Tων Chris Giles, Claire Jones και Valentina Romei
Η πανδημία έχει στρεβλώσει τα στατιστικά της οικονομίας παγκοσμίως, αφήνοντας κυβερνήσεις και οικονομολόγους να αγωνίζονται να καθορίσουν τις πολιτικές που θα πρέπει να ακολουθήσουν και τις επιδόσεις να έχουν σε ένα κρίσιμο σημείο της κρίσης.
Πάνω που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να λάβουν ορισμένες από τις σημαντικότερες αποφάσεις αναφορικά με τις οικονομικές επιπτώσεις των εμβολίων κατά της Covid-19 και την άρση περιορισμών και την παροχή μέτρων τόνωσης για να τροφοδοτηθεί η ανάκαμψη, τα επίσημα και ανεπίσημα στοιχεία στέλνουν σήματα που δεν έχουν συνέπεια και ενδεχομένως να είναι παραπλανητικά.
Τα προβλήματα στη συγκέντρωση δεδομένων, οι επιπτώσεις των ίδιων των πολιτικών στήριξης κατά της πανδημίας, καθώς και μια ρήξη στις ισχυρές προηγουμένως σχέσεις μεταξύ των δεδομένων και των επιχειρηματικών επιδόσεων, καθιστούν ανέφικτες τις ακριβείς εκτιμήσεις.
Σύμφωνα με τον Nigel Pain, επικεφαλής του τμήματος βραχυπρόθεσμων προοπτικών του ΟΟΣΑ, «δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλουμε πως οι στατιστικές υπηρεσίες κάνουν εξαιρετική δουλειά, αλλά (η κλίμακα των προβλημάτων με τα δεδομένα) είναι κάτι που πρέπει να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας». για όλα τα οικονομικά δεδομένα, το νέο motto είναι «χειριστείτε προσεκτικά».
Οι δείκτες υπευθύνων προμηθειών
Οι μηνιαίοι δείκτες PMI από καιρό έχουν τη φήμη σε Ευρώπη και ΗΠΑ πως είναι από τους πιο αξιόπιστους πρώιμους δείκτες των οικονομικών τάσεων. Οι κεντρικές τράπεζες τους δίνουν εξαιρετικά μεγάλη προσοχή και αναφέρουν τακτικά τις κινήσεις τους στις συνεδριάσεις πολιτικής τους.
Αλλά ως βαρόμετρα οικονομικών επιδόσεων, οι PMI αποδεικνύονται δύσκολοι. Τα στοιχεία τους επιδιώκουν να μετρήσουν αν η οικονομική δραστηριότητα έχει ενδυναμωθεί ή αποδυναμωθεί σε σχέση με την έρευνα του προηγούμενου μήνα, χαρακτηριστικό που θα πρέπει να δίνει εξαιρετικά χαμηλά αποτελέσματα όταν επιβάλλονται οι περιορισμοί κατά της Covid-19, και να ακολουθούν εξαιρετικά υψηλά αποτελέσματα όταν αρχίζουν οι ανακάμψεις καθώς οι οικονομικές μεταβολές είναι πολύ μεγαλύτερες από το σύνηθες.
Ίσως επειδή οι εταιρείες ανακοινώνουν το επίπεδο της παραγωγής τους αντί για την αλλαγή σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, τα στοιχεία έχουν γίνει εξαιρετικά δύσκολο να ερμηνευθούν και δεν αντανακλούν τις αλλαγές που συμβαίνουν στις οικονομίες, όπως δήλωσε η Lucrezia Reichlin, καθηγήτρια οικονομικών στο London Business School. Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπως είπε, «αν βασίσεις τις προβλέψεις σου για το τι θα συμβεί στο ΑΕΠ το β’ τρίμηνο στους PMIs, τότε θα είναι πολύ χαμηλές –δεν θα πιάσουν την επίπτωση των εμβολιασμών και το πακέτο δημοσιονομικών μέτρων στις ΗΠΑ».
Ο Chris Williamson, επικεφαλής οικονομολόγος του IHS Markit, που καταρτίζει τους δείκτες PMI για τις περισσότερες μεγάλες οικονομίες του κόσμου, παραδέχθηκε πως οι δείκτες δυσκολεύονται να πιάσουν πλήρως τις ακραίες διακυμάνσεις στην παραγωγή κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά είπε πως εξακολουθούν να είναι χρήσιμοι. Οι PMIs, πρόσθεσε, «πιάνουν πράγματι τα σημεία καμπής (της ανάπτυξης), που είναι και το βασικό ζητούμενο».
Real-time δεδομένα
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας έγιναν δημοφιλείς οι ταχύτεροι δείκτες οικονομικών επιδόσεων, με τη real-time πληροφόρηση σε ένα τεράστιο εύρος θεμάτων –περιλαμβανομένης της μετακίνησης ανθρώπων, των κρατήσεων σε εστιατόρια, τις ροές της κυκλοφορίας και τις δαπάνες μέσω πιστωτικών καρτών- να αναλύονται για να ξεχωρίσουν τα δυνατά σημεία των οικονομιών.
Ο Andy Haldane, επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας, είπε τον περασμένο Ιούνιο πως η στροφή προς τη χρήση ταχύτερων δεικτών θα είναι μόνιμη, επειδή θα βελτιώσουν «τον βαθμό της ανάλυσης και του πόσο έγκαιρες είναι τόσο οι στατιστικές μας όσο και η κατανόηση των οικονομικών τάσεων».
Αλλά οι δείκτες αυτοί έχουν χάσει κάποια από τη λάμψη τους. Πρόσφατα ο ΟΟΣΑ σημείωσε πως η σχέση μεταξύ ενός από τους πιο στενά παρακολουθούμενους νέους δείκτες –του Google movement data- και των οικονομικών επιδόσεων άλλαξε κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών τριμήνων του 2020.
Στην τελευταία οικονομική του πρόβλεψη σημειώνονταν μια στροφή στη σχέση μεταξύ της κινητικότητας και των κινήσεων στο ΑΕΠ καθώς ο κόσμος έχει προσαρμοστεί στα lockdowns –με αποτέλεσμα πολλές προβλέψεις που βασίζονται σε αυτά τα data να είναι υπερβολικά απαισιόδοξες.
Ανεργία
Το πρόβλημα της πολιτικής που κρύβει τις υποβόσκουσες τάσεις ταλανίζει τα στατιστικά της ανεργίας, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ επέτρεψαν στις εταιρείες να απολύσουν εργάτες και τους κατέβαλλαν γενναιόδωρα επιδόματα ενόσω ήταν άνεργοι, ενώ οι χώρες της Ευρώπης γενικότερα επέλεξαν να πληρώσουν τις εταιρείες για να διατηρήσουν στα βιβλία τους τους εργαζόμενους.
Το αποτέλεσμα ήταν πολύ υψηλότερη και πολύ πιο ευμετάβλητη ανεργία στις ΗΠΑ, με χαμηλές και σχετικά σταθερές τάσεις στην Ευρώπη, αν και το υποκείμενο πρόβλημα στις αγορές εργασίας ήταν ίδιο.
Ο Carsten Brzeski, παγκόσμιος επικεφαλής μακροοικονομικών της ING Research, δήλωσε πως η ανάλυση που βασίζεται στα επίσημα στατιστικά για την ανεργία θα δώσει «πολύ θολά» αποτελέσματα. «Κατά το παρελθόν θα κοιτάζαμε απλώς το ποσοστό ανεργίας», είπε. «Τώρα, το λιγότερο που πρέπει να κάνεις είναι να κοιτάς και τα δεδομένα στα προγράμματα αναστολής εργασίας».
Πληθωρισμός
Το πρόβλημα με τα στοιχεία για τον πληθωρισμό είναι πως ο παραδοσιακός συνδυασμός αγαθών και υπηρεσιών που χρησιμοποιείται για να μετρηθούν οι τιμές, δεν αντανακλά πλέον τα μοτίβα δαπανών των νοικοκυριών. Ορισμένες υπηρεσίες, όπως τα γεύματα στα εστιατόρια, δεν είναι διαθέσιμες σε πολλές χώρες και τα νοικοκυριά δαπανούν πολλά περισσότερα σε άλλες υπηρεσίες όπως τα ψηφιακά downloads.
Σύμφωνα με τον Marshall Reinsdorff, ανώτερο οικονομολόγο του τμήματος στατιστικής του ΔΝΤ, οι πραγματικές τιμές των αγαθών και υπηρεσιών που αγόραζε ο κόσμος αυξήθηκαν ταχύτερα απ’ όσο μετρά ο πληθωρισμός «σχεδόν σε όλες τις περιοχές» του κόσμου κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας.
Κατά μέσο όρο, το ποσοστό του πληθωρισμού στα αγαθά που αγόραζε ο κόσμος ήταν 0,23 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο, σύμφωνα με τα στοιχεία Νοεμβρίου του ΔΝΤ.
Καθώς ο κόσμος αρχίζει να ανησυχεί για τις υψηλότερες τιμές, θα είναι προβληματικό αν τα επίσημα μέτρα δεν καταφέρουν να δείξουν την αλήθεια, όπως ανέφερε η Danae Kyriakopoulou, επικεφαλής οικονομολόγους του think tank OMFIF, αλλά δεν υπάρχει κάποια εύκολη λύση. «Αλλάζεις το καλάθι πληθωρισμού μόνο για την πανδημία, επειδή δημιουργεί θέματα συνέχειας;» διερωτήθηκε.
Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν
Το ΑΕΠ είναι συνήθως η σημαντικότερη οικονομική στατιστική, καθώς δίνει μια λελογισμένα αξιόπιστη και διεθνώς συγκρίσιμη μέτρηση των βραχυπρόθεσμων επιδόσεων.
Αλλά καθώς οι στατιστικές υπηρεσίες δεν μπορούν να κάνουν της κανονικές τους έρευνες, υπάρχουν ερωτήματα αξιοπιστίας ως προς τα στοιχεία και τις τεράστιες αναθεωρήσεις καθώς γίνονται διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες. Επιπλέον, σημαντικά υπήρξαν ορισμένα ζητήματα μεθοδολογίας, ιδιαίτερα στη μέτρηση της πραγματικής παραγωγής των δημόσιων υπηρεσιών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε μια ακραία περίπτωση, με μια προσέγγιση προς τη μέτρηση όγκων δημοσίων υπηρεσιών που η στατιστική υπηρεσία της χώρας έχει παραδεχθεί πως δίνουν στρεβλά αποτελέσματα επειδή μετρούν την παραγωγή υγείας με στοιχεία όπως οι επισκέψεις σε τοπικούς γιατρούς και οι τακτικές χειρουργικές επεμβάσεις, και όχι τα τεστ για κορωνοϊό, η ιχνηλάτηση και οι εμβολιασμοί.
Ο Pain του ΟΟΣΑ ανέφερε πως τα θέματα αυτά καθιστούν πολύ πιο δύσκολες τις διεθνείς συγκρίσεις, αλλά εκτιμά πως το πρόβλημα αυτό θα είναι προσωρινό. «Με την πάροδο του χρόνου τα θέματα αυτά θα πρέπει να διορθωθούν από μόνα τους, αλλά είναι κάτι που έχει επηρεάσει τις συγκρίσεις» σημείωσε.
