myDATA, POS παντού και IRIS μετέφεραν την «αόρατη» οικονομία στο φως – Ιστορική μείωση του κενού ΦΠΑ και θεαματική αύξηση δηλωμένων τζίρων
Το 2025 καταγράφεται ως το έτος-ορόσημο στην αποκάλυψη της φοροδιαφυγής, καθώς η καθολική εφαρμογή των ψηφιακών εργαλείων ελέγχου άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ελληνική οικονομία. Τα ηλεκτρονικά βιβλία myDATA, οι αυτοματοποιημένοι έλεγχοι, η καθολική χρήση καρτών και άμεσων τραπεζικών πληρωμών, αλλά και ο δραστικός περιορισμός των μετρητών, απέδειξαν στην πράξη ότι μπορούν να μεταφέρουν τεράστιο τμήμα της «αόρατης» οικονομίας στην επίσημη δραστηριότητα.
Το «κενό ΦΠΑ» κλείνει: Έως 7 δισ. λιγότερες απώλειες ετησίως
Τα αποτελέσματα αποτυπώνονται με σαφήνεια στα στοιχεία της Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το «κενό ΦΠΑ» (Vat Gap 2025). Σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα, το ελληνικό Δημόσιο χάνει πλέον έως και 7 δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα έσοδα από ΦΠΑ κάθε χρόνο, σε σύγκριση με το κοντινό παρελθόν. Πρόκειται για δομική μεταβολή, όχι για συγκυριακή βελτίωση, καθώς η μείωση βασίζεται σε μόνιμους ψηφιακούς μηχανισμούς καταγραφής και διασταύρωσης.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της προηγούμενης δεκαπενταετίας. Από το 2010 έως το 2024, η Ελλάδα έχασε πάνω από 73 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από τη φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ, ποσό που συνδέθηκε άμεσα με τα Μνημόνια, τις περικοπές μισθών και συντάξεων και τη διαρκή πίεση στους συνεπείς φορολογούμενους.
POS παντού: Το μέτρο που απέδωσε άμεσα εκατοντάδες εκατομμύρια
Η καθολική επέκταση της αποδοχής πληρωμών με κάρτες αποτέλεσε κομβικό σημείο. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, ένα και μόνο μέτρο απέφερε επιπλέον 400 εκατ. ευρώ έσοδα ΦΠΑ το 2024. Το όφελος αυτό αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερο το 2025, καθώς ήταν η πρώτη χρονιά πλήρους εφαρμογής σε όλους τους επαγγελματίες και για ολόκληρο το έτος.
Η τεχνική διασύνδεση POS–ταμειακών μηχανών–myDATA εξάλειψε στην πράξη τα «κενά» μεταξύ δηλωμένων και πραγματικών εισπράξεων. Κάθε συναλλαγή καταγράφεται online στην ΑΑΔΕ και ταυτόχρονα εμφανίζεται στο κινητό του καταναλωτή, δημιουργώντας διαρκές ψηφιακό ίχνος.
Ρεκόρ δηλωμένων τζίρων: Όταν οι αριθμοί δεν κρύβονται
Τα στοιχεία των φορολογικών δηλώσεων 2025 επιβεβαιώνουν τη μεταβολή. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν ρεκόρ αύξησης ακαθάριστων εσόδων για το 2024, με ολόκληρους κλάδους να εμφανίζουν άλματα 10% έως 15%. Ενδεικτικά:
- Ιδιοκτήτες μπαρ (ΚΑΔ 56.30): +15,2%, με μέσο τζίρο 43.525 ευρώ από 37.777 ευρώ το 2023
- Εκμεταλλευτές ΤΑΞΙ (ΚΑΔ 49.32): +14,2%, στα 18.595 ευρώ από 16.281 ευρώ
- Ηλεκτρολόγοι (ΚΑΔ 43.21): +11,2%, στα 36.301 ευρώ
- Υδραυλικοί (ΚΑΔ 43.22): +9,8%, στα 32.354 ευρώ
- Μαραγκοί (ΚΑΔ 43.32): +8,1%, στα 35.593 ευρώ
Οι αυξήσεις αυτές δεν αποδίδονται σε ξαφνική άνθηση της ζήτησης, αλλά στην καταγραφή συναλλαγών που μέχρι πρότινος δεν δηλώνονταν.
Το «θαύμα» της τεχνολογίας και η ΑΑΔΕ σε ρόλο real-time ελεγκτή
Κεντρικό ρόλο έχει η ΑΑΔΕ, η οποία δεν περιμένει πλέον τις ετήσιες δηλώσεις για να γνωρίζει τον τζίρο των επιχειρήσεων. Μέσω των myDATA, όλα τα τιμολόγια και οι αποδείξεις διασταυρώνονται σε πραγματικό χρόνο, μετατρέποντας τον έλεγχο από εκ των υστέρων κατασταλτικό σε συνεχή και προληπτικό.
Το σύστημα ενισχύθηκε περαιτέρω με το IRIS, που επεκτάθηκε ραγδαία το 2024–2025, αφήνοντας αυτόματο ψηφιακό αποτύπωμα. Από τον Δεκέμβριο 2025 το IRIS γίνεται αποδεκτό και σε σούπερ μάρκετ και πολυκαταστήματα, ενώ από 15 Ιανουαρίου 2026 τα όρια συναλλαγών διπλασιάζονται.
Η «αυτοσυμμόρφωση» αλλάζει το παιχνίδι
Το κρίσιμο στοιχείο των νέων μέτρων είναι η αυτοσυμμόρφωση. Από το 2024, η ΑΑΔΕ ανακοινώνει επισήμως τον μέσο ετήσιο τζίρο κάθε κλάδου ανά ΚΑΔ, ενσωματώνοντάς τον στον υπολογισμό του τεκμαρτού εισοδήματος. Έτσι, οι επαγγελματίες γνωρίζουν εκ των προτέρων αν οι δηλώσεις τους αποκλίνουν σημαντικά από τον μέσο όρο και ότι αυτό τους φέρνει αυτόματα στο στόχαστρο μελλοντικών ελέγχων.
Από το χάος στη δομή
Το συμπέρασμα είναι σαφές: το 2025 σηματοδοτεί τη μετάβαση από ένα σύστημα μαζικής φοροδιαφυγής σε ένα σύστημα ψηφιακής διαφάνειας. Τα 2,7 δισ. επιπλέον έσοδα που αποδίδονται μόνο φέτος δεν είναι συγκυριακά, αλλά αποτέλεσμα μόνιμων μηχανισμών. Για πρώτη φορά, η τεχνολογία λειτούργησε όχι ως συμπλήρωμα, αλλά ως πυρήνας της φορολογικής πολιτικής, αλλάζοντας τους κανόνες του παιχνιδιού.
