωστά λειτουργούσα αγορά συναλλάγματος.
Οι κυρώσεις θα ήταν πολύ πιο επαχθείς αν η Δύση δεν είχε επιλέξει να εξαιρέσει τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας και εάν πολλές περισσότερες χώρες συνέδραμαν τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αναφέρει ο διακεκριμένος οικονομολόγος και προσθέτει:
«Επειδή αυτό δεν συνέβη, η Ρωσία δεν έχει νιώσει ιδιαίτερα μεγάλη πίεση.
Επιπλέον, κατάφερε να συνεχίσει τις συναλλαγές μέσω διαφόρων παραθύρων που πιθανότατα θα γίνονται όλο και πιο σημαντικά όσο συνεχίζεται το καθεστώς κυρώσεων, όπως επί του παρόντος έχει σχεδιαστεί.
Εντούτοις, είναι μόνο θέμα χρόνου η ρωσική οικονομία να υποστεί σκληρότερο πλήγμα.
Τα αποθέματα εισαγόμενων αγαθών, συμπεριλαμβανομένων πολλών κρίσιμων τεχνολογικών και βιομηχανικών εισροών, μειώνονται γρήγορα και πολλοί τομείς γίνονται λιγότερο ανθεκτικοί.
Η σωρευτική ζημιά στην οικονομία της Ρωσίας προϊόντος του χρόνου θα είναι σημαντική και επίμονη, γεγονός που δεν αποτυπώνεται πλήρως στις μεσοπρόθεσμες προβλέψεις.
Όπως αναφέρει το bankingnews.gr το δεύτερο ερώτημα αφορά τις παγκόσμιες επιπτώσεις από τον πόλεμο και το καθεστώς κυρώσεων.
Οι περισσότεροι αναλυτές συναινούν στο ότι η επέμβαση της Ρωσίας αύξησε όχι μόνο την ενεργειακή αλλά και την επισιτιστική ανασφάλεια.
Ωστόσο, πρέπει να γίνει κυρίως πολλή συζήτηση σχετικά με τις οικονομικές κυρώσεις της Δύσης, τους περιορισμούς που τίθενται στην κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, αλλά και τη χρήση του διεθνούς συστήματος πληρωμών από τη Ρωσία (SWIFT).
Αυτοί οι περιορισμοί είναι πολύ παρεμβατικοί και επηρεάζουν πέρα από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ήτοι τις οικονομικές συναλλαγές των ατόμων.
Ωστόσο, επειδή δεν υπόκεινται σε διεθνώς συμπεφωνημένα πρότυπα, κατευθυντήριες γραμμές ή ελέγχους και ισορροπίες, δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα φορέων παγκόσμιας διακυβέρνησης όπως είναι η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, εύλογα ορισμένοι ανησυχούν ότι οι κυρώσεις θα μπορούσαν να περιορίσουν σημαντικά τον ρόλο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και τον ρόλο του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ ως πρωταρχικού παγκόσμιου διαμεσολαβητή για τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις άλλων χωρών.
Άλλωστε, ένας μεγάλος αριθμός χωρών πλέον θεωρεί πως έχει βληθεί από την εμβέλεια των αμερικανικών κυρώσεων.
Βέβαια, αντικατάσταση του δολαρίου δεν προβλέπεται άμεσα, οπότε οι ΗΠΑ θα παραμείνουν χρηματοοικονομικά ισχυρές βραχυπρόθεσμα.
Επίσης, οι κυρώσεις θα δώσουν περαιτέρω ώθηση στον παγκόσμιο οικονομικό κατακερματισμό, που τροφοδοτήθηκε πριν από μερικά χρόνια από τους δασμούς που επέβαλε η κυβέρνηση Trump.
Tα ανά τον κόσμο κράτη έχουν πλέον ακόμη περισσότερους λόγους να επιδιώκουν μεγαλύτερη οικονομική ανθεκτικότητα και εγγενώς αναποτελεσματικές μορφές αυτοασφάλισης.
Και εδώ τίθεται το τρίτο ερώτημα…
Δεδομένου ότι το τέλος του πολέμου δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα, τι πρέπει να κάνει η Δύση στη συνέχεια;
Φοβούμενοι τις επιπτώσεις από τις τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη, πολλοί στη Δύση μπαίνουν στον πειρασμό να ζητήσουν μορατόριουμ για τυχόν νέες κυρώσεις.
Άλλοι, ωστόσο, υποστηρίζουν ότι πρέπει να επιβληθούν πρόσθετα μέτρα και να λογοδοτήσει η Ρωσία.
Σε κάθε περίπτωση, η διατήρηση του τρέχοντος καθεστώτος κυρώσεων δεν είναι χωρίς προβλήματα, λόγω του διπλού στόχου να ασκηθεί πίεση στη Ρωσία, αλλά και να περιοριστεί η οικονομική αναστάτωση στην Ευρώπη.
Επιπλέον, όπως είπε πρόσφατα η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, η Ρωσία «εκβιάζει» την Ευρώπη απειλώντας να διακόψει ανά πάσα στιγμή τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο.
Δεν είναι άλλωστε περίεργο που η Επιτροπή προέτρεψε τα κράτη μέλη να μειώσουν την κατανάλωση κατά 15%.
Υπό το ισχύον καθεστώς κυρώσεων, η Δύση είναι αντιμέτωπη με καίρια προβλήματα.
Παρότι η χαλάρωση των κυρώσεων θα μπορούσε να βοηθήσει στην άμβλυνση των ανησυχιών για τις οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης, αυτή η επιλογή δεν μπορεί να είναι στο τραπέζι.
Αλλά αν η Δύση αποφασίσει να πιέσει τη Ρωσία μέσω πραγματικά σοβαρών οικονομικών και χρηματοπιστωτικών κυρώσεων, θα πρέπει να υποστεί τον οικονομικό ακρωτηριασμό της…
Κάτι τέτοιο θα είχε αναμφίβολα σοβαρό βραχυπρόθεσμο οικονομικό αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές οικονομίες και στον υπόλοιπο κόσμο, ενισχύοντας το σύνδρομο «μικρές φωτιές παντού».
Ως εκ τούτου, είναι κρίσιμο οι κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν τον διαθέσιμο δημοσιονομικό τους χώρο για να παρέχουν στοχευμένη υποστήριξη σε ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού.
Οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να υποστηρίξουν τις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω ενός πιο λειτουργικού πλαισίου ελάφρυνσης του χρέους.
Εάν γίνει σωστά, αυτή η επιλογή θα είχε καλύτερα αποτελέσματα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα από την τρέχουσα στρατηγική.
«Μέσω των τρεχουσών κυρώσεων δεν είναι δυνατό να αποτραπεί η Ρωσία από τη συνέχιση του πολέμου που διεξάγει, ενώ αυτές τροφοδοτούν τον κατακερματισμό του διεθνούς νομισματικού συστήματος – κάτι που άλλωστε δεν προστατεύει καν την Ευρώπη από μια διακοπή στις ροές του φυσικού αερίου τον χειμώνα» καταλήγει ο El Erian.
