Ο Τραμπ κλιμακώνει τις επιθέσεις του στη Fed, πιέζοντας για επιτόκιο στο 1% και αμφισβητώντας τον Πάουελ. Η υπόθεση Λίζα Κουκ και η ιστορική μνήμη του πληθωρισμού επαναφέρουν τον φόβο πολιτικού ελέγχου της νομισματικής πολιτικής
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει βάλει για τα καλά στο στόχαστρο την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed). Με διαδοχικές και κλιμακούμενες επιθέσεις, επιχειρεί να ελέγξει τη νομισματική πολιτική και να «σπάσει» την ανεξαρτησία της.
Κύριος στόχος του είναι ο Τζερόμ Πάουελ, ο πρόεδρος της Fed, τον οποίο ο ίδιος είχε διορίσει το 2017. Ο Τραμπ επιμένει να μειωθεί δραστικά το βασικό επιτόκιο από το 4,25% – 4,5% στο 1%, κάτι που οι αγορές θεωρούν επικίνδυνο σε περιβάλλον πληθωρισμού γύρω στο 3%.
Οι απειλές κατά Πάουελ και η υπόθεση Κουκ
Αν και αρχικά ο Τραμπ απειλούσε ευθέως να αποπέμψει τον Πάουελ – παραβιάζοντας κάθε έννοια ανεξαρτησίας της Fed – τελικά έκανε πίσω, υπό τον φόβο αντιδράσεων στις αγορές.
Δεν έμεινε όμως εκεί. Προχώρησε σε πρωτοφανή κίνηση: μέσω social media ανακοίνωσε την απομάκρυνση της Λίζα Κουκ, μέλους του Δ.Σ. της Fed, κατηγορώντας την για παράτυπα στεγαστικά δάνεια το 2022. Η Κουκ αντέδρασε, αρνήθηκε τις κατηγορίες, προσέφυγε δικαστικά και παραμένει στη θέση της.
Η προσπάθεια ελέγχου της Fed
Αν ο Τραμπ καταφέρει να απομακρύνει την Κουκ, τότε θα έχει διορίσει 4 από τα 7 μέλη του Δ.Σ. της Fed, γεγονός που του δίνει σημαντική επιρροή. Ωστόσο, η πραγματική δύναμη βρίσκεται στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς, όπου συμμετέχουν και οι επικεφαλής 12 περιφερειακών τραπεζών. Επομένως, ακόμα και με ενισχυμένη παρουσία, ο Τραμπ δεν μπορεί εύκολα να επιβάλλει πλήρως τις αποφάσεις του.
Η ιστορική μνήμη του πληθωρισμού
Το πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν τραυματική εμπειρία από πολιτικές παρεμβάσεις στη νομισματική πολιτική.
Στις αρχές του ’70, ο Ρίτσαρντ Νίξον πίεσε τη Fed να μειώσει τα επιτόκια ενόψει εκλογών, ενώ ο πληθωρισμός πλησίαζε το 6%. Το αποτέλεσμα; Ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε, ξεπερνώντας το 13% το 1980, με τα πετρελαϊκά σοκ να επιδεινώνουν την κατάσταση.
Η λύση ήρθε μόνο όταν ο Πολ Βόλκερ αύξησε το επιτόκιο στο 20%, προκαλώντας ύφεση αλλά καταφέρνοντας να «σπάσει» τον πληθωρισμό και να ανοίξει τον δρόμο για νέα περίοδο ανάπτυξης.
Η σημασία της ανεξαρτησίας
Αυτή η ιστορική εμπειρία διαμόρφωσε την ακλόνητη πεποίθηση ότι η ανεξαρτησία της Fed είναι απαραίτητη για σταθερές τιμές και οικονομική ανάπτυξη. Για 40 χρόνια αυτή η αρχή έγινε σεβαστή – μέχρι την επιθετική αμφισβήτηση του Τραμπ.
Η ίδια αρχή καθιερώθηκε παγκοσμίως: η Bundesbank με τον νόμο του 1957 έθεσε τα θεμέλια, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει καταστατικό που προστατεύει ρητά την ανεξαρτησία της. Όπως τόνισε πρόσφατα η Κριστίν Λαγκάρντ, η εμπιστοσύνη στην κεντρική τράπεζα είναι το κλειδί για να συγκρατούνται οι πληθωριστικές προσδοκίες.
