Του Μιχάλη Ψύλου
Για πέμπτη συνεχόμενη νύχτα -αλλά με μικρότερη ένταση-συνεχίστηκαν τα βίαια επεισόδια σε διάφορες πόλεις της Γαλλίας ,μετά τον φόνο του 17χρονου Ναέλ από αστυνομικό στο προάστιο Ναντέρ του Παρισιού.
Τουλάχιστον 427 άτομα έχουν συλληφθεί σε όλη τη χώρα, έγραψε νωρίς το πρωί στο Twitter ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμανάν.
Παρ’ όλα αυτά, η νύχτα ήταν πιο ήσυχη «χάρη στην αποφασιστική δράση των αστυνομικών». Το προηγούμενο βράδυ είχαν γίνει περισσότερες από 1.300 συλλήψεις σε όλη τη χώρα .
Μαζική ήταν η παρουσία των δυνάμεων ασφαλείας στη λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων στο Παρίσι. Μικρές ομάδες νεαρών, ντυμένων στα μαύρα, περπατούσαν κατά μήκος των καταστημάτων, τα οποία προστατεύονταν με κάγκελα και ξύλινες σανίδες, για να αποτραπούν οι λεηλασίες.
Γύρω στη 1.30 τα ξημερώματα οι δυνάμεις ασφαλείας άρχισαν να διαλύουν κάνοντας χρήση δακρυγόνων τις τελευταίες ομάδες διαδηλωτών που είχαν απομείνει, όπως γράφει η «Le Figaro». Συγκρούσεις ξέσπασαν πάντως στη Λυών, στη Νίκαια και στη Μασσαλία, όπου οι δυνάμεις ασφαλείας διέλυσαν πλήθη νεαρών στο κέντρο της πόλης.
Όπως και το προηγούμενο βράδυ, η κυκλοφορία λεωφορείων και τραμ είχε διακοπεί τη νύχτα σε όλη τη χώρα.
Σύμφωνα με τις αρχές, 1.350 οχήματα πυρπολήθηκαν τα ξημερώματα του Σαββάτου και 266 κτίρια υπέστησαν ζημιές.
Στη λεωφόρο Πικάσο
«Ο Πάμπλο Πικάσο, με τη γόνιμη φαντασία και την πολιτική ευαισθησία του, θα μπορούσε να εμπνευστεί για τους πίνακές του από τα δεκάδες καμμένα αυτοκίνητα στους δρόμους της Ναντέρ» , λέει στην Ναυτεμπορική Έλληνας φοιτητής, κάτοικος στην περιοχή αυτή του Παρισιού. Ο λόγος; «Η λεωφόρος που εκτυλίχθηκαν πολλά επεισόδια φέρει το όνομα του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου . Δεκάδες κατεστραμμένα οχήματα βρίσκονται ακόμη στους δρόμους. Δεν είχα ξαναδεί κάτι τέτοιο εδώ», λέει ο Έλληνας φοιτητής που φωτογράφισε με το κινητό του τα απομεινάρια της «μάχης» των διαδηλωτών με τους αστυνομικούς.
Για την ιστορία-θυμίζει στη «Ν» ,σε αυτό το προάστιο του Παρισιού και στο ομώνυμο πανεπιστήμιο Ναντέρ, συνδέεται με ένα άλλο κίνημα διαμαρτυρίας, μια θρυλική εξέγερση του 20ου αιώνα -τον Μάη του 1968 . Επικεφαλής της εξέγερσης ήταν τότε ο Ντανιέλ Κον Μπεντίντ, ο επονομαζόμενος και «Κόκκινος Ντάνι» που σπούδασε σε αυτό το πανεπιστήμιο. «Μια διαμαρτυρία τότε ενάντια σε κάτι τόσο κοινότοπο όπως η απαγόρευση επίσκεψης αγοριών φοιτητών στις εστίες των κοριτσιών– ήταν το έναυσμα για μια εξέγερση που συγκλόνισε τη Γαλλία και είχε πολιτιστικές επιπτώσεις στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο».
Ο 68χρονος Πατρίκ , που συμμετείχε στην πορεία διαμαρτυρίας στη Ναντέρ για τον θάνατο του Ναέλ, ήταν μόλις 13 ετών τον Μάιο του 1968, αλλά βρισκόταν στο κατεχόμενο εργοστάσιο όπου δούλευε ο πατέρας του, στο Παρίσι, και έτρεχε να δει τα οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν.«Οι σημερινές διαδηλώσεις δεν έχουν καμία σχέση με αυτό τότε, που ήταν πάνω από όλα μια μαζική εργατική απεργία και όχι τόσο μια φοιτητική εξέγερση». «Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι έκφραση του ξεριζωμού της νεολαίας των λαϊκών γειτονιών», τονίζει.
«Η Ναντέρ, στην πραγματικότητα, ήταν σήμερα το σημείο μηδέν για μια νέα κρίση κοινωνικής διαμαρτυρίας , από καθαρή τύχη ή ατυχία. Η εξέγερση θα μπορούσε να είχε εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε άλλη γαλλική πόλη με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα μεταναστευτικής καταγωγής»,προσθέτει.
Υπέρμετρη βία
Η εξέγερση σήμερα έχει πρωταγωνιστές νεαρούς Γάλλους , που γεννήθηκαν στη Γαλλία από οικογένειες ξένης καταγωγής. Μια καταγωγή που δεν λαμβάνεται υπόψη τα τελευταία χρόνια, εστιάζοντας στην ενσωμάτωσή τους, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι, πέρα από την εθνικότητα, υπάρχουν και διαφορετικές ευαισθησίες που πρέπει να αναγνωριστούν.
«Για μένα τα γεγονότα που έγιναν αποτελούν άλλο ένα παράδειγμα αστυνομικής βίας», λέει ο Ντιντιέ, οι γονείς του οποίου γεννήθηκαν στη Γουαδελούπη. «Ευτυχώς ο φόνος του Ναέλ καταγράφηκε σε βίντεο. Αλλιώς,το θέμα θα είχε κρυφτεί. Αν ο αστυνομικός που το έκανε δεν πάει φυλακή, τα πράγματα δεν θα ηρεμήσουν».
«Για μένα ήταν ένα έγκλημα, ένας φόνος, κάτι τερατώδες που αρχίζει να γίνεται φυσιολογικό και που δεν μπορεί να γίνει ανεκτό», λέει ο 37χρονος Μπουαλέμ,αλγερινής καταγωγής. «Κάποτε κατηγορήθηκα χωρίς λόγο και μερικές φορές με ελέγχει η αστυνομία στο δρόμο, μόνο και μόνο λόγω της εμφάνισής μου. Η αστυνομία μας έχει στο στόχαστρό της, δεν είναι εκεί για να μας υπερασπιστεί, πρέπει πάντα να δείχνουμε ότι δεν είμαστε ένοχοι», υποστηρίζει ο Μπουαλέμ, που εργάζεται ως ο τεχνικός συντήρησης σε μια σιδηροδρομική εταιρεία.
«Και στη δουλειά μας, το χρώμα του δέρματος και η προέλευση μετράνε πολύ. Είμαστε υποχρεωμένοι να δουλέψουμε διπλά για να αναγνωρίσουν την αξία μας», όπως λέει.
Υψηλή ανεργία
Είναι αλήθεια ότι οι λαϊκές γειτονιές όπου ζουν οι μετανάστες ,καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά ανεργίας, αλλά ο πυρήνας του προβλήματος δεν φαίνεται τόσο οικονομικός, όσο ψυχολογικός και κοινωνικός. Οι περισσότεροι από τους νέους που συμμετείχαν στις ταραχές έχουν γονείς ήδη γεννημένους στη Γαλλία. Ο δεσμός με τη χώρα καταγωγής τους είναι οι παππούδες τους. «Αισθάνονται Γάλλοι και υποστηρίζουν τη γαλλική ομάδα ποδοσφαίρου, αλλά βλέπουν παρατηρούν μεροληπτική μεταχείριση από τις αρχές», λέει ο Αχμέντ που γεννήθηκε στη Ναντέρ από Αλγερινούς γονείς.
Και τώρα το αποτέλεσμα είναι μια δύσκολα ελεγχόμενη εξέγερση, που αναπτύχθηκε σε περιοχές που αποτελούν γκέτο εντός των ίδιων των πόλεων, περιοχές μακριά από το κράτος. «Οι μυστικές υπηρεσίες , εξηγεί Γάλλος δημοσιογράφος στη Ναυτεμπορική, ανησυχούν πολύ για την μετάδοση της εξέγερσης. Υπάρχει ένα πρόβλημα που εγείρεται από την αστυνομία και τις δυνάμεις ασφαλείας που λένε ότι δεν έχουν αρκετά εργαλεία, ξεκινώντας από τα πυρομαχικά, για να επέμβουν με πιο αποφασιστικό τρόπο.
Ο Μακρόν αρχικά ανησυχούσε να μην πυροδοτήσει την οργή που ουσιαστικά εμφανίστηκε στα προάστια γύρω από το Παρίσι, αλλά τώρα η βία έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα. Ο Πρόεδρος παρουσιάζει τώρα τα κοινωνικά δίκτυα ως κατασκευαστές μιας τρομακτικής πραγματικότητας , η οποία μπορεί να είναι εν μέρει αληθινή, αλλά δεν υποδηλώνει σημείο εκκίνησης και δεν οδηγεί καν σε αποφασιστικές αλλαγές.
Η εξέγερση στα banlieues
Το εντυπωσιακό είναι ότι η εξέγερση αφορά πλέον τα banlieues -τα προάστια- όλων των μεγαλουπόλεων. Τα banlieues που κατοικούνται από πολύ νέους Γάλλους, συχνά παιδιά μεταναστών που δεν έχουν καταφέρει να ενσωματωθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην κοινωνία , παρά τις εξαγγελίες διαφόρων κυβερνήσεων. Είναι αλήθεια ότι διαφορετικές κυβερνήσεις έχουν διοχετεύσει χρήματα με διαφορετικούς τρόπους στις «ευαίσθητες ζώνες», στις δορυφορικές πόλεις και γειτονιές με μεγάλο ποσοστό μεταναστών.
Στην πρώτη θητεία του προέδρου Μακρόν, μια σειρά από προγράμματα παρέμβασης είχαν πραγματοποιηθεί ακριβώς σε αυτά που ονομάζονταν «χαμένα εδάφη» της Γαλλικής Δημοκρατίας, όχι μόνο στο Παρίσι, αλλά και στη Μασσαλία, την Τουλούζη, τη Νίκαια, τη Λιλ και πολλές άλλες πόλεις.
Το πρόβλημα είναι ότι η Γαλλία δεν προβλέπει απογραφές με βάση την εθνικότητα, προσπαθούσε πάντα να ακυρώσει την προσωπική ταυτότητα και τη γεωγραφική καταγωγή νέων, γεννημένων στη Γαλλία αλλά με ρίζες από το Μαγκρέμπ, τη Νότια Αμερική ή την Ασία. Και αυτό περιέπλεξε την κατάσταση, ακόμα κι αν ο στόχος ήταν να δοθεί μια μορφή «υγιούς εθνικισμού» γύρω από τη γαλλική σημαία.
Το κράτος ως αντίπαλος
Ακόμη και σε πολλά σχολεία διευθυντές και διευθυντές σχολείων ,παραπονούνται για μεγάλα προβλήματα ένταξης από ορισμένες κοινότητες. Δεν είναι δυνατόν να παρέμβει κανείς στοχευμένα γιατί δεν μπορεί να πάει κανείς να ρωτήσει την εθνικότητα ή τη γεωγραφική καταγωγή ενός νέου που γεννήθηκε στη Γαλλία.
Το κράτος τον θεωρεί απλώς Γάλλο. Ποτέ δεν έχουμε θέσει στον εαυτό μας μια ερώτηση για τις ανάγκες κάποιων κοινοτήτων, για τον τρόπο σκέψης τους. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα διπλό βραχυκύκλωμα: από τη μια πλευρά έλλειψη ενσωμάτωσης και από την άλλη μια άρνηση ορισμένων κοινοτήτων νεαρών Βορειοαφρικανών να αναγνωρίσουν το κράτος ως σύμμαχό τους. Πράγματι, βλέπουν το κράτος ως αντίπαλο. Υπάρχουν περιοχές όπου η αστυνομία αγωνίζεται να μπει. Υπήρξαν πυρκαγιές στο Ιβρί και τα πυροσβεστικά οχήματα δεν μπόρεσαν να περάσουν: ο κύριος δρόμος πρόσβασης σε τμήμα του banlieue ήταν αποκλεισμένος με κάδους απορριμμάτων και καμένα αυτοκίνητα.
