Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντικρούει τις αιτιάσεις των εμπορικών τραπεζών και ξεκαθαρίζει: το ψηφιακό ευρώ δεν θα προκαλέσει εκροές καταθέσεων ούτε κινδύνους για τη ρευστότητα
Σε νέα φάση εισέρχεται η έντονη αντιπαράθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) με το λόμπι των ευρωπαϊκών τραπεζών σχετικά με την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ.
Για πρώτη φορά, η ΕΚΤ απαντά τεκμηριωμένα στην επιχειρηματολογία των τραπεζών, οι οποίες προειδοποιούν ότι το νέο εργαλείο θα μπορούσε να προκαλέσει μαζικές εκροές καταθέσεων και να διαταράξει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Η ΕΚΤ δηλώνει τεχνικά έτοιμη για την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ, ωστόσο η τελική απόφαση εξαρτάται από την έγκριση της σχετικής νομοθεσίας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στο τελευταίο, μάλιστα, καταγράφονται ισχυρές αντιστάσεις, με παρασκηνιακές πιέσεις από το τραπεζικό λόμπι, που φοβάται απώλεια ελέγχου επί του καταθετικού συστήματος.
Ο φόβος των τραπεζών – Η απειλή απώλειας καταθέσεων
Οι εμπορικές τράπεζες αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα το ψηφιακό ευρώ, καθώς για πρώτη φορά θα επιτρέπεται στους πολίτες να τηρούν απευθείας καταθέσεις στην ΕΚΤ – και όχι αποκλειστικά στις τράπεζες.
Αυτό σημαίνει ότι τα κεφάλαια θα βρίσκονται υπό την απόλυτη εγγύηση της κεντρικής τράπεζας, χωρίς κανέναν τραπεζικό κίνδυνο, κάτι που αναπόφευκτα θα δημιουργούσε μετακινήσεις κεφαλαίων σε περιόδους αναταραχής.
Ο μηχανισμός του ψηφιακού ευρώ προβλέπει ότι κάθε πολίτης της ευρωζώνης θα διαθέτει προσωπικό λογαριασμό στην ΕΚΤ, μέσω του οποίου θα μπορεί να πραγματοποιεί ηλεκτρονικές συναλλαγές χωρίς προμήθειες, όπως με τα μετρητά.
Ο λογαριασμός αυτός θα τροφοδοτείται από υπάρχουσες τραπεζικές καταθέσεις, λειτουργώντας συμπληρωματικά στο τραπεζικό σύστημα.
Το σχέδιο της ΕΚΤ – Όρια, ασφάλεια και μηδενικό επιτόκιο
Η ΕΚΤ απαντά ευθέως στις αιτιάσεις των τραπεζών, προτείνοντας σαφή όρια και μηχανισμούς προστασίας της σταθερότητας.
Σύμφωνα με τη σχεδίαση, θα υπάρξει όριο ανά φυσικό πρόσωπο για το ποσό που θα μπορεί να διακρατείται σε «ψηφιακό πορτοφόλι» ευρώ – πιθανώς έως 3.000 ευρώ.
Το ποσό αυτό θα είναι άτοκο και θα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για συναλλαγές, όχι για αποταμίευση.
Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΚΤ επιχειρεί να αποτρέψει τη μαζική μεταφορά κεφαλαίων από τις τράπεζες προς την ίδια, περιορίζοντας τον ρόλο του ψηφιακού ευρώ στην καθημερινή οικονομική δραστηριότητα.
Η μελέτη της ΕΚΤ – Τα ευρήματα που διαλύουν τους φόβους
Στην απάντησή της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η ΕΚΤ παρουσίασε αναλυτική μελέτη επιπτώσεων με βάση το σενάριο ύπαρξης ορίου 3.000 ευρώ ανά καταθέτη.
Στο βασικό σενάριο («business as usual»), η ΕΚΤ δεν προβλέπει καθαρές εκροές καταθέσεων.
Οι μεταφορές κεφαλαίων προς τα ψηφιακά πορτοφόλια θα ισοσκελίζονται από νέες εισροές στα τραπεζικά ιδρύματα, καθώς οι πολίτες θα ανανεώνουν τα υπόλοιπά τους για να πραγματοποιούν συναλλαγές.
Μάλιστα, η Τράπεζα προβλέπει θετική καθαρή εισροή καταθέσεων ύψους 127 δισ. ευρώ μέχρι το 2034, λόγω της συνεχούς ψηφιοποίησης των πληρωμών.
Το αποτέλεσμα αυτό αντιστρέφει πλήρως το επιχείρημα των τραπεζών, αποδεικνύοντας ότι το ψηφιακό ευρώ ενισχύει και όχι αποδυναμώνει το τραπεζικό σύστημα.
Ακόμα και στο ακραίο σενάριο – Οι κίνδυνοι παραμένουν διαχειρίσιμοι
Η ΕΚΤ εξετάζει και το υποθετικό σενάριο σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης, όπου θα σημειωνόταν «φυγή προς την ασφάλεια» (“flight to safety”).
Σε αυτήν την εξαιρετικά απίθανη περίπτωση, κάθε πολίτης θα διακρατούσε το μέγιστο ποσό των 3.000 ευρώ, οδηγώντας σε συνολική εκροή καταθέσεων 699 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει η ΕΚΤ, το ποσό αυτό αντιστοιχεί μόλις στο 2,2% του συνολικού ενεργητικού του τραπεζικού συστήματος, πολύ χαμηλότερο από τα όρια των stress tests που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Εποπτεία.
Οι δείκτες ρευστότητας (LCR και NSFR) παραμένουν πολύ πάνω από το 100%, γεγονός που επιβεβαιώνει τη σταθερότητα του συστήματος ακόμη και σε περίπτωση έντονων πιέσεων.
Η ΕΚΤ συμπεραίνει ότι το ψηφιακό ευρώ δεν αποτελεί απειλή και ότι πολύ μεγαλύτεροι κίνδυνοι προέρχονται από ανεξέλεγκτα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, όπως τα stablecoins, τα οποία δεν διαθέτουν όρια κατοχής ή εποπτικούς μηχανισμούς.
Συμπέρασμα – Ψηφιακή μετάβαση με ρυθμιστική ασπίδα
Με την απάντησή της, η ΕΚΤ θέτει τέλος στην κινδυνολογία των τραπεζών και προβάλλει το ψηφιακό ευρώ ως εργαλείο τεχνολογικής προόδου και χρηματοπιστωτικής ασφάλειας.
Η μάχη, ωστόσο, μεταφέρεται τώρα στο πολιτικό πεδίο, καθώς η ψήφιση του πλαισίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα καθορίσει το μέλλον των συναλλαγών στην ευρωζώνη.
