Πώς η ρωσική οικονομία αντέχει τις κυρώσεις; Από τον έλεγχο των ολιγαρχών έως τα αποθέματα χρυσού, η στρατηγική Πούτιν εξηγεί την ανθεκτικότητα της Μόσχας
Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσία βρέθηκε με τεράστιο χρέος, διαλυμένες βιομηχανίες και ισχυρούς ολιγάρχες που λυμαίνονταν τον εθνικό πλούτο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, η χώρα έμοιαζε καταδικασμένη σε παρακμή. Όμως, από το 2000 και έπειτα, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην εξουσία, ξεκίνησε μια σταδιακή ανάκαμψη που άλλαξε τις ισορροπίες.
Ο πρώτος στόχος ήταν η ανάκτηση του ελέγχου στρατηγικών τομέων (ενέργεια, μεταλλουργία, άμυνα) και η επιβολή πλαισίου στους ολιγάρχες. Τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο διοχετεύθηκαν στην αποπληρωμή χρεών, στη δημιουργία αποθεμάτων και στην επανεκκίνηση βασικών υποδομών.
Παράγοντες ανθεκτικότητας της ρωσικής οικονομίας
Παρά τις εκατοντάδες δυτικές κυρώσεις, η ρωσική οικονομία δείχνει αξιοσημείωτη αντοχή:
- Χαμηλό δημόσιο χρέος: Στις αρχές του 2000, η Μόσχα αξιοποίησε τα πετρελαϊκά έσοδα για να μειώσει το εξωτερικό χρέος. Έκτοτε, η Ρωσία αποφεύγει τη δανειοδότηση από το ΔΝΤ και κρατάει υγιή ισολογισμό.
- Ενεργειακά έσοδα: Παρά το ευρωπαϊκό εμπάργκο, η Ρωσία βρήκε νέες αγορές σε Κίνα, Ινδία, Τουρκία, διατηρώντας ροή εσόδων.
- Αποθέματα χρυσού και συναλλάγματος: Μέσα σε δύο δεκαετίες, τα αποθέματα αυξήθηκαν πάνω από 500%, ενισχύοντας την οικονομική ασφάλεια.
- Υποκατάσταση εισαγωγών: Μετά τις κυρώσεις του 2014, η Ρωσία ενίσχυσε τη γεωργία και τη βιομηχανία της, φτάνοντας να γίνει κορυφαίος εξαγωγέας σιτηρών.
- Κρατικός έλεγχος σε στρατηγικούς τομείς: Η ενεργειακή και αμυντική βιομηχανία παραμένουν υπό την αιγίδα του Κρεμλίνου, μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους παράγοντες.
Περιορισμοί και προκλήσεις
Παρά την ανθεκτικότητα, η ρωσική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα:
- Υπερεξάρτηση από ενέργεια: Το 40%+ του προϋπολογισμού εξακολουθεί να βασίζεται στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
- Τεχνολογικά εμπόδια: Οι κυρώσεις περιορίζουν την πρόσβαση σε μικροτσίπ, λογισμικό και σύγχρονα μηχανήματα.
- Brain drain: Χιλιάδες νέοι επιστήμονες και τεχνικοί εγκατέλειψαν τη χώρα μετά το 2022.
- Στρατιωτικές δαπάνες: Ο πόλεμος στην Ουκρανία απορροφά τεράστιους πόρους, πιέζοντας άλλους τομείς.
- Μακροπρόθεσμη φθορά: Αν και το ΑΕΠ με βάση την αγοραστική δύναμη κατατάσσει τη Ρωσία πάνω από τη Γερμανία, το ονομαστικό ΑΕΠ της παραμένει χαμηλότερο και η ανάπτυξη είναι εύθραυστη.
Η Ρωσία το 2025: ισορροπία ισχύος
Σήμερα, η Ρωσία κατατάσσεται ως:
- 1η στην Ευρώπη σε ΑΕΠ κατά αγοραστική δύναμη (PPP),
- 4η παγκοσμίως, πίσω από Κίνα, ΗΠΑ και Ινδία.
Η χώρα εξακολουθεί να αποτελεί παγκόσμια στρατιωτική δύναμη, ενώ οικονομικά εμφανίζει βραχυπρόθεσμη ανθεκτικότητα. Ωστόσο, οι δομικές αδυναμίες της δείχνουν ότι μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη θα εξαρτηθεί από τη διαφοροποίηση της παραγωγής και την τεχνολογική αυτάρκεια.
