Του Νίκου Λακόπουλου
Με τον θάνατο του Κώστα Σημίτη μια εποχή τέλειωσε αφήνοντας αναπάντητο το ερώτημα πώς συνδέεται η “Ισχυρή Ελλάδα” με την χρεοκοπία μέσα σε λίγα χρόνια μαζί με την αναζήτηση μιας παρακαταθήκης ενός “εκσυγχρονισμού” που αποδείχτηκε μιας φούσκα που έσκασε με κρότο όταν η χώρα πτώχευσε έχοντας κατακτήσει την είσοδο στο ευρώ.
Το βασικό μήνυμα του Κώστα Σημίτη είναι πως για να πετύχεις τον εκσυγχρονισμό δεν χρειάζονται ρήξεις, αλλά συμβιβασμός και η χώρα θα γίνει ισχυρή αν συμφιλιωθεί με την ιδέα πως είναι αποικία. Έτσι από το «Οχι στην ΕΟΚ των μονοπωλίων. Ναι στην Ευρώπη των λαών» φτάνουμε στο “Ναι και στην Ευρώπη των μονοπωλίων”. Η Ελλάδα όχι μόνο ανήκει στο ΝΑΤΟ, αλλά ευχαριστεί και τους Αμερικανούς γι’ αυτό. Και φυσικά δεν θα ξανακούσουμε πια το παλιό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ «Ελλάδα-Κύπρος-Παλαιστίνη, Αμερικάνος δεν θα μείνει».
Όταν ο ευρωπαϊκός χάρτης άλλαζε, εκείνος ως συντηρητικός «λογιστής» παρά ως οικονομολόγος και ηγέτης επέλεξε να δέσει την Ισχυρή Ελλάδα στο ευρωπαϊκό άρμα, όπου θα βρεθεί ασφαλής, αλλά όχι σώα, αφήνοντας αναπάντητο το ερώτημα για ποιο λόγο η Siemens να θέλει να χρηματοδοτεί το ΠΑΣΟΚ και οι ολιγάρχες να στηρίζουν τον Κώστα Σημίτη.
Η “Ισχυρή Ελλάδα“
Βέβαια το όραμα του εκσυγχρονισμού βυθίστηκε μαζί με το πλοίο «Σάμινα» και τους ογδόντα νεκρούς και μετά την οκταετία του, θα έπεφτε και η Ελλάδα στα βράχια. Οταν το δάχτυλο έδειχνε το φεγγάρι, ο κατώτερος των περιστάσεων ηγέτης κοίταζε το δάχτυλο με το γερμανικό σιδηρού σταυρό κι αγόραζε ντιζελάμαξες της Siemens. Κι ο «αστός» Σημίτης αποδείχτηκε ένας μικροαστός χωρίς λαϊκό έρεισμα. Κι ας πρόσεχε.
Η περιπετειώδης σύλληψη του Κούρδου ηγέτη Οτσαλάν στην Κένυα, όπου είχε ζητήσει καταφύγιο όταν η Ελλάδα τον απέπεμψε, είναι η απόδειξη της νέας πολιτικής ταυτότητας του άλλοτε «αντιιμπεριαλιστικού» κινήματος. Κάπου εδώ θα πρέπει να αναζητήσουμε το τέλος του επτάψυχου κόμματος που δεν έχει πια καμιά σχέση με τους γενειοφόρους «αγωνιστές» της δεκαετίας ’70.
Το 2004, η Ελλάδα σαν να αγόρασε ένα ακριβό φόρεμα, που δεν είχε να πληρώσει – μπαίνει στη ζώνη του ευρώ με «μαγειρεμένα» στοιχεία. Σαν λαθρομετανάστης. Η πτώση της δημοτικότητας του Σημίτη και η βέβαιη ήττα στις εκλογές τον οδηγεί να παραδώσει το δαχτυλίδι της διαδοχής στο δημοφιλή τότε Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος ηττάται με απίστευτη φιλοτιμία από τον Κώστα Καραμανλή.
Αυτό δεν τον εμποδίζει να φτιάξει νέα γραφεία από γυαλί με σάουνα και γυμναστήριο. Μάλιστα σκέφτεται να αλλάξει το σήμα του κόμματος με ένα πιο «αρτιστίκ» σύμβολο, ίσως και τον τίτλο. Τα παλιά συνθήματα ξεχάστηκαν. Το νέο σύνθημα είναι κατανοητό και εύληπτο. Δεν είναι αριστερό ή δεξιό. Είναι απλό: «Πάμε μαζί!»
Η χρεοκοπία
Η «αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ» αναβάλλεται όταν η κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή παραδίδει την εξουσία του σκάφους -που είναι πια καρυδότσουφλο- στον φέρελπι Παπανδρέου. Η βασική του επιδίωξη είναι να κάνει την Ελλάδα Δανία του Νότου με όραμα την «πράσινη ανάπτυξη», όπου οι βελτιωμένοι Ελληνες δεν θα καπνίζουν δημόσια και θα καλλιεργούν σπαράγγια ή θα εργάζονται σε φωτοβολταϊκά πάρκα.
Το 2011, από το Καστελόριζο ανακοινώθηκε με υπερηφάνεια η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο στόχος δεν είναι πια η αλλαγή, αλλά η σωτηρία της χώρας. Τα συνδικάτα κυκλώνουν τη Βουλή. Το μετρό γεμίζει -ληγμένα- δακρυγόνα. Η αστυνομία, εκτός από «κροτίδες» κρότου-λάμψης, πετάει για οικονομία στους διαδηλωτές και μάρμαρα ή πέτρες. Ο Gap θα δεχθεί επίθεση με παπούτσι, αλλά ο ακροδεξιός δράστης θα αστοχήσει. Η κυβέρνηση αποδεικνύεται μια μη κυβερνητική οργάνωση.
Από εκατόν εξήντα βουλευτές που είχε το ΠΑΣΟΚ θα περιοριστεί σε τριάντα τρεις. Η Χρυσή Αυγή θα βγάλει δεκαοκτώ βουλευτές, με το εκπληκτικό ποσοστό του 6,92%. Το καλοκαίρι του 2012 εμφανίζονται τα πρώτα «τάγματα εφόδου» στη Ραφήνα, να καταστρέφουν με κλοτσιές τους πάγκους μεταναστών φωνάζοντας το σύνθημα «Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».
Τα μπλογκ δημοσιεύουν πια συχνά φωτογραφίες με φορτηγάκια παλιατζήδων που μεταφέρουν πινακίδες τοπικών γραφείων του κινήματος με τον πράσινο ήλιο. Η κυβέρνησή Παπανδρέου, όπως αυτές του Σημίτη μοιάζει με αστή που πάει στη λαϊκή αγορά, φορώντας ψηλοτάκουνα. Για πρώτη φορά -στις 4 Νοεμβρίου 2011-, μια κυβέρνηση παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης για να φύγει ο πρωθυπουργός.
Aπό την νίκη στην ήττα
Η λέξη «σοσιαλισμός» δεν υπάρχει πια στο λεξιλόγιο του κόμματος από την εποχή του Γιώργου Παπανδρέου. Ο εργάτης – αγρότης – φοιτητής είναι πια οι νοικοκυραίοι, που κρύβονται πίσω από την έννοια του αταξικού «πολίτη». Η κοινωνική συμμαχία που είχε εκφράσει ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει αποδομηθεί.
Η κόρη του Γιώργου Γεννηματά Φώφη -κατά καιρούς υφυπουργός ή περιφερειάρχης- που νίκησε μάλιστα τον έμπειρο Γιάννη Τζανετάκο στις εκλογές- θα αναλάβει το “κίνημα” αφού αυτό έχει τελειώσει. Δεν ξεχωρίζουμε αν πρόκειται για κόμμα ή λαογραφικό όμιλο- για την υπεράσπιση της κληρονομιάς του. Τα συνέδρια μοιάζουν με ΚΑΠΗ, όταν ακόμα και ιστορικά στελέχη λένε να διαλυθεί, δεν πάει άλλο, έχει τελειώσει.
Μια σήραγγα κάπου στη Πελοπόννησο πήρε το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου από την αριστερή κυβέρνηση που ψάχνοντας στα σκουπίδια ανακάλυψε έργο του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ πέθανε, αλλά ο Ανδρέας ζει. Μπορεί και πάλι να τον ακούσουμε στο μπαλκόνι στις επόμενες εκλογές. Τα λόγια, το τράβηγμα της φωνής με ένα συναισθηματικό τόνο θάναι δικά του, αλλά η φωνή του Αλέξη Τσίπρα.
Ο Ανδρέας, ακόμα κι αν πρόδωσε το λαό, ακόμα κι αν δεν οδήγησε στη νίκη, ικανοποίησε τις ηττημένες γενιές γιατί ούτε νίκησε αλλά ούτε ηττήθηκε. Εφερε μια αξιοπρεπή, -κατ’ άλλους αναξιοπρεπή- ισοπαλία. Πιθανόν να δανείστηκε από τις επόμενες γενιές, όπως λένε πολλοί, αλλά είναι βέβαιο πως τα χρωστούσε στις προηγούμενες! Και ίσως δεν μάθουμε ποτέ αν ο Ανδρέας πρόδωσε το λαό ή ο λαός τον Ανδρέα.
Η Ελλάδα πάλι από την αρχή
Ο Σημίτης πιθανό να αγόρασε -με κομπίνα- ένα φόρεμα που δεν είχε να πληρώσει και ο εκσυγχρονισμός του ήταν μια απάτη που έσκασε στα χέρια του διαδόχου του στο ΠΑΣΟΚ που ακόμα δεν έχει καταλάβει τι συνέβη. Το ΠΑΣΟΚ τέλειωσε με τον Σημίτη και είκοσι χρόνια οι επίγονοι μετά ψάχνουν στα σκουπίδια να βρουν τις σημαίες τους βλέποντας δίπλα τους να ψάχνει ο γιος του Μητσοτάκη – πρωθυπουργός πια.
Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη ο Κώστας Σημίτης ήταν ο καταλύτης ενός εκσυγχρονισμού που δεν έγινε, Κάθε λέξη του για τον Σημίτη ακούγεται εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κώστα Καραμανλή. Τελικά στις παρακαταθήκες του για τον σημερινό πρωθυπουργό όταν εμφανίστηκε στην κηδεία του ως κληρονόμος μαζί με τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό του έμενε το μπλοκάκι του και ότι έβρισκε χρόνο να… ακούει μουσική και να πηγαίνει θέατρο, συν το ότι ήταν καλός σύζυγος και πατέρας.
Στην Ελλάδα υπάρχουν πάντα δύο εκδοχές για τα πράγματα που είναι και οι δύο λάθος. Και τελικά ό,τι λέμε δεν το εννοούμε κιόλας. Μοιραία αρχίζοντας τη συζήτηση για το πόσο μεγάλος πολιτικός ήταν ο Κώστας Σημίτης τελειώνουμε με τη διαπίστωση πως ήταν ένας καλός και ευγενικός άνθρωπος.
Η Ελλάδα πενήντα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση και σαράντα από την Αλλαγή καθώς μια ολόκληρη εποχή έχει περάσει βρίσκεται πάλι στην αρχή αναζητώντας μια νέα ελπίδα.
