Με μια απόφαση που έχει προκαλέσει κύματα αντιδράσεων στις τοπικές κοινωνίες, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με άλλα συναρμόδια υπουργεία, έθεσε από φέτος σε ισχύ νόμο που απαγορεύει τη λειτουργία αυτοσχέδιων ψησταριών στα παραδοσιακά πανηγύρια και εκδηλώσεις. Αντί αυτών, οι πολιτιστικοί σύλλογοι υποχρεούνται πλέον να συνεργάζονται αποκλειστικά με επαγγελματικά συνεργεία εστίασης — δηλαδή εταιρείες catering.
Η επίσημη αιτιολόγηση της απόφασης επικαλείται την προστασία της δημόσιας υγείας, τη φορολογική συμμόρφωση και τη μείωση του κινδύνου πρόκλησης πυρκαγιών. Όμως, πέρα από τα θεωρητικά πλεονεκτήματα, η πραγματικότητα στις μικρές κοινότητες της Ελλάδας λέει άλλη ιστορία.
Ο εθελοντισμός στο στόχαστρο
Το ελληνικό πανηγύρι δεν είναι απλώς μια εκδήλωση. Είναι μια ζωντανή, αυθεντική έκφραση λαϊκής κουλτούρας, που στήνεται από τα χέρια των ίδιων των κατοίκων. Από το ζύμωμα του ψωμιού και την προετοιμασία του φαγητού μέχρι το στήσιμο της σκηνής και τις πρόβες του χορευτικού, όλα βασίζονται στην εθελοντική εργασία. Με την απόφαση αυτή, όμως, ο εθελοντισμός υποβαθμίζεται και σταδιακά εξοβελίζεται. Πλέον, το πανηγύρι μετατρέπεται σε «εκδήλωση catering».
Οικονομικό πλήγμα για τους συλλόγους
Σε μια εποχή που οι τοπικές κοινωνίες παλεύουν με τη δημογραφική συρρίκνωση και την οικονομική ασφυξία, η απαίτηση συνεργασίας με επαγγελματίες του κλάδου εστίασης δεν είναι απλώς παράλογη – είναι μη βιώσιμη. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι, που συντηρούνται από μικρές συνδρομές και έσοδα εράνων, αδυνατούν να καλύψουν τα αυξημένα κόστη. Το αποτέλεσμα; Η ακύρωση δεκάδων πανηγυριών που, μέχρι χθες, έδιναν πνοή και λόγο ύπαρξης στα χωριά.
Η “επαγγελματοποίηση” της παράδοσης
Με την τυποποίηση των διαδικασιών και την απομάκρυνση των κατοίκων από την καρδιά της διοργάνωσης, η παραδοσιακή γιορτή χάνει την ψυχή της. Το σουβλάκι της γιαγιάς, ψημένο με μεράκι στην αυλή του σχολείου, αντικαθίσταται από επαγγελματικά στάντ. Το κρασί του παππού, από εμφιαλωμένο ποτήρι με απόδειξη. Μπορεί όλα να γίνουν πιο “νόμιμα”, αλλά και απείρως πιο άψυχα.
Μια απόφαση χωρίς διάλογο
Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι η έλλειψη διαβούλευσης με τις κοινότητες που πλήττονται άμεσα. Κανείς δεν αμφισβητεί την ανάγκη για υγειονομικούς κανόνες και πρόληψη κινδύνων. Όμως δεν είναι δυνατόν να εφαρμόζονται οριζόντια μέτρα, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής υπαίθρου και των πολιτιστικών της φορέων.
Η ανάγκη για εύλογες εξαιρέσεις
Η λύση δεν βρίσκεται στην απαγόρευση, αλλά στην ορθή ρύθμιση. Στην εκπαίδευση των συλλόγων, στον καθορισμό προδιαγραφών ασφάλειας και υγιεινής που να μπορούν να τηρηθούν από εθελοντές. Στην πρόβλεψη ειδικών αδειών ή επιδοτήσεων για μικρές κοινότητες που δεν έχουν τα μέσα να αντεπεξέλθουν.
Αν συνεχίσουμε να διοικούμε με τον ίδιο τρόπο που διοργανώνονται συνέδρια – αγνοώντας τις ρίζες και τις ανάγκες των πολιτών – τότε δεν είναι μόνο τα πανηγύρια που θα σβήσουν. Είναι ολόκληρες κοινότητες που θα χάσουν την ταυτότητά τους.
