Η απώλεια της Φώφης Γεννηματά αφήνει το Κίνημα Αλλαγής σε μεγάλο βαθμό ορφανό από στρατηγική και προσανατολισμό.
Η πρόεδρός του, που τόσο άδικα και τόσο νέα έφυγε ύστερα από τη μάχη με τον καρκίνο, είχε καταφέρει στα χρόνια της ηγεσίας της να συγκρατήσει το κόμμα από την κατρακύλα – η οποία, πριν αναλάβει η Φώφη, φαινόταν ανεξέλεγκτη –, να το σταθεροποιήσει και να του δώσει το δικαίωμα να ελπίζει σε καλύτερες μέρες.
Τώρα, ενόψει των εσωκομματικών εκλογών, η στρατηγική της πόλωσης, που φρόντισαν με το «καλημέρα» να δημιουργήσουν ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Ανδρέας Λοβέρδος, είναι ήδη το κυρίαρχο στοιχείο της μάχης για την ηγεσία του Κινήματος.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η στρατηγική συμμαχιών του Κινήματος, το οποίο αναλαμβάνει σοβαρό ρίσκο για την επόμενη μέρα, που θα μπορούσε να φτάσει έως και την απειλή για την ενότητά του.
Την αρχή έκανε ο Παπανδρέου, ο οποίος διακήρυξε στην ανακοίνωση της υποψηφιότητάς του: «Χρειαζόμαστε μια Νέα Αλλαγή. Για τους πολίτες και τη χώρα. Για αυτό η Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη χρειάζεται να ξαναγίνει μεγάλη. Να συμπορευτεί με τις άλλες προοδευτικές δυνάμεις στην Ευρώπη και τον κόσμο, που επανέρχονται δυναμικά».
Η απάντηση του Λοβέρδου ήταν κάθετη: «Εάν οι πολίτες με προτιμήσουν, θα βάλω τέλος στα σενάρια περί δήθεν προοδευτικής διακυβέρνησης με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο ίδιο σχήμα με Σπίρτζη, Ραγκούση, Ξενογιαννακοπούλου και Κουρουμπλή δεν πρόκειται να βρεθούμε».
Ο Χάρης Καστανίδης τοποθετήθηκε επ’ αυτών με αιχμή προς τον Λοβέρδο: «Διάβασα ότι “ο όρος προοδευτική διακυβέρνηση είναι ύποπτος”. Δεν υπάρχουν ύποπτοι όροι. Αποκτούν διαφορετική σημασία ανάλογα με τους ανθρώπους που εκφωνούν τις λέξεις». Και επέμεινε στην ανάδειξη των διαφορών του ΚΙΝΑΛΛ και από τη Ν.Δ. και από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης διεμήνυσε ότι «το ζητούμενο σήμερα είναι η ενότητα, η διεύρυνση και η πολιτική αυτονομία της παράταξης. Για να μεγαλώσει, να δυναμώσει και να μπορεί να εγγυηθεί ένα καλύτερο μέλλον για την πατρίδα μας».
Ο Παύλος Χρηστίδης ζητάει «restart για τη μεγάλη δημοκρατική και προοδευτική παράταξη, με όραμα και σχέδιο απέναντι στη συντήρηση».
Ο Παύλος Γερουλάνος θεωρεί ότι «στον δρόμο για μια Ελλάδα δυνατή, για μια κοινωνία ανοιχτή, για μια οικονομία παραγωγική, όλες και όλοι έχουν λόγο και ρόλο».
Τι εξέφρασε το ΠΑΣΟΚ
Είναι σαφές ότι η στρατηγική για τις πιθανές κυβερνητικές συνεργασίες θα κυριαρχήσει στον προεκλογικό λόγο Παπανδρέου και Λοβέρδου, ενώ οι υπόλοιποι υποψήφιοι θα κινηθούν, από λίγο έως πολύ, στη λογική της αυτονομίας, της επανεκκίνησης και της διεύρυνσης. Ποιος είναι όμως ο ρόλος του ΚΙΝΑΛΛ στο σημερινό πολιτικό σύστημα;
Το ΠΑΣΟΚ εμφανίστηκε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση με διακηρυγμένο στόχο να εκφράσει ένα πλέγμα κοινωνικών αιτημάτων που εκκρεμούσαν από τη δεκαετία του 1960 και είχαν μείνει στον «γύψο» της χούντας.
Τα κυριότερα:
● Η άρση των συνεπειών του εμφυλίου και η ολοκλήρωση της εθνικής συμφιλίωσης, η οποία είχε αρχίσει να δρομολογείται με τη νομιμοποίηση, τον Σεπτέμβριο του 1974, από την κυβέρνηση Καραμανλή, του ΚΚΕ, το οποίο ήταν παράνομο από το 1947.
● Η ενσωμάτωση στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή όλων όσοι, στα χρόνια του μετεμφυλιακού κράτους και στη χούντα, βρίσκονταν υπό διαρκή διωγμό λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων.
● Η διαμόρφωση μιας εξωτερικής πολιτικής που θα υπερέβαινε το στενό πλαίσιο της παράδοσης της χώρας στα κέφια των ΗΠΑ και θα αποτελούσε ισχυρό ανάχωμα στον τουρκικό επεκτατισμό.
● Η υπεράσπιση των συμφερόντων των μικρομεσαίων, των αγροτών και των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων.
● Η εφαρμογή μέτρων κοινωνικής εξισορρόπησης (π.χ. η ισότητα των φύλων) και θεσμικής προσαρμογής της χώρας στα διεθνώς κρατούντα.
Έχασε τα μεσαία στρώματα
Σε άλλα πέτυχε, σε άλλα απέτυχε, ωστόσο το ΠΑΣΟΚ κατόρθωσε να αποτελέσει τον πιο επιδραστικό πολιτικό σχηματισμό είτε ως «σοσιαλιστικό» είτε ως «πατριωτικό» είτε ως «εκσυγχρονιστικό». Ήταν ο κύριος παραγωγός πολιτικής και είχε περιορίσει τη Ν.Δ. στον ρόλο ενός κομπάρσου που εμφανιζόταν μόνο για να καλύπτει τα… ρεπό του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, στον ρόλο ενός ετεροκαθοριζόμενου πόλου, ο οποίος προσάρμοζε την πολιτική του στρατηγική ανάλογα με τα συμβαίνοντα στη Χαριλάου Τρικούπη.
Όλα αυτά όμως κατέρρευσαν σαν πύργος από άμμο με τη χρεοκοπία της Ελλάδας το 2010 και την επιβολή των μνημονίων επί ηγεσίας και πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου.
Από το 2009 έως το 2012 (Ιούνιος) το ΠΑΣΟΚ κατακρημνίσθηκε από το 44% στο 13%.
Δυόμισι χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 2015, με επικεφαλής τον Ευάγγελο Βενιζέλο, είχε κατρακυλήσει στο 4,68%, το οποίο έγινε 6,28% με επικεφαλής πλέον τη Φώφη Γεννηματά, υπό το όνομα Δημοκρατική Συμπαράταξη, τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου. Το ποσοστό αυτό διατηρήθηκε και στις εκλογές του 2019, όπου συμμετείχε ως ΚΙΝΑΛΛ.
Σε αυτή τη διαδικασία αποδυνάμωσης το ΠΑΣΟΚ / ΔΗΣΥ / ΚΙΝΑΛΛ έχασε την εκπροσώπηση των μικρομεσαίων στρωμάτων, μεγάλο μέρος των οποίων είτε εξαθλιώθηκαν επί μνημονίων είτε απλώς εξέπεσαν σε χαμηλότερη οικονομική θέση και βρήκαν την έκφραση των συμφερόντων τους στον ΣΥΡΙΖΑ. Μια άλλη, υψηλότερου στάτους, μερίδα της μεσαίας τάξης ανακουφίστηκε φορολογικά από τη Ν.Δ. και ταυτίζεται ακόμη μαζί της εκλογικά.
Ζητούνται απαντήσεις
Σε αυτές τις συνθήκες ένα κόμμα στο οποίο έχουν μείνει πολλοί τεχνικοί της εξουσίας (κράτος, αυτοδιοίκηση, συνδικαλισμός), αλλά μικρή βάση ψηφοφόρων υπάρχουν κάποια βασανιστικά ερωτήματα που αναζητούν απάντηση:
● Γιατί όσοι έφυγαν επί Παπανδρέου θα επιστρέψουν αν ξαναγίνει ο ίδιος πρόεδρος;
● Πώς ο Λοβέρδος, εκφραστής του μειοψηφικού πάλαι ποτέ «βενιζελικού» ρεύματος, προσανατολισμένος στη σύγκλιση με τη Ν.Δ. και σε διαρκή σύγκρουση με τον ΣΥΡΙΖΑ, θα επιτύχει τη διεύρυνση του ΚΙΝΑΛΛ σε παλαιούς ψηφοφόρους, που βρίσκονται πλέον στην αξιωματική αντιπολίτευση;
● Πώς οι «νεαροί» Ανδρουλάκης – Χρηστίδης, αλλά και οι παλαιότεροι Καστανίδης – Γερουλάνος μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στο αίτημα της αυτόνομης πορείας και της ενίσχυσης του κόμματος;
● Πόσοι και ποιοι θα είναι διατεθειμένοι να παραμείνουν στο κόμμα ύστερα από τυχόν εκλογική ήττα τους – και κυρίως ήττα της στρατηγικής συμμαχιών που υπηρετούν;
Στις 5 Δεκεμβρίου, μετά τον πρώτο γύρο της εσωκομματικής εκλογικής διαδικασίας, θα έχουμε κάποιες πρώτες απαντήσεις – αν όχι όλες…
