Καθώς η προοπτική μιας διευρυμένης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να διαταράξει τις ροές αργού πετρελαίου από τη βασική εξαγωγική περιοχή του πλανήτη οδήγησε σε άνοδο των τιμών του μαύρου χρυσού, προκαλώντας ανησυχίες σε επενδυτές, αναλυτές, αγορές και οικονομίες, τον αντίκτυπο των πιθανών ισραηλινών αντιποίνων στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου και την παγκόσμια οικονομία, εξέτασε ειδική μελέτη της Citigroup, σημειώνοντας πως αν οι ενεργειακές υποδομές του Ιράν (εγκαταστάσεις, διυλιστήρια, σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής κ.α. ) πληγούν θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες περιπέτειες την παγκόσμια ενεργειακή αγορά.
Η παραγωγή πετρελαίου του Ιράν ανέρχεται σε περίπου 4 εκατ. βαρέλια την ημέρα, εκ των οποίων τα 1,65 εκατ. βαρέλια εξάγονται κυρίως στην Ασία. Αν βληθούν δευτερεύουσες εγκαταστάσεις, κατά την πρακτική του πολέμου Ουκρανίας-Ρωσίας, οι απώλειες στην παραγωγή θα κυμανθούν όπως εκτιμά σε 300-450 εκατ. βαρέλια την ημέρα και θα είναι προσωρινές, αν και μία τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων.
Το σενάριο της Citigroup
Αν όμως βληθούν κύριες εξαγωγικές εγκαταστάσεις που καλύπτουν πάνω από το 90% των ιρανικών εξαγωγών, οι απώλειες στην παραγωγή θα φθάσουν ως τα 1,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα, κάτι που θα μπορούσε να εκτινάξει προσωρινά τις τιμές, αυξάνοντας όμως τον κίνδυνο να βρεθεί το Ιράν σε μία τέτοια θέση που να αναγκαστεί να προχωρήσει στο κλείσιμο των στενών του Ορμούζ, από τα οποία όμως διέρχεται το 20% της συνολικής παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου ή κατά μέσο όρο 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Περίπου το 80% αυτών των ροών κατευθύνεται στις ασιατικές αγορές με την Ινδία, την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να απορροφούν περίπου τα δύο τρίτα.
Μία τέτοια εξέλιξη, θα αποτελούσε σημείο καμπής για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου και την παγκόσμια οικονομία. Αν και το σενάριο αυτό μοιάζει σύμφωνα με την Citigroup κάπως απίθανό, αν πάντως τελικά λάβει χώρα, οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου θα βρεθούν σε αχαρτογράφητα νερά, ενώ οι τιμές του μαύρου χρυσού θα μπορούσαν να ξεπεράσουν όλα τα προηγούμενα ρεκόρ. Ωστόσο, ακόμη και στο σενάριο αυτό, η Citi θεωρεί πως η έκτακτη κατάσταση θα είναι προσωρινή, καθώς οι δυνάμεις της αγοράς προσαρμόζονται, ενώ θα διερευνηθούν εναλλακτικοί δρόμοι για τις εξαγωγές πετρελαίου, με τις ισχυρές χώρες να αναμένεται μάλιστα να ενεργοποιήσουν τα στρατηγικά τους αποθέματα που επαρκούν για περισσότερους από τρεις μήνες αναταραχής στην πετρελαϊκή αγορά.
Citigroup για Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Επίσης η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν την ικανότητα να εκτρέψουν ένα σημαντικό μέρος των εξαγωγών τους στον Αραβικό Κόλπο, μέσω αγωγών, γεγονός που θα μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις από τυχόν κλείσιμο των στενών ή και μεγάλης αναταραχής στη ναυτιλιακή αγορά.
Το Ομάν διατηρεί επίσης στρατηγικό πλεονέκτημα λόγω των φιλικών του σχέσεων με το Ιράν, καθώς και γεωγραφικό πλεονέκτημα στα ανατολικά του Στενού του Ορμούζ, ενώ αντίθετα, Ιράκ, Κουβέιτ, Κατάρ και Μπαχρέιν, δεν έχουν εναλλακτικούς δρόμους εξαγωγής της παραγωγής τους.
Από την άλλη πλευρά η Σαουδική Αραβία με συνολική παραγωγική ικανότητα 15 εκατ. βαρέλια/ημέρα και εξαγωγές 7 εκατ. βαρέλια/ημέρα, υπό κρίσιμες συνθήκες θα μπορούσε εκτρέψει μέρος των ροών του πετρελαίου της προς τα δυτικά μέσω της Petroline, ενώ και τα ΗΑΕ θα μπορούσαν να εκτρέψουν τις ροές από τα χερσαία κοιτάσματα στο Άμπου Ντάμπι στον τερματικό σταθμό Fujairah στον Κόλπο του Ομάν μέσω του πετρελαιαγωγού Habshan-Fujairah, που καλύπτει σε χωρητικότητα το 90% των εξαγωγών τους. Η πιο ευάλωτη χώρα από ένα κλείσιμο των στενών είναι το Ιράκ καθώς τα έσοδα από το πετρέλαιο καλύπτουν πάνω από το 90% των κρατικών της δαπανών, ενώ ακόμη και το Ιράν μπορεί να βρει διέξοδο μέσω του τερματικού σταθμού Jask, του μοναδικού που βρίσκεται στον Κόλπο του Ομάν. Το Ιράν θα μπορούσε πάντως, αναφέρει η Citi, να κρατήσει ανοιχτά τα στενά του Ορμούζ, προχωρώντας ωστόσο σε επιθέσεις σε ξένα πλοία που διέρχονται τον Κόλπο, κάτι που μπορούσε να προκαλέσει ανάλογα με το μέγεθος των επιθέσεων σε απώλειες 0,7-1,9 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Σύγκρουση
Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή μπορεί τελικά να επηρεάσει την προσφορά πετρελαίου, εκτιμούν πλέον όλο και περισσότεροι αναλυτές εμπορευμάτων την ώρα που οι traders φαίνεται να αγνοούσαν εδώ και καιρό τις απειλές για τις προμήθειες πετρελαίου που προέρχονται από την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Έως και το 4% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου βρίσκεται άμεσα σε κίνδυνο, καθώς η σύγκρουση επεκτείνεται τώρα στο Ιράν. Μία επίθεση ή μια αυστηροποίηση των κυρώσεων θα μπορούσαν να οδηγήσουν τις τιμές και πάλι στα 100 δολάρια ανά βαρέλι. Το Ιράν είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός του ΟΠΕΚ, καθώς παράγει σχεδόν 4 εκατ. βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Η αγορά παραμένει επίσης υπό πίεση, λόγω της αυξημένης παραγωγής από τις ΗΠΑ αλλά και της μειωμένης ζήτησης στην Κίνα. Καθώς το Ισραήλ στρέφεται από τη Γάζα στον Λίβανο και το Ιράν, ο πόλεμος εισέρχεται σε μια νέα φάση, που έχει μεγαλύτερη σχέση με την ενέργεια, αναφέρουν ορισμένοι αναλυτές θεωρώντας πως τα πράγματα θα χειροτερέψουν πριν να βελτιωθούν.
