Τι θα γίνει αν οι ΗΠΑ χρεοκοπήσουν την 1η Ιουνίου;
Εάν δεν αυξηθεί το όριο χρέους, η κυβέρνηση δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις πληρωμών της.
Υπάρχουν επτά σενάρια καταστροφής τα οποία θα μπορούσαν να συμβούν στις ΗΠΑ αν τελικά δεν υπάρξει καμία συμφωνία για την αύξηση του χρέους μέχρι την 1η Ιουνίου.
Σενάριο πρώτο: Kραχ στις μετοχές και στα ομόλογα
Η Wall Street θα είναι πιθανώς το πρώτο πρόβλημα. Η τιμή αντιστάθμισης έναντι μιας χρεοκοπίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ έχει αυξηθεί, όπως και το κόστος των κρατικών ομολόγων με ημερομηνίες λήξης γύρω από την προθεσμία του ανώτατου ορίου του χρέους – αντανακλώντας τις σχετικές αμφιβολίες.
Αλλά αυτές οι δονήσεις δεν γίνονται αισθητές από τα περισσότερα νοικοκυριά. Αυτό αναμένεται να αλλάξει όσο πλησιάζει η κρίσιμη ημερομηνία.
Αν υπάρξει χρεκοπία, θα ακολουθήσει ένα τρομερό σοκ που θα πλήξει πρώτα το χρηματοπιστωτικό σύστημα – μετοχές, ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα – προτού διαχυθεί στην ευρύτερη οικονομία, λένε οι ειδικοί.
Οι μετοχές πιθανότατα θα βυθιστούν με την προσδοκία μιας ευρύτερης οικονομικής ύφεσης, καθώς τα επιτόκια αυξάνονται και οι επενδυτές θα αποσύρουν κεφάλαια από την αγορά για να αυξήσουν τα μετρητά τους. Οι τράπεζες που ήδη έχουν περιορίσει το δανεισμό θα τον περιορίσουν κι άλλο.
Την τελευταία φορά που η αμερικανική κυβέρνηση πλησίασε την χρεοκοπία, οι μετοχές υπέστησαν ισχυρή πτώση.
Το 2011, το X-date απείχε λιγότερο από μία εβδομάδα κατά τη διάρκεια μιας αντιπαράθεσης μεταξύ του προέδρου Barack Obama και των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο. Οι δείκτες της Wall Street είχαν υποχωρήσει τότε κατά 20%.
Η Moody’s Analytics υπολόγισε ότι οι τιμές των μετοχών θα μπορούσαν να πέσουν κατά 20% εξαλείφοντας 10 τρισεκατομμύρια δολάρια από τον πλούτο των νοικοκυριών και καταστρέφοντας τους λογαριασμούς συνταξιοδότησης εκατομμυρίων Αμερικανών. Ο Λευκός Οίκος έχει υπολογίσει ότι η πτώση θα μπορούσε να φτάσει στο 45%.
Αντίστοιχα θα αρχίσει να κλυδωνίζεται και η αγορά ομολόγων των 46 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς οι αξίες των υφιστάμενων ομολόγων του Δημοσίου καταρρέουν λόγω των υψηλότερων αποδόσεων των νέων ομολόγων.
Και οι επιχειρήσεις πιθανότατα θα σταματήσουν τις αγορές – οδηγώντας τις μετοχές ακόμη περισσότερο.
Σενάριο δεύτερο: Μια ξαφνική ύφεση
Εάν η αντιπαράθεση μεταξύ Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών συνεχιστεί, ο αντίκτυπος θα εξαπλωθεί γρήγορα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές στην ευρύτερη οικονομία.
Μια πτώση του πλούτου των νοικοκυριών σε ολόκληρη τη χώρα, που θα προκληθεί από το sell off στη Wall Street, θα μειώσει τις καταναλωτικές δαπάνες και κατά συνέπεια θα πλήξει και τις επιχειρήσεις.
Και μια άνοδος των επιτοκίων θα καταστήσει ιδαίτερη δύσκολη τη λήψη ενός δανείου ή την έναρξη μιας μικρής επιχείρησης.
Οι συγκεκριμένες εξελίξεις θα μπορούσαν επίσης να συντρίψει την ήδη παραπαίουσα αγορά οικιστικών ακινήτων.
Πρόσφατη έκθεση της Zillow προέβλεψε ότι μια χρεοκοπία θα μπορούσε να οδηγήσει τα επιτόκια στεγαστικών δανείων πάνω από το 8% και τις πωλήσεις κατοικιών κάτω κατά 23%.
Η ύφεση για τον κλάδο των κατασκευών θα ήταν τρομακτική.
Σενάριο τρίτο: Τέλος στις κοινωνικές ενισχύσεις
Η πιο άμεση και δραστική επίπτωση θα ήταν πάντως η παύση των τακτικών ομοσπονδιακών επιδομάτων που λαμβανουν σε δεκάδες εκατομμύρια αμερικανικές οικογένειες, οι ηλικιωμένοι του Medicare, τα επιδόματα Κοινωνικής Ασφάλισης και τα κουπόνια τροφίμων. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προβλέπεται να δαπανήσει περίπου 6 τρισεκατομμύρια δολάρια φέτος, ποσό που μεταφράζεται σε περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα.
Έκθεση του 2013 από το Υπουργείο Οικονομικών είχε διαπιστώσει ότι το 2011 η αστάθεια που προκλήθηκε από τις αμφιβολίες σχετικά με το ανώτατο όριο του χρέους προκάλεσε μείωση 2,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στον συνολικό πλούτο των νοικοκυριών.
Η ευρύτερη οικονομία, είπε το Συμβούλιο Οικονομικών Συμβούλων του Λευκού Οίκου, θα μπορούσε να συρρικνωθεί έως και 6%, παρόμοια με τη Μεγάλη Ύφεση του 2008.
Σενάριο τέταρτο: Οι εργαζόμενοι της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα βρεθούν στο κενό
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει μια διαδικασία για να αναστείλει τη λειτουργία της όταν το Κογκρέσο δεν κατορθώνει να εγκρίνει τον προϋπολογισμό: Οργανισμοί των οποίων οι δαπάνες δεν έχουν εγκριθεί δίνουν στους εργαζομένους άδειες, κρατώντας μόνο συγκεκριμένο «απαραίτητο» προσωπικό που συνεχίζει να εργάζεται χωρίς αμοιβή.
Υπήρξαν τρεις διακοπές λειτουργίας που διήρκεσαν τουλάχιστον μια ολόκληρη μέρα την τελευταία δεκαετία.
Οι εργαζόμενοι συνήθως αποζημιώνονται εκ των υστέρων.
Ωστόσο, η διαμάχη σχετικά με την άνοδο του ανώτατου ορίου του χρέους μπορεί να μην μοιάζει καθόλου με αυτό, λένε οι ειδικοί.
Το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου δεν έχει ακόμη δώσει οδηγίες σχετικά με ένα κλείσιμο του ομοσποδιακού κράτους που θα σχετίζεται με την αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους, κι αυτό όπως λένε ορισμένοι δημοσιονομικοί αναλυτές θα είναι δύσκολο επειδή δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε ποιες πληρωμές δεν θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσει η κυβέρνηση.
Η αβεβαιότητα αυτή είναι δυνατό να επηρεάσει το στρατιωτικό προσωπικό των ΗΠΑ καθώς και τους επιθεωρητές ασφάλειας τροφίμων, τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και τους εργαζόμενους σε άλλες ζωτικής σημασίας θέσεις εργασίας.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στη χώρα, με περίπου 4,2 εκατομμύρια εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ερευνών του Κογκρέσου.
Η Εθνική Ένωση Κυβερνητικών Υπαλλήλων, η οποία εκπροσωπεί σχεδόν 75.000 ομοσπονδιακούς εργαζομένους, αμφισβήτησε μάλιστα τη συνταγματικότητα του ορίου χρέους στις αρχές Μαΐου, αναφέροντας τον πιθανό αντίκτυπό του στους ομοσπονδιακούς εργαζόμενους.
Σενάριο πέμπτο: Θα πάψουν οι πληρωμές της κοινωνικής ασφάλισης και του Medicare
Περισσότεροι από 60 εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν κάθε μήνα πληρωμές Κοινωνικής Ασφάλισης, κυρίως ηλικιωμένοι.
Άλλα 60 εκατομμύρια εξαρτάται από το Medicare για την ασφάλιση υγείας.
Ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι ισχυρίστηκαν ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να συνεχίσει να πραγματοποιεί αυτές τις πληρωμές ακόμη και χωρίς δανεισμό, ανακατευθύνοντας τα εισερχόμενα φορολογικά έσοδα. Ωστόσο, οι ειδικοί σε θέματα προϋπολογισμό αμφιβάλλουν ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα έχει τη δυνατότητα να αποστέλλει έγκαιρα στους ηλικιωμένους αυτές τις παροχές, ιδιαίτερα εάν το πρόβλημα κρατήσει εβδομάδες ή μήνες.
Εάν η κυβέρνηση εξακολουθεί να μπορεί να πραγματοποιήσει ορισμένες πληρωμές με τα εισερχόμενα φορολογικά έσοδα, η διοίκηση ίσως χρειαστεί να επιλέξει μεταξύ της αποστολής επιταγών σε ηλικιωμένους και της πληρωμής τόκων για το χρέος.
Αλλά η παραίτηση από αυτές τις πληρωμές τόκων για να διατηρθούν οι πληρωμές της Κοινωνικής Ασφάλισης και του Medicare θα επιδεινώσει περαιτέρω μια οικονομική κρίση που θα είναι ήδη σοβαρή.
Σενάριο έκτο: Το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ θα εκτιναχθεί στα ύψη
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι σε θέση να δανειστεί χρήματα σχετικά φθηνά επειδή τα αμερικανικά ομόλογα έχουν πολύ χαμηλό πιστωτικό κίνδυνο – κανείς, υπό κανονικές συνθήκες, δεν περιμένει ότι θα χρεοκοπήσουν οι ΗΠΑ.
Η ασφάλεια των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ τα έχει καταστήσει βασικό δομικό στοιχείο για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα αμερικανικά ομόλογα λειτουργούν ως αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο, και το αγοράζουν όλοι, από τις κεντρικές τράπεζες ξένων εθνών έως τα κεφάλαια των χρηματαγορών, επειδή είναι ιδιαίτερα ασφαλής και ρευστοποιήσιμη επένδυση.
Αν ομως οι ΗΠΑ προχωρήσουν σε στάση πληρωμών, τα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου θα χάσουν την αξιοπιστία τους και θα ακολουθήσει η απότομη πτώση των τιμών τους που θα οδηγήσει σε αστάθεια και αβεβαιότητα παγκοσμίως.
Μια εκτίμηση του Ινστιτούτου Brookings διαπίστωσε ότι η υπέρβαση του ορίου χρέους μπορεί να αυξήσει το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ κατά 750 δισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία.
Σενάριο έβδομο: Τα οικονομικά προβλήματα θα εξαπλωθούν παγκοσμίως
Πολλά κράτη προστατεύουν τα οικονομικά τους αγοράζοντας μεγάλα ποσά αμερικανικών κρατικών ομολόγων, που θεωρείται ευρέως ως ένα από τα ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία στον κόσμο.
Αλλά η υπέρβαση του ανώτατου ορίου του χρέους μπορεί να μειώσει την αξία αυτών των ομολόγων που κατέχουν τα κράτη, πλήττοντας τα αποθεματικά τους.
Οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι η συγκεκριμένη εξέλιξη θα αυξήσει δραματικά τις υπερχρεωμένες χώρες, θα οδηγήσει σε μεγάλες λαϊκές αντιδράσεις και σε παγκόσμια γεωπολιτική αστάθεια.
Οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων στις οποίες έχει προχωρήσει η Fed από πέρσι, με στόχο να περιορίσει τον πληθωρισμό έχει ήδη διαβρώσει την αξία των αμερικανικών ομολόγων που διακρατούν πολλά άλλα κράτη.
Και σύμφωνα με το Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, πάνω από το ήμισυ των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων διατηρούνται σε δολάρια ΗΠΑ – περίπου τρεις φορές περισσότερα από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα.
Θα επιφέρει μια σοβαρή πτώση του δολαρίου
Ήδη, οι οικονομικοί εμπειρογνώμονες εντοπίζουν κάποια πρώιμα σημάδια που αναδεικνύουν ότι περιορίζεται η εξάρτηση της παγκόσμιας από το δολάριο, με χώρες όπως η Βραζιλία και η Μαλαισία να συναλλάσσονται όλο και πιο συχνά σε άλλα νομίσματα.
