Ισραήλ και Χαμάς συμφώνησαν σε εκεχειρία βάσει του σχεδίου Τραμπ, με ανταλλαγή ομήρων, αποχώρηση στρατευμάτων και ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα
Μετά από δύο χρόνια πολέμου στη Γάζα, ένα ιστορικό παράθυρο ειρήνης ανοίγει. Το Ισραήλ και η Χαμάς συμφώνησαν στην πρώτη φάση του σχεδίου του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο προβλέπει κατάπαυση του πυρός, απελευθέρωση ομήρων και ανταλλαγή Παλαιστινίων κρατουμένων.
Η συμφωνία, που διαμορφώθηκε μέσω έμμεσων διαπραγματεύσεων στην Αίγυπτο, ανακοινώθηκε μία ημέρα μετά τη δεύτερη επέτειο από την αιματηρή επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ — την επίθεση που αποτέλεσε την αφετηρία της σύγκρουσης.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο Τραμπ, το σχέδιο 20 σημείων αποσκοπεί στο πρώτο ουσιαστικό βήμα για τον τερματισμό του πολέμου.
Η Χαμάς επιβεβαίωσε ότι αποδέχεται το σχέδιο, ζητώντας από τις εγγυήτριες δυνάμεις να διασφαλίσουν ότι το Ισραήλ θα τηρήσει πλήρως την εκεχειρία.
Τι προβλέπει η συμφωνία – Οι πρώτες κινήσεις
Η πρώτη φάση του σχεδίου περιλαμβάνει:
- Απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατά η Χαμάς — ζωντανών και νεκρών — «πολύ σύντομα».
- Απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων στη λεγόμενη κίτρινη γραμμή στη Γάζα, που αποτελεί το προσωρινό σύνορο για την έναρξη της αποχώρησης.
- Ανταλλαγή των απελευθερωμένων ομήρων με περίπου 2.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους, εκ των οποίων 200 καταδικασμένοι σε ισόβια.
Σύμφωνα με Ισραηλινό αξιωματούχο, οι όμηροι θα αρχίσουν να απελευθερώνονται εντός 72 ωρών από την έναρξη της εκεχειρίας, πιθανότατα την Κυριακή ή τη Δευτέρα. Οι σοροί των νεκρών θα παραδίδονται σταδιακά, καθώς αποχωρούν οι ισραηλινές δυνάμεις.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, έχει ήδη περιορίσει την ένταση των στρατιωτικών επιχειρήσεων μετά από παρέμβαση του Τραμπ, ενώ η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος θα μεταβεί σύντομα στην Αίγυπτο για να εποπτεύσει τις διαδικασίες.
Η πολιτική διάσταση και οι διεθνείς αντιδράσεις
Η διπλωματική επιτυχία της συμφωνίας θεωρείται το μεγαλύτερο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής Τραμπ μέχρι σήμερα.
Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Τουρκία και πλήθος αραβικών χωρών χαιρέτισαν τη συμφωνία, κάνοντας λόγο για ιστορική ευκαιρία ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισαν την εξέλιξη «εξαιρετικά θετική και αναγκαία».
Ωστόσο, στο εσωτερικό του Ισραήλ, η συναίνεση δεν είναι καθολική. Ο υπουργός Οικονομικών Μπετσάλελ Σμότριτς δήλωσε ότι δεν θα ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας, θεωρώντας ότι παραχωρεί υπερβολικά εδάφη στη Χαμάς. Παρ’ όλα αυτά, η ισραηλινή κυβέρνηση αναμένεται να εγκρίνει τη συμφωνία εντός της ημέρας.
Τα ανοιχτά ζητήματα και οι σκιές στη συμφωνία
Παρά το κλίμα αισιοδοξίας, σημαντικά κρίσιμα σημεία παραμένουν αδιευκρίνιστα.
Δεν υπάρχει ακόμη σαφές χρονοδιάγραμμα για την πλήρη εφαρμογή της εκεχειρίας, ούτε έχει αποσαφηνιστεί ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο.
Ο Νετανιάχου, ο Τραμπ, καθώς και δυτικές και αραβικές κυβερνήσεις, έχουν αποκλείσει τη συμμετοχή της Χαμάς στη μεταπολεμική διοίκηση.
Το αρχικό σχέδιο Τραμπ προβλέπει μεταβατικό ρόλο για την Παλαιστινιακή Αρχή, αλλά μόνο μετά από δομικές μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα, στη δεύτερη φάση θα συσταθεί ένα διεθνές “Συμβούλιο Ειρήνης”, υπό την προεδρία του ίδιου του Τραμπ, με συμμετοχή του Τόνι Μπλερ και εκπροσώπων από δυτικές και αραβικές χώρες.
Οι κίνδυνοι και τα εμπόδια στην εφαρμογή
Η μεγαλύτερη πρόκληση για τη βιωσιμότητα της συμφωνίας είναι η άρνηση της Χαμάς να παραδώσει τα όπλα.
Η οργάνωση δηλώνει ότι δεν θα αποστρατευθεί όσο ισραηλινά στρατεύματα παραμένουν στη Γάζα. Παράλληλα, ζητά σαφές χρονοδιάγραμμα αποχώρησης, συνδεδεμένο με την ανταλλαγή των ομήρων και εγγυήσεις πλήρους αποχώρησης.
Επιπλέον, στον κατάλογο των Παλαιστινίων που ζητεί να απελευθερωθούν περιλαμβάνονται πρόσωπα-σύμβολα, όπως:
- ο Μαρουάν Μπαργούτι του κινήματος Φάταχ
- ο Άχμεντ Σάαντατ, επικεφαλής του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης
Η απελευθέρωση τους θα αποτελέσει σημείο έντονων αντιδράσεων στο Ισραήλ, αλλά και κρίσιμο τεστ για την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης Νετανιάχου να προχωρήσει στη συμφωνία.
Η ανθρωπιστική διάσταση – Ελπίδα για τη Γάζα
Μέρος του σχεδίου προβλέπει ενίσχυση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, με 400 έως 600 φορτηγά την ημέρα να μεταφέρουν τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα.
Η διεθνής κοινότητα ελπίζει ότι η συμφωνία θα αποτελέσει την αρχή ενός διαρκούς μηχανισμού ειρήνης, ο οποίος θα οδηγήσει, αργά ή γρήγορα, στη συζήτηση για τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους — κάτι που, βέβαια, ο Νετανιάχου έχει απορρίψει κατηγορηματικά.
