Το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας απορρίπτει ως μονομερείς και χωρίς νομικές συνέπειες της ελληνικές αξιώσεις του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η ελληνική πλευρά.
Η Άγκυρα υποστηρίζει ταυτόχρονα, ότι παραβιάζουν περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα ωστόσο, αφήνει ανοιχτό και το παράθυρο της συνεργασίας με την Ελλάδα στο Αιγαίο.
Η Τουρκία επαναλαμβάνει, από την πλευρά της, ότι οι μονομερείς ενέργειες της Ελλάδας και οι ελληνικές αξιώσεις οι σχετικές με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό δεν πρόκειται να έχουν νομικές συνέπειες για την Αγκυρα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών.
Η ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ
«Kάποιες από τις περιοχές που καθορίζονται στον Θαλάσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό που έχει δηλώσει η Ελλάδα σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., παραβιάζουν τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας της χώρας μας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Τονίζουμε για άλλη μια φορά ότι οι μονομερείς ενέργειες και διεκδικήσεις της Ελλάδας δεν θα έχουν καμία νομική συνέπεια για τη χώρα μας. Υπενθυμίζουμε ότι πρέπει να αποφεύγονται μονομερείς ενέργειες σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο και η Μεσόγειος, ότι το διεθνές δίκαιο ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ των παράκτιων κρατών σε αυτές τις θάλασσες, μεταξύ άλλων σε περιβαλλοντικά θέματα, και ότι στο πλαίσιο αυτό η χώρα μας είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος».
Υπενθυμίζεται πως με δύο χάρτες και δυο σχεδόν ταυτόχρονες ανακοινώσεις, Ελλάδα και Τουρκία προχώρησαν σήμερα στην κατάρτηση Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) και, όπως ήταν αναμενόμενο, το Αιγαίο βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος Αθήνας και Άγκυρας.
Όπως φαίνεται στον χάρτη που δημοσιοποίησε η Άγκυρα, μέσω της εφημερίδας Milliyet, ο οποίος μοιάζει να υλοποιεί το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», η Τουρκία επιλέγει τη μέση γραμμή του Αιγαίου ως σύνορο, διεκδικώντας τη μία πλευρά του πελάγους, κάτι που, άλλωστε, αποτελεί πάγια θέση της γείτονος χώρας, ότι, δηλαδή, τα νησιά δεν δικαιούνται θαλάσσιες ζώνες και συνεπώς η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ πρέπει να γίνει στη μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών Ελλάδας και Τουρκίας.
Στην ουσία, η κατάρτηση του ΘΧΣ από την Ελλάδα αποτελεί απάντηση στις αιτιάσεις της Τουρκίας, με κυβερνητικές πηγές να σημειώνουν ότι «κλείνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος, υπερασπιζόμαστε τα εθνικά συμφέροντα στην πράξη», εξηγώντας, παράλληλα, ότι για τον χάρτη εφαρμόζεται η αρχή της μέσης γραμμής για τη χάραξη υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, μέχρι να συναφθούν συμφωνίες οριοθέτησης με γειτονικά κράτη και τονίζοντας ότι η κατάθεση του ΘΧΣ μπορεί να λειτουργήσει και ως οδηγός για την αξιοποίηση θαλασσίων πόρων. Βέβαια, η Αθήνα αναμένει αντιδράσεις από την Άγκυρα, ωστόσο, δηλώνει προετοιμασμένη να τις αντιμετωπίσει με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.
Οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι η κίνηση κατάρτησης του ΘΧΣ δεν σημαίνει ότι η Αθήνα δεν επιδιώκει τον διάλογο και τη διατήρηση του κλίματος καλής γειτονίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ωστόσο, την ίδια στιγμή ξεκαθαρίζουν ότι ο διάλογος δεν σημαίνει εκπτώσεις στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας ή υποχωρήσεις έναντι των υποχρεώσεών της έναντι της ΕΕ, η οποία, υπενθυμίζουν, διά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχει ήδη επιβάλλει πρόστιμο στην Ελλάδα για την καθυστέρηση του ΘΧΣ.
Το ζήτημα συζητήθηκε και στο ΚΥΣΕΑ, αφού πρώτα ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, είχε δώσει το «πράσινο φως» σε Γιώργο Γεραπετρίτη και Σταύρο Παπασταύρου να προχωρήσουν στη δημοσιοποίηση του ΘΧΣ, με το υπουργείο Εξωτερικών, μάλιστα να σημειώνει για το «φλέγον» ζήτημα των 12 μιλίων ότι «η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια είναι αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είναι ένα δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο».
Από την πλευρά του, το ΥΠΕΝ εξήγησε τους στόχους και τη συγκυρία αυτής της πρωτοβουλίας μέσω έξι ερωτήσεων και απαντήσεων:
Τι είναι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) αποτυπώνει τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της χώρας μας, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος σ’ αυτές.
Ταυτόχρονα, προσδιορίζει τη συμβατότητα και την παράλληλη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτών, με γνώμονα πάντοτε τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλασσίων περιοχών και την αξιοποίηση των θαλασσίων πόρων. Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθορίστηκε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, ιδίως δε με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Η διαδικασία αυτή προβλέπεται στην οδηγία 2014/89/ΕΕ και εκπληρώνεται, με αυτόν τον τρόπο, η ευρωπαϊκή υποχρέωση της χώρας μας. Η ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, τη βιώσιμη διαχείριση των θαλάσσιων πόρων και τη διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η οδηγία αυτή δεν θίγει τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη δικαιοδοσία των κρατών μελών επί των θαλάσσιων υδάτων, τα οποία απορρέουν από τις σχετικές διατάξεις του διεθνούς δικαίου, ιδίως δε από την UNCLOS.
Ποιος είναι ο στόχος του;
Η οργάνωση του θαλάσσιου χώρου, η ομαλή αλληλεπίδραση χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Κατά την εκπόνηση του ΘΧΣ θα ληφθούν υπόψη κοινωνικές, οικονομικές, ενεργειακές και περιβαλλοντικές παράμετροι, για δραστηριότητες όπως:
η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής -μεταξύ άλλων- δια του ορισμού θαλάσσιων πάρκων,
η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ιδιαίτερα των ενάλιων αρχαιοτήτων,
η βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών,
η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη,
η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων της χώρας και ιδιαίτερα των δυνητικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου αλλά και των υπεράκτιων αιολικών μας πάρκων,
η ιχθυοκαλλιέργεια,
η ενίσχυση των διασυνοριακών υποδομών κοινού ενδιαφέροντος με άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της άμεσης περιφέρειάς της.
Με τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, δίνεται η δυνατότητα μίας συντεταγμένης -και όχι αποσπασματικής- οριοθέτησης ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
Η ορθή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, τη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων και τη διατήρηση υγιών θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Σε συνέχεια των στρατηγικών προτεραιοτήτων που έθεσε ο Πρωθυπουργός στο 9ο «Our Ocean Conference», ο Σχεδιασμός αποτελεί μέρος μιας ολιστικής πολιτικής χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας σε θάλασσα και στεριά, που προοδευτικά υλοποιείται από την ελληνική Κυβέρνηση.
Γιατί κατατίθεται τώρα ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί έναν Οδικό Χάρτη αξιοποίησης των θαλασσίων πόρων μας. Συνεπώς, η σχεδίασή του αποτέλεσε αντικείμενο μακράς διαβούλευσης με συναρμόδια Υπουργεία, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και με τις τοπικές κοινωνίες. Ο ΘΧΣ αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία, αν συνυπολογιστεί ότι η χώρα μας διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τα περισσότερα καταγεγραμμένα νησιά.
Γιατί χωρίστηκε ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός σε 4 χωρικές ενότητες;
Γιατί, με αυτόν τον τρόπο, απεικονίζεται η διοικητική διάρθρωση των αντίστοιχων Περιφερειών. Θα ακολουθήσει η έκδοση των αντίστοιχων θαλάσσιων χωροταξικών πλαισίων, όπως συνέβη και με τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια (12 από τα συνολικά 13 έχουν ήδη δημοσιευθεί, ενώ δρομολογείται και το 13ο).
Πού δημοσιεύεται ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός; Πώς θα ενημερωθούν οι πολίτες;
Δημοσιεύεται σε ΦΕΚ, όπως προβλέπεται στην Ελλάδα, ενημερώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και αναρτάται στις σχετικές διαδικτυακές πλατφόρμες της. Παράλληλα θα υπάρξουν και δράσεις ενημέρωσης από το ΥΠΕΝ.
Έχει γεωπολιτική σημασία ο ΘΧΣ;
Το γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού καθορίστηκε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της Ένωσης και με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ιδίως, δε, με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Είναι η πρώτη φορά που αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της ΕΕ τα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών.
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός υλοποιεί μία σειρά από ευρωπαϊκές στρατηγικές και αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
