Του Κώστα Βαξεβάνη από το documento
Τον Ιούνιο η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντιµετώπισε καθολική κατακραυγή όταν επιχείρησε να περάσει νόµο µε τον οποίο µετακύλιε τις ευθύνες της προστασίας από τις πυρκαγιές στους ιδιοκτήτες των σπιτιών και οικοπέδων. Κόψιµο δέντρων, πυράντοχες πολυδάπανες κατασκευές, µάντρες, αντικατάσταση τµηµάτων των σπιτιών µε άλλα ήταν τα µέτρα που προέβλεπε το κυβερνητικό επιτελείο. Ο ιδιοκτήτης πρακτικά έπρεπε να κατασκευάσει ένα άλλο σπίτι για να προστατευτεί από τη φωτιά.
Ανάµεσα στις ανακοινώσεις διαµαρτυρίας που βγήκαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η άποψη που διατύπωσε ο Συνήγορος του Πολίτη, ο οποίος µεταξύ άλλων σηµείωνε ότι «το κράτος δεν είναι συνταγµατικά αποδεκτό (άρθρα 24 και 17 του συντάγµατος) να µετακυλύει σε µεγάλο βαθµό τις ευθύνες της προστασίας της περιουσίας και του περιβάλλοντος από τις πυρκαγιές στους ιδιώτες, µε υπέρµετρα µάλιστα επαχθείς οικονοµικά όρους γι’ αυτούς». Η µεγάλη αντίδραση από κάθε πλευρά ανάγκασε τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρο Σκυλακάκη να πάρει πίσω όσα σχεδίαζε να κάνει νόµο του κράτους.
Αν οι σχεδιασµοί της κυβέρνησης είχαν γίνει νόµος, όλοι µπορούν να φανταστούν τι θα συνέβαινε. Ο πρωθυπουργός µε ύφος µπλαζέ θα ανακοίνωνε ότι υπάρχει προσωπική ευθύνη για τις φωτιές (και µάλλον θα συνέχιζε τις διακοπές του), τα συνεργεία ελέγχου πέραν πάσης αµφιβολίας θα συµπέραναν πως στα σπίτια που κάηκαν έλειπε µια σήτα ειδικού σκοπού και προστασίας, ενώ οι δηµοσιογράφοι των καναλιών θα κυκλοφορούσαν µε υποδεκάµετρο για να µετράνε το ύψος του ξερού γρασιδιού στις αυλές, την αναµφίβολη αιτία του κακού. Το συµπέρασµα ξεκάθαρο: Φταίµε, φταίµε πολύ, φταίµε µέχρι θανάτου και απανθράκωσης.
Από όσα προκύπτουν µέχρι στιγµής, για τη φωτιά στον Βαρνάβα δεν έφταιγε κανένας πολίτης ή η αυλή του, κανένας ιδιοκτήτης σπιτιού ή η µάντρα του. Η φωτιά πέρασε µέσα στην Αθήνα, κατέκαψε περιουσίες, απανθράκωσε µια γυναίκα και αυτό που τα δηµοσιογραφικά ρεπορτάζ ονοµάζουν στερεοτυπικά «πνεύµονα πρασίνου». Η Αθήνα µετατρέπεται σε Κάιρο. Ερηµοποιείται, ανεβαίνει η θερµοκρασία κατά 1-1,5 βαθµό και γίνεται αβίωτη. Το χειρότερο είναι πως δεν υπάρχει καµιά εγγύηση ότι δεν θα επαναληφθεί µία ακόµη φωτιά, πολύ σύντοµα ίσως, στην ορµή της οποίας θα µείνουµε και πάλι απροστάτευτοι. Το ενδεχόµενο αυτό το εκφράζει η κυβέρνηση µε τον πιο γελοίο τρόπο.
Ο πρωθυπουργός µε τη γνωστή προσπάθεια αποπροσανατολισµού η οποία µεγεθύνεται από την πλήρη έλλειψη προσωπικής ενσυναίσθησης είδε λίγο κακό και λίγους των οποίων κάηκαν τα σπίτια. Ενα δίκιο το έχει, ως κάτοχος 41 ακινήτων ο ίδιος. Αν έχεις χωριό ολόκληρο σε ακίνητη περιουσία, αν καεί και κάτι, είναι µικρή απώλεια… Οι κατά παραγγελία τηλεοπτικοί επιστήµονες και αναλυτές είδαν φωτιές να καίνε, αλλά προσδιόρισαν τις αιτίες σε κηλίδες, φαινόµενα καµινάδας και περιστροφές του ανέµου, σε βαθµό γελοιότητας. Ο διαβόητος καθηγητής Κώστας Συνολάκης, συγγενής του Μητσοτάκη, ο οποίος είχε διαβεβαιώσει ότι θα εκκένωνε το Μάτι σε 20 λεπτά, έχοντας το γνωστό χούι ξεπλύµατος της κυβέρνησης, χαρακτήρισε τη φωτιά γούι (WUI – wildland urban interface). Η φωτιά δεν σχετιζόταν µε αστικό δάσος αφού ξεκίνησε από τον Βαρνάβα, αλλά τι χρείαν έχουµε λεπτοµερειών όταν µπορούµε να επιστρατεύσουµε ευφάνταστους όρους;
Ο καθ’ ύλην αρµόδιος υπουργός Βασίλης Κικίλιας εµφανίστηκε µε εικόνα πολυτραυµατία, µπαταρισµένος και µε περιδέσεις (τις οποίες οι συνάδελφοί του γιατροί χαρακτήρισαν γελοίες επιστηµονικά) για να δηλώσει προφανώς ότι συµπάσχει µε τα πλήθη. Αφού κάηκαν γύρω στα 120.000 στρέµµατα και µάλιστα µε πολύ ιδιαίτερη σηµασία καθώς η καταστροφή προχώρησε στο πιο καλά φυλασσόµενο τµήµα της Ελλάδας, δηµιουργήθηκε το αφήγηµα «καλά που δεν πάθαµε και τίποτε» ή της επιτυχηµένης εγχείρησης µε τον ασθενή να µην µπορεί να συµµεριστεί την επιτυχία όντας νεκρός. Οι φωτιές, οι οποίες επί Μητσοτάκη έχουν κάψει τις περισσότερες και πιο σηµαντικές εκτάσεις από κάθε περίοδο διακυβέρνησης άλλου πρωθυπουργού (700.000 στρέµµατα έχουν καεί σε οκτώ χρόνια στην Αττική), είναι ίσως από τις καταστάσεις που αποδεικνύουν πώς λειτουργεί η κυβέρνηση. Τι έχουµε λοιπόν, το οποίο επεκτείνεται σε κάθε κυβερνητική δράση:
01
Αρχικώς ανακοινώνει ένα πλέγµα µέτρων τα οποία θα λάβει η κυβέρνηση για την πρόληψη των πυρκαγιών. Τα µέτρα όµως αυτά είναι θεωρητικά αποτελεσµατικά γιατί αορίστως χρησιµοποιούν την τεχνολογία. Πρόκειται δηλαδή για προµήθειες µεγάλου κόστους, µε τα σχετικά και γνωστά από τη νεοελληνική ιστορία οφέλη για όσους τα προωθούν.
02
Στα µέτρα που ανακοινώνονται πεισµατικά δεν συµπεριλαµβάνονται οι προτάσεις των ειδικών και των επιστηµόνων για τον τρόπο αντιµετώπισης των πυρκαγιών. ∆εν προσλαµβάνονται πυροσβέστες ούτε δηµιουργούνται τµήµατα στη λογική «boots on the ground», ειδικά επίγεια τµήµατα κατάσβεσης.
03
Στη συνέχεια η κυβέρνηση ανακοινώνει αριθµό εναέριων µέσων που παίρνουν µέρος στην κατάσβεση για να επιδείξει το µέγεθος της κινητοποίησης. Ποτέ δεν αξιολογήθηκε η αποτελεσµατικότητα αυτών των µέσων, τα οποία νοικιάζονται µε υψηλό τίµηµα και χωρίς έλεγχο αποτελέσµατος. Αν καταγράφεται ότι πετάει ένα αεροπλάνο τύπου PZL, αυτό πρακτικά δεν σηµαίνει κάτι. Στις φωτιές του 2007 στην Ηλεία το Hot Doc είχε αποκαλύψει ότι τα νοικιασµένα αεροσκάφη έπαιρναν εντολή να ρίχνουν νερό στα βράχια και αφού είχε σβήσει η φωτιά για να γράφουν ώρες πτήσης και να πληρώνονται από το ελληνικό δηµόσιο.
04
Τα κρατικά µέσα αεροπυρόσβεσης, τα γνωστά Canadair, σταδιακά µπαίνουν σε δεύτερη µοίρα, αφού δεν γίνεται καµία ανανέωση του πυροσβεστικού στόλου, προς όφελος βέβαια αυτών που νοικιάζουν πτητικά µέσα (από τα 17 Canadair µπορούν να επιχειρούν µόνο τα δέκα, ενώ στο παρελθόν είχαµε 28).
05
Οι φωτιές είναι µε επιλογή της κυβέρνησης πονηρά αποσυνδεδεµένες από το θέµα της ασφάλειας. Ασφάλεια για την κυβέρνηση αποτελεί η αµφιλεγόµενη πρόσληψη αστυνοµικών, οι οποίοι ούτε τις φωτιές µπορούν να αντιµετωπίσουν ούτε τελικώς τη µαφία και το έγκληµα. Κι όµως οι φωτιές συνδέονται και µε την ασφάλεια των πολιτών και µε την εθνική ασφάλεια.
06
Εφαρµόζεται το δόγµα των εκκενώσεων (κάτι που στην πυρκαγιά στον Βαρνάβα όχι µόνο δεν φαίνεται να είχε χρησιµότητα αλλά δηµιούργησε και πανικό) ώστε να δηµιουργείται η εντύπωση ότι οι αρχές λειτουργούν µε ζητούµενο να µην υπάρχουν ανθρώπινα θύµατα. Η αντιµετώπιση της φωτιάς αποξενώνεται από τη δράση των πολιτών. Αλλωστε στο µέλλον θα έρθουν οι «ιδιώτες».
07
Μετά την καταστροφή η κυβέρνηση διαλέγει ανάµεσα σε δύο αφηγήµατα: είτε την προσωπική ευθύνη είτε το «δεν ήταν µεγάλη η ζηµιά, ευτυχώς δεν κάηκαν άνθρωποι».
08
Η κυβέρνηση καθυστερεί ή δεν ζητά καθόλου βοήθεια από την Ευρώπη και τρίτες χώρες για την κατάσβεση, όπως προβλέπεται από το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο. Το πολυδιαφηµισµένο ρωσικό Beriev, o γίγαντας της πυρόσβεσης, δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί λόγω των σχέσεων που έχει διαµορφώσει ο Μητσοτάκης µε τη Ρωσία. Αν και η Ρωσία θέλησε να το διαθέσει, η ελληνική κυβέρνηση αρνείται, παριστάνοντας τον δεκανέα του αµερικανικού στρατού.
09
Εκτός του ότι η κυβέρνηση επενδύει σε αµφίβολα ιδιωτικά µέσα πυρόσβεσης, επενδύει επίσης συστηµατικά στα µέσα ενηµέρωσης ως πυροσβεστικό σύστηµα της κοινωνικής αγανάκτησης. Και να καούµε δεν θα ισχύει, αφού δεν θα το έχει πει η τηλεόραση.
Φυσικά το µοτίβο της κυβερνητικής λειτουργίας είναι το ίδιο είτε πρόκειται για φωτιά είτε για πληµµύρα είτε για πανδηµία. Γνωστό ως µοτίβο 41%.
