Του Μιχάλη Ψύλου
Αυτό κι αν είναι ράπισμα στα νεο-οθωμανικά σχέδια του Τούρκου προέδρου Ερντογάν: «Τα τουρκικά drones είχαν κακή απόδοση στο πεδίο της μάχης και ήταν εύκολος στόχος για τα επίγεια πυρά», σύμφωνα με έκθεση που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ από την Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τη Λιβύη και είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας. «Τα οπλισμένα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB-2 καταστράφηκαν εύκολα στον αέρα από το ρωσικό σύστημα αεράμυνας Pantsir S-1». Ο ακριβής αριθμός των drones που έχασε η Τουρκία κατά τη διάρκεια των μαχών στη Λιβύη δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ πιστεύουν ότι καταρρίφθηκαν αρκετά, υποχρεώνοντας την Τουρκία να στείλει δεκάδες άλλα drones για να αντισταθμίσει τις απώλειες.
Η αποκάλυψη αυτή αποτελεί μεγάλο πλήγμα και δυσφήμηση για την Άγκυρα, που στηρίζει πολλές ελπίδες στην αμυντική βιομηχανία, σε μια περίοδο που η οικονομία της χώρας είναι σε δεινή θέση, με τον πληθωρισμό να αγγίζει το 50%. Το 2021, η Τουρκία εξήγαγε οπλικά και αμυντικά συστήματα αξίας σχεδόν, τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων, σημειώνοντας αύξηση 39,7%, σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους. Για πρώτη φορά ο αμυντικός τομέας είχε μερίδιο 1,8% στις συνολικές εξαγωγές της Τουρκίας τον Νοέμβριο του 2021. Μεγάλο ποσοστό στις εξαγωγές οπλικών συστημάτων της Τουρκίας προέρχεται από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Τουλάχιστον 8 χώρες έχουν ήδη προμηθευτεί τουρκικά drones και ορισμένες μάλιστα τα χρησιμοποιούν ως φονικά όπλα εναντίον αμάχων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις τόσο από τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και από άλλες χώρες της Δύσης. Οι «πελάτες» που έχουν αγοράσει μέχρι τώρα μαχητικά drones από την Άγκυρα είναι η Ουκρανία, η Πολωνία, το Κατάρ, η Λιβύη, το Κιργιστάν, το Καζακστάν, η Αιθιοπία και το Αζερμπαϊτζάν. «Η δυνατότητα αυτών των drones να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω θερμές εστίες έντασης στον Καύκασο, τη Νότια Ασία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική είναι πολύ μεγάλη για να αγνοηθεί», ανέφεραν πέρυσι 27 μέλη της Αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων, σε κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν.
«Οικογενειακό» θέμα
Η κατάρρευση του μύθου της αξιοπιστίας των τουρκικών drones αποτελεί πάντως και «οικογενειακό» πλήγμα για τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν: Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar κατασκευάζονται από την εταιρεία του Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ – γαμπρού του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η εταιρεία του «γαμπρού» έχει συνάψει σημαντικές συμβάσεις με την τουρκική κυβέρνηση, καθώς και με ξένες χώρες λόγω της σημαντικής υποστήριξης που λαμβάνει από τον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος ασκεί πιέσεις για την πώληση drones στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις καθώς και σε άλλες χώρες. «Ρώσοι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες, χρησιμοποιώντας δεδομένα που συνέλεξαν στα μέτωπα της Λιβύης, στον Καύκασο και τη Συρία, κατόρθωσαν να κατασκευάσουν εξελιγμένα αμυντικά συστήματα, συνδυάζοντας όργανα ηλεκτρονικού πολέμου, ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης και αντιαεροπορικά όπλα με τα οποία εξουδετέρωσαν τις επιθέσεις με τα τουρκικά drones», γράφει η σκανδιναβική ιστοσελίδα Nordic Monitor.
Η σκανδιναβική ιστοσελίδα δημοσίευσε επίσης εμπιστευτικό έγγραφο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, το οποίο αποκάλυπτε σοβαρά προβλήματα στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar, λόγω συνεχών δυσλειτουργιών. Η Άγκυρα φοβάται τώρα ότι οι αποκαλύψεις αυτές θα προκαλέσουν προβλήματα στις εξαγωγές drones, σε μια περίοδο μάλιστα που χώρες όπως η Ρουμανία συζητούν την αγορά τους. Η Τουρκία συνδυάζει μάλιστα τις εξαγωγές οπλικών συστημάτων σε χώρες της Μαύρης Θάλασσας, θέλοντας να διευρύνει την επιρροή της στην περιοχή. Το γεγονός αυτό έχει ενοχλήσει τη Ρωσία, η οποία δεν διστάζει να προβάλλει ακόμη και διαφημιστικά σποτ για να στείλει μηνύματα στην Άγκυρα. Πρόσφατα μάλιστα στην αεροπορική έκθεση του Ντουμπάι παρουσιάστηκε ένα ρωσικό διαφημιστικό κλιπ ως μάθημα γεωπολιτικής, αλλά και απειλητικής διπλωματίας: η ρωσική εταιρεία κατασκευής αεροσκαφών Sukhoi παρουσίασε το Su-75, ένα μαχητικό αεροσκάφος, το οποίο φαίνεται να κάνει δύσκολους ελιγμούς και ο πιλότος να «κλειδώνει» ένα drone. Δεν είναι ένα οποιοδήποτε drone, αλλά ένα τουρκικό Bayraktar. Όχι τυχαία: Η Ουκρανία διαθέτει τέτοια τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συζητά με την Άγκυρα την ανέγερση στο Κίεβο ενός εργοστασίου παραγωγής Bayraktar με τουρκικές κεφαλές και ουκρανικούς κινητήρες. «Η διαφήμιση του Sukhoi λέει πολλά για τη σχέση της Τουρκίας τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία», γράφει η γερμανική Suddeutsche Zeitung.
Γιατί προκαλεί στα Δυτικά
«Το επιχειρούμενο άνοιγμα της Τουρκίας γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα έχει στόχο να μην αφήσει όλο το πεδίο ελεύθερο στη Ρωσία. Αλλά και οικονομικά. Η Τουρκία χρειάζεται επειγόντως χρήματα. Τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν καεί με τις παράλογες αγορές στήριξης της λίρας. Γι’ αυτό και ο Ερντογάν κοιτάζει νότια και δυτικά. Νότια για να βρει χρήματα στις χώρες του Κόλπου και εκτόνωση της αντιπαράθεσης με το Ισραήλ, αλλά και Δυτικά με προκλήσεις κατά της Ελλάδας, για να ενισχύσει το εθνικιστικό του ρεύμα. Ο Ερντογάν έχει αγκαλιάσει πλήρως το εθνικιστικό υπόγειο ρεύμα στην Τουρκία, παραβιάζοντας τα ελληνικά και τα κυπριακά χωρικά ύδατα σε πολλές περιπτώσεις», γράφει η Suddeutsche Zeitung. «Η Τουρκία προσπαθεί να εδραιώσει ό,τι έχει επιτύχει», λέει ο Γκίντερ Ζέφερτ, διευθυντής του βερολινέζικου Ινστιτούτου «CATS».
«Ο Τούρκος πρόεδρος ουσιαστικά προσπαθεί να γίνει αποδεκτή η επεκτατική του πολιτική στη Μεσόγειο από τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ για να ασκήσει τελικά μεγαλύτερη πίεση στην Ελλάδα. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύει ότι θα εξασφαλίσει την υποστήριξη των εθνικιστών ψηφοφόρων σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία», εξηγεί η γερμανική εφημερίδα. Πιστεύει πως ο εθνικιστικός παροξυσμός είναι ο μόνος τρόπος για να αποφύγει την ήττα στις προεδρικές εκλογές του χρόνου, αφού η οικονομική ανάκαμψη παραμένει όνειρο απατηλό. «Οι επόμενες εκλογές δεν θα ανοίξουν μόνο τον δρόμο για πολιτική αλλαγή στην Τουρκία. Θα δημιουργήσουν έναν σεισμό στα μυαλά των ανθρώπων», λέει ο Τούρκος οικονομολόγος Ατίλα Γεσίλαντα. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η κυβερνώσα συμμαχία της Τουρκίας χάνει συνεχώς την υποστήριξη των ψηφοφόρων, που πιστεύουν πλέον ότι «ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του ευθύνονται για τον εκτροχιασμό της τουρκικής οικονομίας», εκτιμά ο Τούρκος οικονομολόγος.
