Του Μιχάλη Ψύλου
Πανηγυρίζει η φιλο-κυβερνητική Sabah: «Γύρισε ο άνεμος, κατέρρευσαν οι τιμές του δολαρίου, του ευρώ και του χρυσού μετά τις κινήσεις του προέδρου Ερντογάν. «Ξεκίνησε ο πόλεμος της οικονομικής ανεξαρτησίας», γράφει η Yeni Safak. «Νέες αποφάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο! Οι φόροι θα μειωθούν, οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων θα αυξηθούν», αναφέρει η Hurriyet. Στο ίδιο μήκος κύματος το σύνολο των φιλο-κυβερνητικών εφημερίδων στη Γείτονα-άλλωστε ο Πρόεδρος Ερντογάν ελέγχει το 95% των Μέσων Ενημέρωσης.
Τη «μαγική» εικόνα έρχεται να γκρεμίσει η τουρκική ιστοσελίδα T24 μεταδίδοντας εικόνες από καλοντυμένους μάλιστα, πολίτες να αναζητούν τρόφιμα στα σκουπίδια. «Τούρκοι πολίτες στην Άγκυρα συλλέγουν τρόφιμα από δημόσια δοχεία απορριμμάτων. Είμαι λυπημένος», σχολίασε στο twitter ο καθηγητής Πανεπιστημίου, Μεχμέτ Εφέ Τζαμάν, βλέποντας αυτές τις εικόνες!
Οντως ο Ερντογάν προχώρησε σε μια κίνηση απελπισίας για να ενισχύσει τη λίρα, ανακοινώνοντας σειρά μέτρων για να αποτραπεί η «δολαριοποίηση» των αποταμιεύσεων των πολιτών. «Η κυβέρνηση θα αναπληρώσει τις απώλειες που υπέστησαν οι κάτοχοι καταθέσεων σε λίρες , εάν οι μειώσεις του εθνικού νομίσματος έναντι των «σκληρών» νομισμάτων υπερβούν τα επιτόκια που υπόσχονται οι τράπεζες», είπε ο Ερντογάν
Μετά από αυτή τη δήλωση, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες μειώθηκαν κατά 30% και το εθνικό νόμισμα από 18 λίρες το δολάριο ενισχύθηκε στις 12 λίρες. Μόνο που η «μαγική εικόνα» δεν φαίνεται να κράτησε για πολύ, καθώς η λίρα έρχισε και πάλι να χάνει έδαφος από χθες το μεσημέρι. Και ο Τούρκος πρόεδρος ξεκίνησε μια νέα πρωτοβουλία: Να πείσει τους πολίτες να βγάλουν κάτω από το μαξιλάρι και τα στρώματα τον χρυσό που κρύβουν.
Αμέσως μετά , βγήκε ο Αλπασλάν Τσακάρ, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Τραπεζών της Τουρκίας (TBB) και Γενικό Διευθυντή της Ziraat Bank για να αποκαλύψει ότι οι Τούρκοι πολίτες κρύβουν στα σπίτια, κάτω από το μαξιλάρι, 5.000 τόνους χρυσού αξίας 280 -300 δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Αυτή είναι μια τεράστια περιουσία. Γνωρίζουμε ότι εάν αυτή δοθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα αποτελέσει πηγή μεγάλων αποταμιεύσεων και επενδύσεων. Οσοι προσθέτουν το χρυσό τους στο σύστημα, θα τους ανοίγουμε λογαριασμό και θα θεωρούμε ότι κάνουν κατάθεση», είπε ο Τσακάρ.
«Δηλητηριώδες φάρμακο»
Ο οικονομολόγος Μπαρίς Σοϊντάν ,προειδοποιεί όμως ότι η πολιτική αυτή επιχειρήθηκε από τον Ερντογάν να εφαρμοστεί και στην κρίση του 2018 για να αναχαιτιστεί η άνοδος του δολαρίου, αλλά τελικά δεν εφαρμόστηκε, καθώς οι καταθέτες δεν θέλουν να αναλάβουν αυτόν τον κίνδυνο μακροπρόθεσμα. «Η κυβέρνηση προσπαθεί και τώρα να βγάλει ένα …κουνέλι από το καπέλο, αλλά τελικά θα οδηγήσει την τουρκική οικονομία να πιει ένα δηλητηριώδες φάρμακο με πολύ σοβαρές παρενέργειες.
Σύμφωνα με τον γνωστό δημοσιογράφο και πρώην διευθυντή της αγγλόφωνης Hurriyet, Μουράτ Γετκίν , ο Ερντογάν «κατεβάζει από τα σκονισμένα ράφια μια πολιτική «Μετατρέψιμου Καταθετικού Λογαριασμού», που είχε χρησιμοποιηθεί στη δεκαετία του `70 και τελικά ήταν από τους βασικούς λόγους για την οικονομική κατάρρευση που οδήγησε στις πολιτικές λιτότητας του 1980 ,που εφαρμόστηκαν με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου 1980».
Δυστυχώς για τον Ερντογάν, οι πολίτες δεν είναι εύκολο να πειστούν, καθώς ο πληθωρισμός συνεχίζει να κατατρώει τα πενιχρά τους εισοδήματα. «Ληστεύουν τους πολίτες με τον πληθωρισμό», γράφει χαρακτηριστικά ο γνωστός σχολιαστής Εμρέ Κονγκάρ στην αντιπολιτευόμενη Cumhurriyet. «Η κυβέρνηση αρπάζει τα λεφτά από τις τσέπες του λαού και επικαλείται διάφορες δικαιολογίες», λέει ο Κονγκάρ.
Η πιο αμφιλεγόμενη από αυτές τις δικαιολογίες είναι η χρήση από τον Ερντογάν ενός Ισλαμικού δόγματος σε μια χώρα, η οποία με βάση το Σύνταγμά της αποκαλείται «κοσμική δημοκρατία». Και όμως! Ο Τούρκος πρόεδρος μιλώντας σε μια τελετή βράβευσης της Εταιρείας Διάδοσης Επιστημών στο Ντολμάμπαχτσε παλάτι, στη Κωνσταντινούπολη, το είπε καθαρά: Θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια ως Μουσουλμάνος. «Η μείωση των επιτοκίων είναι αδιαμφισβήτητο δόγμα στο Ισλάμ.Μην περιμένετε τίποτα άλλο από εμένα». Ο Ερντογάν δεν διστάζει μάλιστα να προπαγανδίζει ότι όποιος αντιτίθεται σε αυτή την πολιτική, είναι εχθρός του Κορανίου και του Ισλάμ.
Επίκληση του Ισλάμ
Με την πραγματική οικονομία να βυθίζεται, ο Ερντογάν φαίνεται πλέον να προσπαθεί να αναχαιτίσει τη διαφαινόμενη εκλογική του καθίζηση με την ισλαμική ρητορική. Όταν μάλιστα η Ενωσης Βιομηχανίας και Επιχειρήσεων (TUSIAD) επέκρινε ως λάθος την πολιτική μείωση των επιτοκίων, ο Ερντογάν έκανε λόγο για «κήρυξη πολέμου». Μόνο που ακόμη και ανώτερα στελέχη του κόμματος Ερντογάν αρχίζουν επίσης να εκφράζουν δυσαρέσκεια για τις συνέπειες της νομισματικής πολιτικής του Τούρκου Προέδρου.
Ο Σαμίλ Ταγιάρ, ανώτατο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, έγραψε στο twitter: «Η αβεβαιότητα είναι πιο επικίνδυνη από την υψηλή συναλλαγματική ισοτιμία. Η αγορά δεν μπορεί να τιμολογήσει τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Οι κοινωνικές εντάσεις βαθαίνουν. Προσοχή». Σύμφωνα με την διαδικτυακή εφημερίδα “GazeteDuvar”, είναι πλέον μεγάλες και οι εσωκομματικές αντιδράσεις ενάντια στον νεοδιορισθέντα υπουργό Οικονομικών, Νουρεντίν Νεμπάτι αυξάνονταν. Ο Νεμπάτι είπε μάλιστα σε συνέντευξή του στο δίκτυο Habertürk, ότι «αν αποτύχει το πρόγραμμα, οι πολίτες θα χάσουν μόνο τον μισθό τους, αλλά εγώ θα χάσω τα πάντα».
Η πολιτική Ερντογάν συνεχίζει να πυροδοτεί κοινωνικές αντιδράσεις, Η Συνομοσπονδία Συνδικάτων των Δημοσίων Υπαλλήλων (KESK), πραγματοποίησε το περασμένο Σαββατοκύριακο διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας. «Η πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν, και όχι οι ξένες δυνάμεις, ευθύνεται για την κατάσταση που έχει οδηγηθεί η Τουρκία», είπαν οι οργανωτές των διαδηλώσεων.
Ο οικονομικός αναλυτής Ουγούρ Γκιουρσές λέει ότι πίσω από τα ριψοκίνδυνα βήματα του Ερντογάν κρύβονται εκλογικές σκοπιμότητες: «Αν κερδίσουμε τις εκλογές θα αξίζει το τίμημα και αν χάσουμε, το βάρος θα είναι στον νικητή». Από την άποψη αυτή οι πρόωρες εκλογές, ίσως φαντάζουν για τον Τούρκο πρόεδρο ως μια ελκυστική επιλογή.Για να αποφύγει τα χειρότερα…
