Μετά τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν, τα F-35 παραμένουν χωρίς χρονοδιάγραμμα, αλλά κλείστηκαν συμφωνίες δισεκατομμυρίων για LNG και πυρηνικούς μίνι-αντιδραστήρες
Ύστερα από τέσσερα χρόνια και μια μαραθώνια συνάντηση 2,5 ωρών στον Λευκό Οίκο, οι πρόεδροι Ντόναλντ Τραμπ και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχείρησαν να δώσουν νέο αέρα στη διμερή σχέση. Παρά τις αόριστες υποσχέσεις για επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, η πραγματική είδηση βγήκε στο πεδίο της ενέργειας: ΗΠΑ και Τουρκία υπέγραψαν δύο τεράστιες συμφωνίες, για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και για πυρηνικούς μίνι-αντιδραστήρες.
F-35: Οι όροι γίνονται πιο σκληροί
Ο Ερντογάν μπορεί να ζήτησε επιστροφή στα F-35, όμως η Ουάσινγκτον έθεσε όρους που δύσκολα θα γίνουν αποδεκτοί. Δεν αρκεί πια η επιστροφή των S-400 στη Ρωσία· απαιτείται και η διακοπή εισαγωγών φθηνού ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αυτό σημαίνει ότι η τουρκική οικονομία θα αναγκαστεί να στραφεί σε ακριβότερες πηγές ενέργειας, όπως το αμερικανικό LNG, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά της. Ουσιαστικά, ζητείται από την Άγκυρα να ακυρώσει τον ίδιο τον Turk Stream, έργο-ναυαρχίδα που δημιουργήθηκε ειδικά για την Τουρκία.
Ο Τραμπ δίνει «καρότο», χωρίς χρονοδιάγραμμα
Παρά τις φιλοφρονήσεις, ο Αμερικανός πρόεδρος απέφυγε κάθε σαφή δέσμευση. «Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν πρέπει να κάνει κάτι για εμάς πρώτα», είπε, αφήνοντας τα πάντα μετέωρα. Για τον ίδιο, το σημαντικό ήταν να δείξει ότι ο Τούρκος πρόεδρος είναι «καλοδεχούμενος φίλος» στον Λευκό Οίκο και να κλείσει συμφωνίες που αποφέρουν οικονομικό όφελος πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Πυρηνική ενέργεια και LNG: οι πραγματικοί νικητές
Ενώ οι προβολείς έμειναν στα F-35, η ουσία βρισκόταν αλλού. Υπογράφηκαν συμφωνίες για αγορά αμερικανικού LNG διάρκειας 20 ετών, αξίας 43 δισ. δολαρίων, καθώς και για πολιτική πυρηνική ενέργεια με μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες. Πρόκειται για τομείς στους οποίους η Τουρκία αποκτά άμεσα οφέλη, ενώ η Ελλάδα –που επίσης εξετάζει τεχνολογίες SMR– παραμένει ακόμη σε επίπεδο προθέσεων. Παράδοξο είναι ότι οι ΗΠΑ μιλούν για μείωση της ρωσικής ενεργειακής επιρροής στην Τουρκία, όταν το εργοστάσιο στο Akkuyu εξακολουθεί να κατασκευάζεται από… Ρώσους.
Η λίστα αιτημάτων του Ερντογάν
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν πήγε με άδεια χέρια. Ζήτησε:
- απόκτηση F-16 και F-35,
- εμβάθυνση ενεργειακών σχέσεων,
- συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία,
- μεταφορά τεχνογνωσίας και αύξηση του εμπορίου, με αιχμή παραγγελία 200 αεροσκαφών Boeing.
Στόχος του ήταν να δείξει εικόνα αποδοχής στον Λευκό Οίκο, ακόμη κι αν γνώριζε ότι πολλά από αυτά τα αιτήματα θα προσέκρουαν σε «τοίχο».
Το μήνυμα του Atlantic Council
Σύμφωνα με το Atlantic Council, η συνάντηση κρίνεται επιτυχής για τρεις λόγους: θετική –έστω μερική– μετατόπιση στον τόνο της σχέσης, εικόνα θερμής συνέντευξης Τύπου και πρόοδος σε πολλούς τομείς πίσω από κλειστές πόρτες. Ειδικά στο ενεργειακό πεδίο, οι συμφωνίες θεωρούνται βήμα προς απεξάρτηση της Τουρκίας από ρωσικούς πόρους, αν και το εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο.
Η ουσία πίσω από τις δηλώσεις
Ο Ερντογάν ήξερε ότι η εξαίρεση από τον νόμο CAATSA για τα F-35 δεν επρόκειτο να συμβεί. Παρόλα αυτά, πέτυχε να αποσπάσει συμφωνίες που του επιτρέπουν να παρουσιάσει στο εσωτερικό της χώρας του μια εικόνα διεθνούς αποδοχής και στρατηγικής συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Από την πλευρά του, ο Τραμπ εξασφάλισε τεράστια οικονομικά συμβόλαια και την εικόνα μιας φιλίας που –όπως ο ίδιος λέει– συνεχίστηκε ακόμα και όταν δεν είχε συμφέροντα να το κάνει.
