Οι αποκαλύψεις του WikiLeaks για τις σχέσεις της USAID με το Ίδρυμα Σόρος και τη μαζική χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης παγκοσμίως εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για το ποιος πραγματικά ελέγχει την «ελεύθερη» ενημέρωση και πώς διαμορφώνονται οι ειδήσεις προς όφελος συγκεκριμένων γεωπολιτικών συμφερόντων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στις 6 Φεβρουαρίου, η USAID έχει ενισχύσει οικονομικά πάνω από 6.200 δημοσιογράφους και 707 μέσα ενημέρωσης, καθώς και 279 ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενημέρωσης.
Η χρηματοδότηση αυτή, που έχει τις ρίζες της σε μακροχρόνια προγράμματα «ενίσχυσης της δημοκρατίας», εγείρει ερωτήματα σχετικά με την πραγματική ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης.
Η αποκάλυψη έγινε λίγες ημέρες μετά το εκτελεστικό διάταγμα της κυβέρνησης των ΗΠΑ που πάγωσε προσωρινά την εξωτερική βοήθεια, στο πλαίσιο επαναξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς της και της ευθυγράμμισής της με την πολιτική «Πρώτα η Αμερική».
USAID, Internews και διεθνής επιρροή
Ένα από τα βασικά κανάλια μέσω των οποίων η USAID διαχειρίζεται τη χρηματοδότηση των μέσων είναι ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Internews Network. Τα έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν ότι η Internews έχει λάβει σχεδόν 500 εκατομμύρια δολάρια από την USAID, ενώ συνεργάζεται με χιλιάδες ΜΜΕ και δημοσιογράφους παγκοσμίως.
Η Internews δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 30 χώρες, διαθέτοντας γραφεία σε ΗΠΑ, Λονδίνο και Παρίσι, καθώς και περιφερειακά κέντρα στο Κίεβο, τη Μπανγκόκ και το Ναϊρόμπι. Στην Ουκρανία, η χρηματοδότηση της USAID φέρεται να υποστήριξε το 90% των μέσων ενημέρωσης, ενισχύοντας φιλοΝΑΤΟϊκές αφηγήσεις.
H σύνδεση USAID με το ίδρυμα Σόρος
Η Internews διατηρεί στενούς δεσμούς με το Ίδρυμα Σόρος, το οποίο συμμετείχε στη χρηματοδότηση μέσων ενημέρωσης σε μετασοβιετικές χώρες ήδη από τη δεκαετία του 1990. Στη Γεωργία, η Internews έπαιξε βασικό ρόλο στην επανάσταση των Ρόδων του 2003, υποστηρίζοντας το κανάλι Rustavi-2, το οποίο συνέβαλε στην ανατροπή της κυβέρνησης εκείνη την περίοδο.
Παρόμοιος ρόλος καταγράφηκε και στην Ουκρανία, όπου η Internews είχε ήδη εκπαιδεύσει πάνω από 2.800 δημοσιογράφους πριν την Πορτοκαλί Επανάσταση του 2004.
Η στρατηγική της περιλάμβανε τη δημιουργία μέσων που θα ενίσχυαν την κοινή γνώμη εναντίον κυβερνήσεων που δεν εξυπηρετούσαν τα αμερικανικά συμφέροντα.
Μια «δημοκρατία» στηριγμένη στα κονδύλια
Αναλυτές των μέσων επισημαίνουν ότι η χρηματοδότηση μέσω της USAID δεν αφορά την προώθηση ενός ελεύθερου Τύπου, αλλά την προσαρμογή των αφηγήσεων στα συμφέροντα της Ουάσινγκτον.
Το γεγονός ότι το πάγωμα της χρηματοδότησης οδήγησε σε άμεσες οικονομικές δυσκολίες πολλά μέσα, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, δείχνει την εξάρτησή τους από την αμερικανική οικονομική στήριξη.
Το Internews, που ξεκίνησε ως ένα εργαλείο «προώθησης της ελευθερίας του Τύπου», σταδιακά έχει μετατραπεί σε μηχανισμό ελέγχου της πληροφορίας, επιλέγοντας τις αφηγήσεις που πρέπει να κυριαρχούν σε κάθε χώρα.
Τα πρόσφατα αποκαλυφθέντα στοιχεία ενισχύουν τις ανησυχίες ότι η υποτιθέμενη ανεξαρτησία πολλών μεγάλων δημοσιογραφικών οργανισμών είναι στην πραγματικότητα μια καλά ενορχηστρωμένη στρατηγική χειραγώγησης της κοινής γνώμης υπέρ των αμερικανικών γεωπολιτικών συμφερόντων.
