Αποκαλύψεις Μέρκελ: Πολωνία και Βαλτικές χώρες μπλόκαραν το διάλογο με τη Ρωσία πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το «παιχνίδι με τη φωτιά» του ΝΑΤΟ και το οργισμένο τηλεφώνημα Πούτιν
Αποκαλυπτική για ακόμη μια φορά υπήρξε η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές του δυτικού παρασκηνίου που προηγήθηκε της ρήξης με τη Ρωσία και του πολέμου στην Ουκρανία. Σε συνέντευξή της σε ουγγρικό μέσο ενημέρωσης, η πρώην «σιδηρά κυρία» της Ευρώπης άσκησε κριτική σε Πολωνία και χώρες της Βαλτικής, κατηγορώντας τες ότι μπλόκαραν τις προσπάθειες διαλόγου με τη Μόσχα.
Σύμφωνα με τη Μέρκελ, πριν από την κλιμάκωση του 2022 είχε εισηγηθεί στα κράτη-μέλη της ΕΕ τη δημιουργία «ενός πλαισίου διαλόγου» με τη Ρωσία, όμως η πρότασή της απορρίφθηκε. Όπως είπε χαρακτηριστικά, η άρνηση αυτή στέρησε από την Ευρώπη τη δυνατότητα να αποτρέψει τη σύγκρουση, ενώ αποτέλεσε την απαρχή της οριστικής διάρρηξης των σχέσεων με τη Μόσχα.
Οι Συμφωνίες του Μινσκ και η προσπάθεια ειρήνης
Κατά τη διάρκεια της 16ετούς θητείας της, η Άνγκελα Μέρκελ είχε παίξει κρίσιμο ρόλο στη μεσολάβηση για τις Συμφωνίες του Μινσκ το 2014 και το 2015, οι οποίες είχαν ως στόχο να τερματίσουν τις συγκρούσεις ανάμεσα στο νεοσύστατο φιλοδυτικό καθεστώς του Κιέβου και τις φιλορωσικές δημοκρατίες του Ντονμπάς, στο Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ.
Οι συμφωνίες υπογράφηκαν στο πλαίσιο της «Διαδικασίας της Νορμανδίας», με τη συμμετοχή Ρωσίας, Ουκρανίας, Γαλλίας και Γερμανίας, και αποτέλεσαν το πιο ρεαλιστικό σχέδιο ειρήνης στην περιοχή. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει τώρα η Μέρκελ, η απουσία κοινής ευρωπαϊκής βούλησης και οι αντιρρήσεις ορισμένων χωρών της Ανατολικής Ευρώπης έβαλαν φρένο σε κάθε απόπειρα διαλόγου με τη Μόσχα.
Το «βέτο» Πολωνίας και Βαλτικών χωρών
Η πρώην καγκελάριος δήλωσε ότι «ήδη από τον Ιούνιο του 2021 αντιλαμβανόμουν πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν έπαιρνε πλέον στα σοβαρά τη Συμφωνία του Μινσκ, και γι’ αυτό ήθελα ένα νέο πλαίσιο, ώστε να μπορούμε να μιλήσουμε απευθείας με τον Πούτιν ως ΕΕ».
Όπως πρόσθεσε, η πρόταση αυτή μπλοκαρίστηκε:
«Κάποιοι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν το στήριξαν. Κυρίως οι χώρες της Βαλτικής – Λετονία, Λιθουανία και Εσθονία – αλλά και η Πολωνία, επειδή φοβούνταν ότι δεν θα καταφέρναμε να έχουμε κοινή πολιτική απέναντι στη Ρωσία», ανέφερε.
Σύμφωνα με την πρώην καγκελάριο, αυτή η άρνηση άνοιξε τον δρόμο για τη ρήξη μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας, γεγονός που οδήγησε τελικά λίγους μήνες αργότερα στο ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Οι προειδοποιήσεις για το «παιχνίδι με τη φωτιά» του ΝΑΤΟ
Η Μέρκελ έχει ήδη περιγράψει στα απομνημονεύματά της, με τίτλο «Freedom: Memoirs 1954–2021», το παρασκήνιο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι (2008), όπου είχε παρουσιαστεί σχέδιο για την ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στη Συμμαχία.
Η ίδια αντιστάθηκε σθεναρά σε αυτή την προοπτική, προειδοποιώντας πως η κίνηση αυτή θα προκαλούσε ανεξέλεγκτες εξελίξεις.
«Θα ήταν πρωτοφανές για μια υποψήφια χώρα ένταξης στο ΝΑΤΟ να είναι τόσο μπλεγμένη με τις ρωσικές στρατιωτικές δομές. Επιπλέον μόνο μια μειοψηφία του ουκρανικού πληθυσμού υποστήριζε την ένταξη στο ΝΑΤΟ εκείνη την εποχή. Η χώρα ήταν διχασμένη», ανέφερε η Μέρκελ στο βιβλίο της.
Η ίδια είχε χαρακτηρίσει το σχέδιο ένταξης «παιχνίδι με τη φωτιά», εξηγώντας πως ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα αποδεχόταν μια τέτοια εξέλιξη χωρίς αντίδραση.
«Η υπόθεση πως ο Πούτιν απλώς θα αποδεχόταν μια τέτοια εξέλιξη για την Ουκρανία και τη Γεωργία ήταν εξ αρχής ένας ευσεβής πόθος», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Το τηλεφώνημα Πούτιν – Μέρκελ: «Δεν θα είσαι καγκελάριος για πάντα»
Η Άνγκελα Μέρκελ αποκάλυψε ακόμη πως, μετά τη Σύνοδο του Βουκουρεστίου, ο Ρώσος Πρόεδρος τηλεφώνησε εξοργισμένος, εκφράζοντας την έντονη δυσφορία του για την πρόθεση του ΝΑΤΟ να επεκταθεί ανατολικά.
Όπως αφηγείται η ίδια, ο Πούτιν της είπε χαρακτηριστικά:
«Δεν θα είσαι καγκελάριος για πάντα. Και τότε θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Και αυτό θέλω να το αποτρέψω».
Η Μέρκελ αποχώρησε από την καγκελαρία τον Δεκέμβριο του 2021, ενώ μόλις δύο μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2022, ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας, όπως η ίδια υπονοεί, τις προειδοποιήσεις της για τις συνέπειες της αδιάλλακτης νατοϊκής πολιτικής.
Η κληρονομιά μιας χαμένης ευκαιρίας
Οι δηλώσεις της πρώην καγκελαρίου ρίχνουν φως στη ρήξη ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία, αποκαλύπτοντας πως οι ευρωπαϊκές διαφωνίες και οι γεωπολιτικοί φόβοι εμπόδισαν μια πιθανή αποκλιμάκωση.
Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η στάση της Μέρκελ υπήρξε ρεαλιστική και ότι αν είχε εισακουστεί, ίσως να είχε αποφευχθεί ο πόλεμος. Η ίδια, πάντως, με την ψυχραιμία που τη διέκρινε πάντα, επισημαίνει πως η αδυναμία της Ευρώπης να μιλήσει με ενιαία φωνή απέναντι στη Ρωσία, οδήγησε τελικά στη σημερινή τραγωδία.
