Του Μιχάλη Ψύλου
«Η απόρριψη μετατρέπεται σε περιφρόνηση για τον καγκελάριο Ολαφ Σολτς», γράφει η γερμανική Tagesspiegel. Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου INSA για την εφημερίδα Bild, ο Σολτς είναι μόλις στη 18η θέση μεταξύ των πιο δημοφιλών πολιτικών στη Γερμανία.
Τα ίδια και χειρότερα, για το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD): Είναι μόλις στο 13-14%. Την ίδια ώρα που οι Χριστανοδημοκράτες ξεπερνούν το 30% και το ακροδεξιό AfD, είναι σταθερά δεύτερη δύναμη με 22%.
Ο λόγος; Η χώρα που ήταν κάποτε η ατμομηχανή της Ευρώπης, έχει ξεμείνει από καύσιμα, αλλά και …τρένα. Πρόσφατη η τριήμερη απεργία των σιδηροδρόμων της Deutsche Bahn. Σε μια χώρα που δοκιμάζεται ήδη σκληρά από τις διαδηλώσεις των αγροτών. Σύμφωνα μάλιστα με τις δημοσκοπήσεις, έως και το 80% των Γερμανών συμφωνεί με τα αιτήματα των διαδηλωτών.
«Το γεγονός ότι οκτώ στους 10 πολίτες υποστηρίζουν αυτούς που διαμαρτύρονται, αποτελεί σιωπηρή ψήφο δυσπιστίας στην κυβέρνηση», τονίζουν στη «Ναυτεμπορική» Γερμανοί δημοσιογράφοι. «Ο λόγος είναι ότι ημέρα την ημέρα, τα σημάδια ανησυχίας για τις οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης Σολτς αυξάνονται», προσθέτουν.
Στο «κόκκινο» η οικονομία
Η οικονομία της Γερμανίας έπεσε στο «κόκκινο» πέρυσι καθώς το ενεργειακό κόστος, τα υψηλά επιτόκια και η επιβράδυνση της εξωτερικής ζήτησης αποδυνάμωσαν τη βιομηχανική ισχύ και τις εξαγωγές της. Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής οικονομίας από τη δεκαετία του 2010, βρίσκεται σε ύφεση. «Το 2023, το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 0,3%, όπως ανακοίνωσε Ιανουαρίου η Γερμανική Στατιστική Υπηρεσία (Destatis).
Αν και η πτώση μπορεί να φαίνεται μικρή, η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης στην πραγματικότητα απειλείται με στάσιμο. Στην πραγματικότητα, εμφανίζει απόδοση πολύ χαμηλότερη από αυτή των μεγάλων δυνάμεων.
Από το 2019, το ΑΕΠ της Γερμανίας έχει αυξηθεί μόνο κατά 0,7%, σε σύγκριση με 4% για την Ευρωπαϊκή Ένωση, 7,5% για τις Ηνωμένες Πολιτείες και 20,1% για την Κίνα.
Η «ατμομηχανή τα πάει πολύ χειρότερα από τον μέσο όρο των υπολοίπων «βαγονιών» της ΕΕ, που αναπτύχθηκαν κατά μέσο όρο κατά 0,6% το 2023, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με αξιοσημείωτες αυξήσεις για τη Γαλλία, την Ισπανία ή την Ιταλία.
Βλαβερό κοκτέιλ
Παραδοσιακή βιομηχανική και εξαγωγική δύναμη, η Γερμανία, υποφέρει από ένα κοκτέιλ βλαβερών επιπτώσεων. Η βιομηχανική παραγωγή παραμένει χαμηλότερη κατά 9%, από πριν την πανδημία του Covid.
Οι υψηλές τιμές σε όλους τους τομείς, ιδιαίτερα στον τομέα της ενέργειας, έχουν επιβραδύνει την οικονομία. Σε αυτό προστέθηκε η επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης που συνδέονται με τα υψηλά επιτόκια. Η επιβράδυνση της ζήτησης, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, έφερε τα υπόλοιπα.
Η πιο εντυπωσιακή πτώση αφορά τη βιομηχανία, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της χώρας. Εξαιρουμένων των κατασκευών, η παραγωγή μεταποιημένων προϊόντων μειώθηκε κατά 2% το 2023, κυρίως λόγω της συρρίκνωσης των ενεργοβόρων βιομηχανιών για δεύτερη συνεχή χρονιά. Παρά την τρέχουσα μείωση των τιμών της ενέργειας, η τάση δεν έχει αντιστραφεί, κυρίως στους παραδοσιακούς κλάδους «made in Germany», όπως η χημική βιομηχανία και η χαλυβουργία, όπου η παραγωγή παραμένει χαμηλότερη κατά σχεδόν 20% σε σύγκριση με το 2021.
Εξίσου εντυπωσιακή είναι η μείωση της κατανάλωσης των νοικοκυριών (-0,8% σε ένα χρόνο και -1,5% από το 2019). Ο υψηλός πληθωρισμός που αυξήθηκε κατά μέσο όρο 5,9% το 2023, είναι η κύρια αιτία αυτής της πτώσης.
Θα αντέξει η κυβέρνηση;
Πολλοί διερωτώνται μάλιστα αν θα αντέξει η σημερινή τρικομματική κυβέρνηση συνασπισμού άλλα δύο χρόνια ως τις επόμενες εκλογές ή θα αναγκαστεί να καταφύγει σε πρώρες κάλπες. Ενδεχομένως μαζί με τις ευρωεκλογές του Ιουνίου. Τι θα γινόταν αν έπεφτε η κυβέρνηση Σολτς; Πριν ή μετά τις ευρωεκλογές; «Είναι ένα ερώτημα που η απάντησή του θα έχει επιπτώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη», τονίζουν στη «Ν» οι ίδιες πηγές.
Η κυβέρνηση Σολτς αναμένει βέβαια ανάπτυξη 1,3% το 2024,ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) κάνει λόγο για αύξηση 0,9%. «Με την πτώση του πληθωρισμού, την άνοδο των πραγματικών μισθών και τη σταδιακή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, οι παράγοντες που επιβαρύνουν την οικονομία θα πρέπει να χαλαρώσουν και να ξεκινήσει ανάκαμψη», εκτιμά το υπουργείο Οικονομικών.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί αμφιβάλλουν για την ταχεία ανάκαμψη, καθώς τα επιτόκια δεν αναμένεται να μειωθούν σημαντικά φέτος, ούτε και οι τιμές της ενέργειας. «Το 2023 ήταν ταραχώδες, με την οικονομία σε μόνιμη κατάσταση κρίσης», σχολιάζει ο Κάρστεν Μπρζέσκι, αναλυτής της ING bank.
«Για το 2024, δεν θα υπάρξει βελτίωση. Η Γερμανία έχει πέσει σε στασιμότητα», σύμφωνα με τον Γενς Ολιβερ Νίκλας, αναλυτή της τράπεζας LBBW. «Είναι πιθανό να παραμείνουμε σε ύφεση και εφέτος. Οι προκλήσεις είναι τεράστιες», ανέφερε το Βιομηχανικό και Εμπορικό Επιμελητήριο (DIHK).
Εκτροχιασμος της ατμομηχανής
Η χώρα αντιμετωπίζει επίσης διαρθρωτικές προκλήσεις, όπως η έλλειψη εργατικού δυναμικού, η γήρανση του πληθυσμού και η μείωση των επενδύσεων που θα μπορούσαν να συνεχίσουν να επιβραδύνουν την ανάπτυξη. Ειδικά από τη στιγμή που το Συνταγματικό Δικαστήριο τον περασμένο Νοέμβριο ακύρωσε την μεταφορά σε πράσινες επενδύσεις, κονδυλίων 60 δισ. ευρώ, που δεν είχαν διατεθεί στη διάρκεια της πανδημίας.
Καθώς η οικονομία λιμνάζει, ένας στους τρεις Γερμανούς δηλώνει «έτοιμος να κάνει ένα άλμα στο σκοτάδι, έξω από τον φράχτη του κατεστημένου, και να επιλέξει κάποιο αντισυστημικό κόμμα, με πρώτη επιλογή το ακροδεξιό AfD», τονίζουν Γερμανοί δημοσιογράφοι στη «Ν».
Ισως είναι καιρός να αναρωτηθούμε αν η πρώην ατμομηχανή της Ευρώπης θα είναι αυτή που θα εκτροχιάσει όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά, τη Γηραιά ήπειρο. Μήπως πρέπει δηλαδή να προετοιμαστούμε για ένα 2024 που θα περάσει στα βιβλία της ιστορίας!
