Στροφή των ΗΠΑ που ανατρέπει ισορροπίες σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο πώλησης μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Τουρκία, επαναφέροντας ένα ζήτημα που θεωρούνταν «παγωμένο» εδώ και χρόνια. «Το σκεφτόμαστε πολύ σοβαρά», δήλωσε χαρακτηριστικά, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο.
Η χρονική συγκυρία και ο τρόπος της δήλωσης δεν πέρασαν απαρατήρητα, καθώς πρόκειται για ευθεία αμφισβήτηση μιας πάγιας αμερικανικής στάσης που είχε διαμορφωθεί το 2019.
Το ιστορικό του αποκλεισμού της Τουρκίας
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αποκλείσει την Τουρκία από το πρόγραμμα του F-35, ενός από τα πιο προηγμένα stealth μαχητικά στον κόσμο, όταν η Άγκυρα προχώρησε στην αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε τότε ασύμβατη με τα συστήματα του ΝΑΤΟ και σοβαρός κίνδυνος διαρροής τεχνολογίας.
Έκτοτε, το θέμα των F-35 αποτελούσε κόκκινη γραμμή τόσο για το Πεντάγωνο όσο και για το Κογκρέσο. Η σημερινή τοποθέτηση Τραμπ, όμως, δείχνει ότι η γραμμή αυτή δεν είναι πλέον αδιαπραγμάτευτη.
Ο παράγοντας Ερντογάν και η προσωπική διπλωματία Τραμπ
Παρά τις έντονες καταδίκες του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την ισραηλινή στρατιωτική επιχείρηση στη Γάζα, ο Τραμπ δεν έκρυψε τις θερμές προσωπικές σχέσεις που διατηρεί μαζί του. Μάλιστα, χαρακτήρισε τον Ερντογάν «έναν πολύ καλό φίλο», στέλνοντας μήνυμα ότι η προσωπική διπλωματία υπερισχύει των παραδοσιακών συμμαχικών ενστάσεων.
Όταν ρωτήθηκε για το ενδεχόμενο σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, ο Τραμπ εμφανίστηκε καθησυχαστικός:
«Δεν θα έχουμε πρόβλημα. Τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί», δήλωσε, υποβαθμίζοντας τις ανησυχίες που εκφράζονται ανοιχτά στο Τελ Αβίβ.
Η έντονη αντίδραση του Ισραήλ
Ισραηλινοί αξιωματούχοι και πολιτικοί έχουν εκφράσει σαφή και σταθερή αντίθεση σε οποιαδήποτε πώληση F-35 στην Τουρκία. Η βασική τους ανησυχία είναι ότι τα μαχητικά αυτά θα μπορούσαν να ανατρέψουν το στρατιωτικό ισοζύγιο σε μια περιοχή όπου οι σχέσεις Άγκυρας–Τελ Αβίβ βρίσκονται σε παρατεταμένη ένταση.
Q: Are you going to approve the sale of F-35s to Turkey?
— Aaron Rupar (@atrupar) December 29, 2025
TRUMP: We're thinking about it very seriously. I promise they'll never use them on Israel pic.twitter.com/5ylWvtjxAS
Ιδιαίτερα κρίσιμο θεωρείται το μέτωπο της Συρίας, όπου Ισραήλ και Τουρκία έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα, σε μια χώρα που συνορεύει και με τις δύο και παραμένει αποσταθεροποιημένη από τον πόλεμο.
Το προηγούμενο με τα ΗΑΕ και τη Σαουδική Αραβία
Η στάση Τραμπ δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Κατά την πρώτη του θητεία, συμφώνησε στην πώληση F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μετά την εξομάλυνση των σχέσεών τους με το Ισραήλ μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ. Πιο πρόσφατα, έχει εκφράσει και θετική στάση για πωλήσεις στη Σαουδική Αραβία, παρά τη μακροχρόνια αμερικανική πολιτική που προβλέπει ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα του Ισραήλ έναντι όλων των περιφερειακών παικτών.
Στροφή στρατηγικής ή διαπραγματευτικός μοχλός;
Η επαναφορά του σεναρίου πώλησης F-35 στην Τουρκία εγείρει κρίσιμα ερωτήματα:
πρόκειται για πραγματική αλλαγή στρατηγικής των ΗΠΑ ή για διαπραγματευτικό μοχλό πίεσης προς την Άγκυρα και το Τελ Αβίβ; Σε κάθε περίπτωση, η δήλωση Τραμπ ανατρέπει βεβαιότητες και ανοίγει έναν νέο κύκλο συζητήσεων για την αρχιτεκτονική ασφάλειας στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο.
Το βέβαιο είναι ότι, αν η Ουάσιγκτον προχωρήσει, οι αντιδράσεις δεν θα περιοριστούν στο Ισραήλ – και οι γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής θα μπουν σε νέα, πιο ασταθή φάση.
