Του Πασχάλη Κορωναίου
Ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε να κλείσει την ομιλία του στη 85η ΔΕΘ επιδιώκοντας να μιλήσει στο θυμικό εκατομμυρίων πολιτών, που έφεραν το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 και το εξέλεξαν για να κυβερνήσει ξανά και ξανά. Αυτών που ψήφισαν «Αλλαγή» και δεν ήταν ένα σύνθημα αλλά απόλυτη ανάγκη. Γι’ αυτό και το κόμμα έμελλε να κυριαρχήσει στην πολιτική σκηνή της Ελλάδα για τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι να έρθει το ισοπεδωτικό μνημόνιο στη χώρα.
«Να είστε βέβαιοι ότι είμαστε έτοιμοι και αποφασισμένοι να αναλάβουμε και πάλι το βάρος της ευθύνης. Για να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα», ήταν η αποστροφή του λόγου του Αλέξη Τσίπρα, παραπέμποντας συνειρμικά στον περίφημο ήλιο του ΠΑΣΟΚ της «Αλλαγής». Ακόμη και σήμερα, που το ημερολόγιο γράφει 2021 και έχουν περάσει σχεδόν 40 χρόνια μετά την ιστορική νίκη του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, ανατρέχουν στο ΠΑΣΟΚ λες κι είναι ακόμα εδώ.
Ο χαρισματικός ηγέτης του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος ήρθε τότε δικαιωματικά να ανατρέψει ένα δεξιό πελατειακό κράτος, ριζωμένο επί δεκαετίες που πλέον έμοιαζε με σαράκι που τρώει τη χώρα. Και δικαίως εκείνο το ΠΑΣΟΚ σάρωσε το κράτος, αν και έφτασε στο άλλο άκρο, με την πανσπερμία των «πρασινοφρουρών» που τοποθέτησε σε θέσεις-κλειδιά σε όλο το δημόσιο. Ήταν ένα αναγκαίο κακό, καθώς χρειαζόταν να γίνει ένα νέο ανακάτεμα της τράπουλας. Να φύγει το παλιό, το φαύλο, το καθεστωτικό…
Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να καταλάβουν στη Νέα Δημοκρατία γιατί έχασαν σε εκείνες τις εκλογές του 1981. Με μια δεξιά παρένθεση Μητσοτάκη -του πατέρα του νυν πρωθυπουργού ο οποίος προχώρησε σε ανανέωση του κόμματος της ΝΔ- το ΠΑΣΟΚ συνέχισε να κυριαρχεί. Ακόμη κι αφότου έσυραν στο Ειδικό Δικαστήριο τον Ανδρέα Παπανδρέου, ακόμα και στις εκλογές του 2000 όταν χώρα κοιμήθηκε με «πρωθυπουργό» Καραμανλή και ξύπνησε ξανά με Σημίτη.
Το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσε για πολλούς πολιτικό case study. Μετά την ξαφνική δημοσκοπική και εκλογική «έκρηξη» του άλλοτε μικρού «Συνασπισμού της Αριστεράς», το ΠΑΣΟΚ για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και συχνά επικοινωνιακού πολιτικού ριμέικ ενός δοκιμασμένου μοντέλου. Είχε μεσολαβήσει η χρεοκοπία της χώρας, το επαίσχυντο μνημόνιο και μαζί η χρεοκοπία των κομμάτων εξουσίας, όσο και των ΜΜΕ που ταυτίστηκαν με αυτά.
Τα μοιραία λάθη
Το ΠΑΣΟΚ είχε κάνει ήδη δύο μεγάλα λάθη. Ο Γιώργος Παπανδρέου, γιος του ιδρυτή του ως Πρωθυπουργός, επέλεξε να βάλει την Ελλάδα σε μνημόνιο, φέρνοντας στην Ευρώπη το ΔΝΤ (προσβλέποντας σε στήριξη από την άλλη όχθη του Ατλαντικού) και διατυμπανίζοντας πόσο κακό παιδί είναι η χώρα κοροϊδεύοντας όσους τη δανείζουν όλα αυτά τα χρόνια. Ήταν τα περίφημα Greek Statistics, οι αλχημείες που αλλού γίνονται περισσότερο και αλλού λιγότερο, εξ ου και οι Ευρωπαίοι έκαναν για χρόνια πώς δεν έβλεπαν. Προσφερθήκαμε και γίναμε έτσι εθελοντικά το κακό παράδειγμα για να μας δείχνουν στους άλλους τι θα πάθουν… Το δεύτερο λάθος ήταν η επιλογή Βενιζέλου να συγκυβερνήσει με τη Νέα Δημοκρατία, ενώ θα μπορούσε να είχε περιοριστεί παρέχοντας ανοχή.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να διδαχθεί από τα λάθη του ΠΑΣΟΚ. Δεν είχε την υπομονή να περιμένει να πέσει ο Σαμαράς, που σχεδόν ενάμισι χρόνο πριν από τις εκλογές είχε σταματήσει να εφαρμόζει το μνημόνιο. Και ο Αλέξης Τσίπρας υποσχέθηκε να σκίσει το μνημόνιο (τα γνωστά, με ένα άρθρο κι ένα νόμο…), μέχρι που ως κυβέρνηση ανέκρουσε πρύμναν εφαρμόζοντας ένα σκληρότερο ή τέλος πάντων μνημόνιο. Και για να κυβερνήσει κατέφυγε σε συγκυβέρνηση-«φρανκενστάιν» με τον Πάνο Καμμένο. «Αναγκαίο κακό», όπως το χαρακτήρισε πρόσφατα σε συνέντευξη στο OPEN ο Αλέξης Τσίπρας.
Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία
Ο δρόμος πλέον για τη διάλυση του ΠΑΣΟΚ ήταν ανοιχτός. Το μπόλιασμα της Νέας Δημοκρατίας με στελέχη του ΠΑΣΟΚ ήταν ζήτημα χρόνου. Άλλωστε το εκσυχρονιστικό ΠΑΣΟΚ επί Σημίτη ακολούθησε το παράδειγμα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, που έχει χάσει την επαφή της με τις λαϊκές τάξεις εδώ και χρόνια. Και η οποία ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι υπό κατάρρευση.
Αυτό γίνεται στη Γαλλία, στη Βρετανία, στην Ιταλία, στη Γερμανία, στην Ισπανία, όπου αντίστοιχοι πολιτικοί σχηματισμοί της σοσιαλδημοκρατίας ή αλλιώς της κεντροαριστεράς αποδυναμώνονται. Πλέον, στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν μόνο έξι χώρες με σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην κυβέρνηση, αλλά η πολιτική που εφαρμόζουν είναι δεξιόστροφη.
Η Φώφη Γεννηματά και ο Ανδρέας Λοβέρδος
Το ίδιο ισχύει στην Ελλάδα με την κρίση στο ΠΑΣΟΚ και τώρα συνεχίζεται στο ΚΙΝΑΛ. Η Φώφη Γεννηματά προκρίνει επανασύνδεση με τις «λαϊκές τάξεις» δίνοντας ένα αντιδεξιό στίγμα ενώ ο Ανδρέας Λοβέρδος την λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη» -που εισήγαγε αρχικώς ο Γιώργος Παπανδρέου εν πολλοίς ως αντίδοτο στο μνημόνιο- αλλά στην πράξη πρόκειται για το άλλο πρόσωπο αυτού του καπιταλιστικού συστήματος. Του συστήματος μιας οικολογίας στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης με περιβαλλοντική ρητορική.
Αυτή προωθούν ο Μπιλ Γκέιτς, ο Μπάρακ Ομπάμα και τώρα ο Τζο Μπάιντεν. Δεν πρόκειται για μία οικολογία με βάση την αλλαγή παραδείγματος, δηλαδή του ίδιου του καπιταλιστικού μοντέλου, που δημιουργεί το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης, που οι ίδιοι επικαλούνται. Υπό αυτό το πρίσμα μπορεί κανείς να διαπιστώσει εύκολα πόσο κοντά είναι ιδεολογικά στη Νέα Δημοκρατία και τον Κυριάκο Μητσοτάκη η περιβαλλοντική ρητορική που πρόσφατα υιοθέτησε ο Ανδρέας Λοβέρδος.
Η αντιδεξιά ρητορική
Το σημερινό πρόβλημα ταυτότητας του άλλοτε ΠΑΣΟΚ και σήμερα Κινήματος Αλλαγής φυσικά δεν είναι ελληνικό. Και φυσικά αυτό το πρόβλημα αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν αρκεί η αντιδεξιά ρητορική για να διαφοροποιείται από τη Νέα Δημοκρατία, που άλλοτε με πρόσωπα από το εκσυχρονιστικό ΠΑΣΟΚ, άλλοτε με «πράσινες πολιτικές ανάπτυξης» κι άλλοτε με επιδείξεις κοινωνικής ευαισθησίας (ΛΑΟΤΚΙ, Αντετοκούνμπο κλπ) διεμβολίζει το χώρο της κεντροαριστεράς (την ίδια ώρα που κλείνει τα μάτια στη μισαλλόδοξη και ρατσιστική πολιτική συμπεριφορά των Μπογδάνων της).
Στερείται ουσιαστικού πολιτικού περιεχομένου και στρατηγικής η στόχευση κατά της Νέας Δημοκρατίας περιοριζόμενη σε συνθήματα αντιδεξιάς ρητορικής. Όπου αυτό συμβαίνει στην Ευρώπη, αυτό αφορά καθαρά την ακροδεξιά. Κι ας μην ξεχνάμε ότι ο δεξιός (με τη σημαία ακομμάτιστου) Μακρόν ψηφίστηκε από τους Γάλλους για να μη βγει η ακροδεξιά Λεπέν.
Ποιος ωφελείται
Δεν αρκούν, λοιπόν, τα πολιτικά ριμέικ όσων κοπιάρουν το ΠΑΣΟΚ, ορθόδοξο ή σε όποια εκδοχή του. Το ΠΑΣΟΚ ήταν κάποτε εδώ, ενώ τώρα «ψαρεύουν» από το φάντασμά του, που εξακολουθεί να πλανάται πάνω από τη χώρα. Το ΠΑΣΟΚ έγινε κίνημα όχι για το έγραφε στη μαρκίζα, αλλά γιατί εξέφραζε την ανάγκη για να αλλάξει η ελληνική κοινωνία και να απαλλαγεί από τα δεσμά της, κομματικά ή κοινωνικά. Όπως χαρακτηριστικά είχε απαντήσει ένα από τα ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ όταν είχαν έρθει σε επαφή μαζί του από τον ΣΥΡΙΖΑ για να ενταχθεί: «Δεν έρχομαι ακόμα γιατί δεν έχει γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ πολύ ΠΑΣΟΚ». Και δεν αναφερόταν στην πρόσφατη πολιτική εκδοχή του.
Θα πρέπει, λοιπόν, ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ να αναρωτηθούν σήμερα τι πραγματικά εκφράζουν και πόσο κοντά είναι στην κοινωνία των πολιτών, στα κινήματα, στις γειτονιές και ποιο τελικά είναι το όραμά τους για τη χώρα. Γιατί εάν περιορίζονται σε συνθήματα για μια καλύτερη διαχείριση, αυτό δεν αρκεί. Μπορεί να το κάνει και η δεξιά.
