“Είμαστε εδώ χίλια χρόνια – και θα μείνουμε μέχρι την Ημέρα της Κρίσης”, δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος σε νέο αφήγημα πολιτιστικής κυριαρχίας
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με φόντο το ακέφαλο άγαλμα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου, εγκαινίασε ένα νέο εθνικιστικό αφήγημα μέσω… αρχαιολογίας. Μιλώντας στο Διεθνές Συμπόσιο Αρχαιολογίας στην Άγκυρα, έστειλε πολλαπλά μηνύματα, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς.
«Είμαστε εδώ χίλια χρόνια και, αν ο Θεός θέλει, θα συνεχίσουμε να είμαστε μέχρι την Ημέρα της Κρίσης», δήλωσε.
Ο Τούρκος πρόεδρος, σε ρόλο “προστάτη της ιστορίας”, επιχείρησε να εξισώσει την τουρκική παρουσία με την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, φτάνοντας στο σημείο να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως «πρώτη δύναμη στην παγκόσμια αρχαιολογία».
Ανασκαφές και ενάλιες αποστολές στην υπηρεσία του τουρκικού νεο-οθωμανισμού
Ο Ερντογάν δήλωσε ότι οι Τούρκοι επιστήμονες «γράφουν ιστορία», τονίζοντας ότι η χώρα του βρίσκεται στην πρώτη θέση διεθνώς στις ανασκαφές και τις ενάλιες ανακαλύψεις. Δεν είναι η πρώτη φορά που το τουρκικό καθεστώς επιχειρεί να αξιοποιήσει την αρχαιολογία ως εργαλείο ήπιας ισχύος, για να ενισχύσει την τουρκική παρουσία σε περιοχές με ισχυρό ιστορικό αποτύπωμα ελληνισμού.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε:
«Θα εξερευνήσουμε πρώτα τη χώρα μας και μετά κάθε μέρος που έχουν πατήσει Τούρκοι, καταγράφοντας με προσοχή την πολιτιστική μας κληρονομιά.»
Η αναφορά αυτή εγείρει ανησυχίες για νέες πολιτιστικές “διεκδικήσεις” σε περιοχές όπως η Θράκη, η Κύπρος, τα Βαλκάνια, η Μικρά Ασία και η Συρία, τις οποίες η Άγκυρα θεωρεί μέρος της “γεωγραφίας της καρδιάς της”.
Επιστροφή του αγάλματος του Μάρκου Αυρήλιου – Επίδειξη δύναμης από τον Ερντογάν
Ο Ερντογάν παρουσίασε το ακέφαλο χάλκινο άγαλμα του Μάρκου Αυρήλιου, που επέστρεψε στην Τουρκία 65 χρόνια μετά την κλοπή του, ως σύμβολο πολιτιστικής αποκατάστασης. Φωτογραφήθηκε μπροστά του μαζί με τη σύζυγό του Εμινέ, δίνοντας την εικόνα πατριαρχικής προστασίας του έθνους μέσω της Ιστορίας.
«Αν δεν κατανοήσουμε σωστά την Ιστορία και τον πολιτισμό που κληρονομήσαμε, δεν θα χαράξουμε το μέλλον μας», είπε με νόημα.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, παρουσιάστηκε έκθεση με τίτλο “Χρυσή Εποχή της Αρχαιολογίας”, με 485 αρχαιότητες από αρχαίες πόλεις που βρίσκονται εντός των τουρκικών συνόρων, αλλά έχουν ισχυρές ρίζες ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής παράδοσης.
Η πολιτιστική στρατηγική της Τουρκίας: από την Αγία Σοφία στην αρχαιολογία – Ένα αφήγημα εθνικής ταυτότητας με γεωπολιτικές προεκτάσεις
Η τουρκική ηγεσία έχει καταστήσει σαφές ότι η πολιτιστική στρατηγική δεν είναι ουδέτερη. Από τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, μέχρι την επίδειξη αρχαιοτήτων σε διεθνή συνέδρια, η Άγκυρα χτίζει εναλλακτικό αφήγημα ταυτότητας και ιστορικής συνέχειας, παρακάμπτοντας τον ελληνισμό και τον χριστιανισμό.
Η αναφορά Ερντογάν σε «επιστροφή 13.291 ιστορικών αντικειμένων» από το 2002 έως σήμερα δεν είναι απλά μια απολογιστική αναφορά. Είναι μέρος ενός συστηματικού πλάνου οικοδόμησης ενός πολιτιστικού ηγεμονικού ρόλου στην Ανατολή και πέρα από αυτήν.
Το ερώτημα δεν είναι αν η Τουρκία κάνει αρχαιολογία, αλλά πώς τη χρησιμοποιεί ως πολιτικό εργαλείο.
