Μια συμφωνία για το φυσικό αέριο μεταξύ Τουρκίας και Βουλγαρίας εγείρει φόβους ότι θα μπορούσε να επιτρέψει περισσότερο ρωσικό αέριο στην ΕΕ, τη στιγμή που το μπλοκ προσπαθεί να τερματίσει αυτές τις εισαγωγές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει επίσης τη συμφωνία για να διασφαλίσει ότι δεν παραβιάζει τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Politico, η Κομισιόν παρακολουθεί το θέμα «πολύ στενά» και πρόσθεσε ότι «σε περίπτωση ενδείξεων μη συμμόρφωσης, συμπεριλαμβανομένης πιθανής παραβίασης των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, δεν θα διστάσει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα».
Οι πολιτικές προεκτάσεις
Η συμφωνία, που υπογράφηκε τον Ιανουάριο, ανάγεται πλέον σε πολιτικό πρόβλημα για τη Βουλγαρία.
Εγκρίθηκε από την προσωρινή κυβέρνηση της χώρας, η οποία δήλωσε ότι ανησυχεί για την ασφάλεια του εφοδιασμού αφού η Ρωσία διέκοψε τις εξαγωγές στη Βουλγαρία πέρυσι.
Αλλά η νέα μεταρρυθμιστική κυβέρνηση λέει ότι η συμφωνία δεν έπρεπε να είχε υπογραφεί και ξεκίνησε επίσημη έρευνα.
Αλλά προς το παρόν η συμφωνία είναι σε ισχύ.
Σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, οι οποίοι δεν έχουν δημοσιοποιηθεί αλλά είναι στην κατοχή του Politico, η κρατική εταιρεία φυσικού αερίου της Βουλγαρίας Bulgargaz μπορεί να εισάγει 1,85 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως μέσω του συνοριακού σημείου διασύνδεσης Strandzha-Malkoclar με την Τουρκία.
Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 60% της ετήσιας ζήτησης της Βουλγαρίας.
Η Bulgargaz θα πρέπει να καταβάλει τέλος υπηρεσιών 2 δισ. ευρώ στην τουρκική εταιρεία φυσικού αερίου Botaş για μια περίοδο 13 ετών, ανεξάρτητα από το αν κάνει χρήση αυτής της δυναμικότητας.
Η συμφωνία δίνει επίσης στην Botaş πρόσβαση σε βουλγαρικούς αγωγούς για την πώληση φυσικού αερίου σε καταναλωτές στη Βουλγαρία καθώς και σε γειτονικές χώρες όπως η Ρουμανία, πληρώνοντας στην Bulgargaz περίπου 138 εκατομμύρια ευρώ ως τέλη διαμετακόμισης.
Υπό έρευνα για το δίκαιο της ΕΕ
Η συμφωνία δεν παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ: Οι Βρυξέλλες λένε ότι τα δικαιώματα μεταφοράς σε υποδομές φυσικού αερίου θα πρέπει να υπόκεινται σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών εάν περάσουν τα σύνορα της ΕΕ, αλλά αυτό δεν ισχύει για συμφωνίες με τρίτες χώρες όπως η Τουρκία.
Ωστόσο, προκαλεί ανησυχία ότι ευνοεί τις βουλγαρικές και τουρκικές εταιρείες σε βάρος των ανταγωνιστών.
Η σύμβαση μπορεί να «υπονομεύσει το δίκαιο ανταγωνισμού της ΕΕ», δήλωσε ο Martin Vladimirov, ειδικός στο Κέντρο Μελέτης της Δημοκρατίας που εδρεύει στη Σόφια, καθώς δίνει αποκλειστικά δικαιώματα στις δύο εταιρείες να εμπορεύονται φυσικό αέριο πέρα από το συνοριακό σημείο.
Τον Ιανουάριο, η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εμπόρων Ενέργειας προειδοποίησε σε ανοιχτή επιστολή της για έλλειψη διαφάνειας στη συμφωνία και είπε ότι «η μεροληπτική πρόσβαση στη χωρητικότητα μεταφοράς κινδυνεύει να εμποδίσει τον ανταγωνισμό στη βουλγαρική αγορά χονδρικής».
Ανησυχίες του Κρεμλίνου
Στη συνέχεια, υπάρχει η ανησυχία ότι η συμφωνία θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος για τη Ρωσία να ενισχύσει τις αποστολές φυσικού αερίου στην ΕΕ.
Πριν από την επίθεσή της στην Ουκρανία, η Ρωσία αντιπροσώπευε περίπου το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου του μπλοκ.
Αυτό μειώθηκε στο 8,4% μέχρι στιγμής φέτος, καθώς η Gazprom έχει τερματίσει τις εξαγωγικές συμφωνίες με πολλούς πελάτες της ΕΕ.
Το πρόβλημα είναι ότι η Βουλγαρία δεν έχει τρόπο να γνωρίζει την προέλευση του τουρκικού φυσικού αερίου και θα μπορούσε να προέρχεται από τη Ρωσία, η οποία συνδέεται με την Τουρκία μέσω του αγωγού TurkStream που περνά κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα.
Η Botaş εισάγει αέριο αγωγών από τη Ρωσία, το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και υγροποιημένο φυσικό αέριο από παγκόσμιες πηγές.
Η συμφωνία θα μπορούσε «πολύ καλά να ανοίξει την πόρτα για το ρωσικό αέριο» να εισέλθει στην ΕΕ, δήλωσε η Aura Sabadus, ανώτερη αναλύτρια στην εταιρεία πληροφοριών αγοράς ICIS.
Ενώ η ΕΕ δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στο ρωσικό φυσικό αέριο, το μπλοκ έχει θέσει ως στόχο το 2027 να τερματίσει τις εισαγωγές από τη Μόσχα — οκτώ χρόνια πριν λήξει η βουλγαρική συμφωνία.
Η ανοιχτή αγορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία είναι πολιτικά τοξική για πολλές χώρες, αλλά οι πιο αδιαφανείς παραδόσεις δεν ενέχουν τον ίδιο κίνδυνο.
Η βουλγαρική συμφωνία σηματοδοτεί ότι η ΕΕ μπορεί να εισέρχεται σε μια «νέα εποχή ρωσικού εμπορίου», είπε ο Sabadus, όπου οι συμφωνίες υψηλού επιπέδου ενέργειας με τη Μόσχα αντικαθίστανται από έμμεσες εισαγωγές.
“Χαρούμενος μεσάζων”
Για την Τουρκία, η συμφωνία της Bulgargaz αποτελεί μέρος μιας ώθησης να γίνει σημαντικός εξαγωγέας ορυκτών καυσίμων στην ΕΕ.
Τον Οκτώβριο, ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan ανακοίνωσε ότι είχε καταλήξει σε συμφωνία με τον Ρώσο ομόλογό του, Vladimir Putin, να μετατρέψει την Τουρκία σε «κόμβο φυσικού αερίου» για τον εφοδιασμό της Ηπείρου.
«Αυτό ήταν από καιρό ένα όνειρο για τον Erdogan και η Άγκυρα φαίνεται να πιστεύει ότι επειδή οι Ευρωπαίοι σταμάτησαν να αγοράζουν απευθείας ρωσικό φυσικό αέριο, υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ευκαιρία να λειτουργήσει ως μεσάζων», δήλωσε ο Kadri Taştan, ειδικός στον τομέα της ενέργειας στο Ταμείο Γερμανικού Μάρσαλ των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η προοπτική επανεξαγωγής των ορυκτών καυσίμων της Μόσχας είναι ακόμη πιο ελκυστική δεδομένης της «δύσκολης οικονομικής κατάστασης» της Τουρκίας.
Η Μόσχα είναι επίσης πρόθυμη.
