Της ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΨΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ
Παθολόγου, Καθηγήτριας Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Στο «Harvard Gazette», το εκλαϊκευμένο και ταυτόχρονα επιστημονικό φυλλάδιο που εκδίδει το Πανεπιστήμιο του Harvard στις ΗΠΑ, παρουσιάστηκαν μόλις την 1η Ιουνίου τα πιο βασικά και πρόσφατα δεδομένα σχετικά με την ευλογιά των πιθήκων (νόσο monkeypox στα αγγλικά).
Αυτά τα δεδομένα συνοψίζονται ως εξής:
Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων Είναι μια λοίμωξη που προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην ίδια οικογένεια με την ευλογιά. Προκαλεί παρόμοια (αν και συνήθως λιγότερο σοβαρή) ασθένεια και είναι πιο κοινή στην Κεντρική και Δυτική Αφρική. Πριν από περισσότερο από μισό αιώνα (το 1958) ανακαλύφθηκε σε πιθήκους που χρησιμοποιούνταν ως πειραματόζωα.
Ορισμένοι σκίουροι και αρουραίοι που βρίσκονται στην Αφρική είναι μεταξύ των ζώων που φιλοξενούν αυτόν τον ιό.
Γιατί μας απασχολεί
Υπάρχουν πλέον διαγνωσμένα περιστατικά εκτός Αφρικής, όπου είναι ενδημικός ο ιός. Πολλοί από τους ασθενείς δεν έχουν ταξιδέψει σε μέρη όπου ο ιός αυτός βρίσκεται συνήθως και δεν είχαν γνωστή επαφή με μολυσμένα ζώα. Επιπλέον, δεν είναι γνωστός ο τρόπος εξάπλωσης. Φαίνεται να υπάρχει περισσότερη εξάπλωση από άτομο σε άτομο, συγκριτικά με προηγούμενες εστίες μετάδοσης. Ο ιός έχει αναφερθεί σε διψήφιο αριθμό χωρών, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Καναδά, του Ισραήλ και πολλών ευρωπαϊκών. Έχουν αναφερθεί περισσότερα από 100 επιβεβαιωμένα ή ύποπτα περιστατικά, καθιστώντας αυτήν την επιδημική έξαρση τη μεγαλύτερη γνωστή επιδημία εκτός της Αφρικής. Χώρες που συγκεντρώνουν τους μεγαλύτερους αριθμούς είναι η Μεγάλη Βρετανία, η Πορτογαλία και η Ισπανία.
Ποια είναι τα σημαντικότερα ενθαρρυντικά στοιχεία
Μέχρι στιγμής, δεν έχουν αναφερθεί θάνατοι. Επίσης, το γεγονός ότι η νόσος είναι συνήθως μεταδοτική μετά την έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της εξάπλωσής της. Ένας λόγος για τον οποίο η Covid-19 εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα ήταν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να το μεταδώσουν σε προσυμπτωματικό στάδιο. Στην προκειμένη περίπτωση, οι εστίες εμφανίζονται σποραδικά και τείνουν να είναι σχετικά μικρές, επειδή ο ιός δεν εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου
Τα πρώτα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων είναι σαν γριπώδης συνδρομή και περιλαμβάνουν πυρετό, κόπωση, πονοκέφαλο και διογκωμένους λεμφαδένες. Η εξανθηματική εικόνα εμφανίζεται λίγες μέρες αργότερα. Ξεκινά συχνά στο πρόσωπο και στη συνέχεια εμφανίζεται στις παλάμες, στα χέρια, στα πόδια και σε άλλα μέρη του σώματος.
Ορισμένες πρόσφατες περιπτώσεις ξεκίνησαν με εξάνθημα πέριξ των γεννητικών οργάνων. Σε μία με δύο εβδομάδες, το εξάνθημα εμφανίζεται με τη μορφή κηλίδων και βλατίδων, οι οποίες εξελίσσονται σε μικρές φυσαλίδες, φλύκταινες και έπειτα σε εφελκίδες, που τελικά υποχωρούν. Μόλις συμβεί αυτό, το άτομο δεν είναι πλέον μεταδοτικό. Το εξάνθημα αυτό μερικές φορές συγχέεται με το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς. Αν και η ασθένεια είναι συνήθως ήπια, οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν πνευμονία, απώλεια όρασης, λόγω μόλυνσης των ματιών, και σηψαιμίας.
Πώς ένα άτομο κολλάει τη νόσο
Συνήθως, αυτή η ασθένεια εμφανίζεται σε άτομα που έχουν επαφή με μολυσμένα ζώα. Μπορεί να ακολουθήσει ένα δάγκωμα ή μετά την κατανάλωση καυσίμου κρέατος ζώων.
Ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των ανθρώπων με τρεις τρόπους:
• Εισπνοή αναπνευστικών σταγονιδίων. Η αναπνευστική διαδρομή περιλαμβάνει μεγάλα σταγονίδια, που δεν παραμένουν στον αέρα ή ταξιδεύουν μακριά. Ως αποτέλεσμα, ο τρόπος αυτός μετάδοσης απαιτεί τυπικά παρατεταμένη, οικεία επαφή.
• Απευθείας, αγγίζοντας τα δερματικά εξανθήματα ενός μολυσμένου ατόμου.
• Λιγότερο συχνά, μέσω έμμεσης επαφής, όπως ο χειρισμός των ενδυμάτων μολυσμένου ατόμου. Η ευλογιά των πιθήκων δεν θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια, επειδή μπορεί να εξαπλωθεί μέσω οποιασδήποτε φυσικής επαφής, όχι μόνο μέσω σεξουαλικής επαφής.
Πώς μπορεί η Ιατρική να αντιμετωπίσει την ευλογιά των πιθήκων
Η θεραπεία είναι κυρίως συμπτωματική. Παρόλο που δεν υπάρχουν συγκεκριμένες, εγκεκριμένες από την FDA, θεραπείες για την ευλογιά των πιθήκων, πολλά αντιιικά φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματικά. Ο εμβολιασμός μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη αυτής της ασθένειας. Ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς, ο οποίος ήταν ρουτίνα στις ΗΠΑ μέχρι τη δεκαετία του 1970, μπορεί να είναι μέχρι και 85% αποτελεσματικός και έναντι της ευλογιάς των πιθήκων. Διάφορες χώρες έχουν αποθηκεύσει δόσεις εμβολίου ευλογιάς, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση ευρείας επιδημίας. Επιπλέον, η FDA ενέκρινε ένα εμβόλιο (που ονομάζεται JynneOS), το 2019, για άτομα άνω των 18 ετών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο από την ευλογιά ή την ευλογιά των πιθήκων.
Πόσο βαριά είναι η ασθένεια
Η πιο σοβαρή ασθένεια μπορεί να συμβεί σε παιδιά, εγκύους ή άτομα με ανοσοκαταστολή. Η νόσος διαρκεί συνήθως δύο με τέσσερις εβδομάδες και στην πλειονότητα είναι αυτοπεριοριζόμενη. Η διάγνωση γίνεται με απομόνωση του ιού σε καλλιέργεια, ανίχνευση του DNA του ιού με PCR σε κλινικό δείγμα ή ανίχνευση παρουσίας orthopox-ιού σε ιστούς με ανοσοϊστοχημικές μεθόδους. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι το στέλεχος της Δυτικής Αφρικής είναι υπεύθυνο για την τρέχουσα εστία και δεν έχει μεταλλαχθεί. Αυτά είναι καλά νέα, επειδή το ποσοστό θνησιμότητας από αυτό το στέλεχος είναι πολύ χαμηλότερο από το στέλεχος της περιοχής του Κονγκό (περίπου 1% – 3%, έναντι 10%).
