Άρθρο του Μιχάλη Σάλλα Επικεφαλής της Lyktos Group και πρώην Προέδρου της Τράπεζας Πειραιώς στην ιστοσελίδα Bankingnews.gr
Γράφει ο Μιχάλης Σάλλας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ιδρύθηκε στη βάση της κοινής προόδου, της αλληλεγγύης και της ισότιμης συνεργασίας με τους διεθνείς της εταίρους.
Ωστόσο, η πρόσφατη συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, που προβλέπει την επιβολή δασμών 15% στα ευρωπαϊκά προϊόντα, την ανεμπόδιστη είσοδο αμερικανικών αγαθών στην ευρωπαϊκή αγορά και την ευρωπαϊκή δέσμευση για εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων ύψους 750 δισ. δολαρίων, καθώς και για επενδύσεις 600 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ, σηματοδοτεί μια βαθιά αλλαγή ισορροπιών.
Μια αλλαγή που πολλοί ερμηνεύουν ως υποχώρηση και απώλεια στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης.
Πολλά ερωτήματα
Παρά τις επίσημες δηλώσεις περί «ενισχυμένης διατλαντικής συνεργασίας», η συμφωνία αυτή δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα ως προς τη συμμετρία των ωφελημάτων και τη δυνατότητα της ΕΕ να υπερασπιστεί τα συμφέροντα των πολιτών και των παραγωγών της.
Από οικονομική σκοπιά, το συνολικό κόστος της συμφωνίας, τόσο σε εισοδηματικούς όρους όσο και σε όρους στρατηγικής κατεύθυνσης, ενδέχεται να αποδειχθεί δυσβάστακτο για τα κράτη-μέλη.
Η δέσμευση για εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων ύψους 750 δισ. δολαρίων, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της ευρωπαϊκής πράσινης μετάβασης, σημαίνει οικονομικό κόστος αλλά και ακύρωση μεγάλου μέρους των επενδύσεων που έγιναν την τελευταία δεκαετία στον ενεργειακό εκσυγχρονισμό.
Ωστόσο, εκτιμώ ότι το θέμα των δασμών είναι πολλαπλά διαχειρίσιμο, ιδίως για τις μεγάλες εξαγωγικές χώρες.
Το στρατηγικό βάρος της συμφωνίας εντοπίζεται κυρίως στη γεωπολιτική της διάσταση.
Δηλαδή, στην αποδοχή μιας νέας πραγματικότητας, όπου οι ΗΠΑ υπαγορεύουν όρους και η ΕΕ περιορίζεται σε ρόλο συμμορφούμενου εταίρου.
Η Ευρώπη θα χρηματοδοτήσει την προβληματική οικονομική κατάσταση των ΗΠΑ
Η Ευρώπη καλείται πλέον να χρηματοδοτήσει την προβληματική οικονομική κατάσταση των ΗΠΑ, τη στιγμή που αντιμετωπίζει εσωτερικές πιέσεις όπως:
- τις αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ των χωρών,
- την ανάγκη εκσυγχρονισμού των υποδομών,
- την ψηφιακή μετάβαση και
- τις πρόσθετες εξοπλιστικές δαπάνες.
Το μεγάλο ερώτημα επομένως είναι αν η Ε.Ε. μπορεί να επενδύει τεράστια ποσά έξω από τα σύνορά της, όταν αδυνατεί να διασφαλίσει συνεκτική ανάπτυξη εντός των τειχών.
Η πολιτική διάσταση της συμφωνίας είναι ακόμη πιο ανησυχητική…
Το αφήγημα της ΕΕ ως ισχυρής γεωπολιτικής οντότητας αποδυναμώνεται, όταν η ίδια αποδέχεται εξωτερικούς όρους που περιορίζουν την ελευθερία κινήσεών της.
Η δικαιολογία ότι «οφείλουμε να ενισχύσουμε τη δυτική ενότητα απέναντι στη ρωσική απειλή» δεν αρκεί για να εξηγήσει αυτή τη βαθιά παραχώρηση κυριαρχίας.
Δεν απειλείται ούτε το Βερολίνο, ούτε το Παρίσι ούτε οι Βρυξέλλες από ρωσική επέλαση. Ούτε οι αγορές και η καταναλωτική ζήτηση ούτε οι εκτιμήσεις σοβαρών οργανισμών και αναλυτών, οδηγούν σε τέτοιο συμπέρασμα.
Η ανακοίνωση της Συμφωνίας Ε.Ε.-ΗΠΑ έχει προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις…
Οι πρώτες θεσμικές πολιτικές αντιδράσεις, όπως:
- η δημόσια ανησυχία του Πρωθυπουργού της Γαλλίας,
- οι σοβαρές επιφυλάξεις της Τζόρτζια Μελόνι,
- η αντίδραση παραγωγικών τάξεων, και
- σχεδόν σύσσωμος ο ευρωπαϊκός Τύπος,
καταδεικνύουν ότι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αρχίζει να ανησυχεί.
Η αγανάκτηση, η αίσθηση ταπείνωσης και η απώλεια εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς ενισχύονται.
Και δεν πρόκειται μόνο για ιδεολογικές φωνές, αλλά για ευρύτερη κοινωνική δυσαρέσκεια που δεν πρέπει να αγνοηθεί.
Μεγάλο θέμα επίσης είναι η παραβίαση βασικών ευρωπαϊκών κανόνων.
Η Von der Leyen δεσμεύεται για επενδύσεις 600 δισ. που θα κάνουν ιδιωτικές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις!
Από πού κι ως πού;
Η σημερινή εκπροσώπηση της ΕΕ φαίνεται να αναλαμβάνει εθελοντικά έναν ρόλο υποκατάστατου στην αμερικανική γεωστρατηγική σκακιέρα.
Αντί να ενισχύσει την ευρωπαϊκή φωνή, προσφέρεται να καλύψει το κενό των αποτυχημένων φιλοδοξιών του Τραμπ για προσάρτηση του Καναδά ή της Γροιλανδίας.
Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις της συμφωνίας δεν είναι αμελητέες.
Η νέα εμπορική συμφωνία για ακριβή ενέργεια θα επιβαρύνει τις ελληνικές επιχειρήσεις και τον ελληνικό λαό, που θα κληθεί να πληρώσει υψηλότερο κόστος σε ρεύμα και μεταφορές.
Δεν μπορούμε συνεπώς να ισχυριζόμαστε ότι οι επιπτώσεις περιορίζονται σε λίγα αγροτικά προϊόντα.
Οι πολιτικές και θεσμικές συνέπειες, όπως εξελίσσονται τα πράγματα, ενδέχεται να είναι καταλυτικές για το μέλλον και ενδεχομένως για την ευρωπαϊκή συνοχή.
Η διάβρωση της στρατηγικής αυτονομίας και η υποκατάσταση της δημοκρατικής διαπραγμάτευσης από γεωπολιτικά τελεσίγραφα αφορούν όλα τα κράτη-μέλη και ιδίως όσα εξαρτώνται από την εύρυθμη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.
Σχέση άνισης επιρροής
Η ιστορική Ατλαντική Συμμαχία, που βασιζόταν σε αξίες, αρχές και αμοιβαιότητα, μετατρέπεται σε σχέση άνισης επιρροής.
Οι ΗΠΑ ορίζουν το πλαίσιο, η Ευρώπη ακολουθεί.
Το ερώτημα δεν είναι αν η Αμερική ισχυροποιείται – αυτό είναι δεδομένο.
Το ζήτημα είναι αν η Ευρώπη, υπό τη σημερινή της ηγεσία, μπορεί να προασπίσει το μέλλον των πολιτών της με αξιοπρέπεια, ανεξαρτησία και θεσμική σοβαρότητα.
