Η συστηματική αποδόμηση της επιρροής των Open Society Foundations περνά σε νέο στάδιο.
Η Βουλγαρία ενεργοποιεί κοινοβουλευτικό μηχανισμό που αλλάζει τα δεδομένα σε ολόκληρη την περιοχή
Η απόφαση του βουλγαρικού κοινοβουλίου να συγκροτήσει την «Ad-hoc Επιτροπή για την εξέταση των δραστηριοτήτων των Τζορτζ και Αλεξάντερ Σόρος και των ιδρυμάτων τους» σηματοδοτεί ένα ιστορικό σημείο καμπής. Για πρώτη φορά, χώρα της περιοχής προχωρά σε θεσμική χαρτογράφηση της δράσης των οργανώσεων που συνδέονται με τον Σόρος, ανοίγοντας τον δρόμο για αποκατάσταση διαφάνειας σε ένα πεδίο όπου εδώ και χρόνια κυριαρχούσαν η αδιαφάνεια και οι υπόγειες διαδρομές χρηματοδότησης.
Η επιτροπή καλείται να καταγράψει ποια πρόσωπα και ποιοι φορείς χρηματοδοτήθηκαν από τα ιδρύματα OSF, μια διαδικασία που αναμένεται να αποκαλύψει για πρώτη φορά το ακριβές μέγεθος του δικτύου που διαμόρφωνε πολιτικές, κοινωνικές και θεσμικές ισορροπίες στη χώρα. Παρότι δεν προβλέπονται ακόμη κυρώσεις, η δημόσια έκθεση των ευρημάτων αποτελεί ήδη μια μορφή λογοδοσίας που για χρόνια δεν υπήρχε.
Ο Πέεφσκι και η πολιτική επιμονή που οδήγησε στη θεσμική τομή
Ο Ντελιάν Πέεφσκι, ίσως η πλέον επιδραστική πολιτική μορφή της Βουλγαρίας τα τελευταία 20 χρόνια, υπήρξε ο βασικός μοχλός για να ανοίξει επιτέλους ο φάκελος «Σόρος». Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος βρέθηκε συχνά στο στόχαστρο διεθνών κέντρων, η πολιτική του επιρροή παραμένει καθοριστική.
Η συγκέντρωση της απαιτούμενης πλειοψηφίας για τη σύσταση της επιτροπής αποτελεί μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι η κυριαρχία των δικτύων Σόρος στη Βουλγαρία χάνει έδαφος. Σε μια χώρα όπου επί δεκαετίες το πολιτικό σύστημα βρισκόταν σε έντονη αντιπαράθεση με ξένες επιρροές, η εξέλιξη αυτή αντιμετωπίζεται ως ουσιαστική αποκατάσταση εθνικής κυριαρχίας.
Το ουγγρικό παράδειγμα και το ξήλωμα του αφηγήματος Σόρος
Το σημερινό κύμα θεσμικής αντίδρασης δεν εμφανίστηκε τυχαία. Η απαρχή βρίσκεται στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν, όπου για πρώτη φορά αποκαλύφθηκε οργανωμένα το εύρος της χρηματοδότησης που συνδεόταν με τα ιδρύματα του Σόρος. Από το 2013 και μετά, η κυβέρνηση Όρμπαν προχώρησε σε συστηματική δημοσιοποίηση των δικτύων επιρροής, καταγράφοντας οργανώσεις, ΜΚΟ και πολιτικά πρόσωπα.
Το 2018 θεσπίστηκε το πακέτο «Stop-Soros», το οποίο –ανεξάρτητα από τη μεταγενέστερη νομική του εξέταση– άλλαξε οριστικά τον δημόσιο διάλογο. Έκτοτε, το αφήγημα ότι ο Σόρος λειτουργεί ως εξωθεσμικός παράγοντας με παρεμβάσεις σε κράτη της περιοχής ρίζωσε βαθιά στην κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα πολλών χωρών.
Το παράδειγμα εξαπλώνεται: Από τα Βαλκάνια έως την Ανατολική Ευρώπη
Το μοντέλο θεσμικής αντίδρασης επεκτάθηκε σταδιακά σε ολόκληρη την περιοχή.
Στη Βόρεια Μακεδονία, το κίνημα κατά του Σόρος ενεργοποιήθηκε ήδη από το 2017, με άμεση σύνδεση με τον Νίκολα Γκρουέφσκι.
Στην Πολωνία, το PiS αξιοποίησε την αποκάλυψη δικτύων χρηματοδότησης το 2017 και αργότερα, εντάσσοντάς την στην εθνική πολιτική ατζέντα.
Στη Σερβία και στη Σλοβακία, τα κυβερνητικά επιτελεία προειδοποιούν τα τελευταία χρόνια για τις εξωτερικές παρεμβάσεις που συνδέονται με τον Σόρος, ενώ παρόμοιες συζητήσεις διεξάγονται στην Τσεχία, στη Ρουμανία, στην Κροατία και στο Μαυροβούνιο.
Ακόμη και στην Αλβανία, όπου το πολιτικό σκηνικό έχει διαφορετική δομή, η αντιπολίτευση κατηγορεί ευθέως την κυβέρνηση Ράμα για «ευθυγράμμιση με τις στοχεύσεις Σόρος», αποδεικνύοντας ότι το ζήτημα έχει αποκτήσει περιφερειακή διάσταση.
Μια νέα εποχή για την περιοχή – Τέλος στην ανεξέλεγκτη επιρροή
Η συγκυρία που διαμορφώνεται πλέον στην Ανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια είναι ξεκάθαρη:
Το μέχρι χθες πανίσχυρο δίκτυο Σόρος βρίσκεται σε φάση συστηματικής αποδόμησης.
Η Βουλγαρία είναι απλώς η αρχή. Η τάση είναι κοινή σε όλες τις χώρες της περιοχής: ενίσχυση θεσμικού ελέγχου, επαναξιολόγηση των καναλιών χρηματοδότησης, αποκάλυψη των δομών επιρροής που επί χρόνια λειτουργούσαν χωρίς επαρκή διαφάνεια.
Σε μια περίοδο που η Ευρώπη επιχειρεί να θωρακίσει την πολιτική και κοινωνική της συνοχή, το ξήλωμα του δικτύου Σόρος αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις αυτής της μετάβασης. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν οι χώρες θα προχωρήσουν και στο επόμενο βήμα: την υιοθέτηση θεσμικών μέτρων που θα περιορίσουν οριστικά τέτοιου τύπου παρεμβάσεις.
