Λίγες ημέρες πριν από την κρίσιμη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, το διήμερο 15-16 Ιουλίου, το παιχνίδι στην «αίθουσα του θρόνου» παραμένει ανοιχτό, μολονότι τις τελευταίες ώρες οι υποψήφιοι, υπό συνθήκες πίεσης, δείχνουν να εγκαταλείπουν την αμφιθυμία τους και να βγαίνουν στο φως, αντιλαμβανόμενοι ότι πληκτικές σκιαμαχίες ανήκουν στα θεάματα περιορισμένου ενδιαφέροντος.
Για τα περισσότερα στελέχη η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα μέχρι χθες στο τιμόνι αποτελούσε εγγύηση μιας αέναης ξεγνοιασιάς, όπου όλα ήταν προβλέψιμα. Ο απελθών πρόεδρος μπορούσε να σέρνει αγόγγυστα το κάρο, οι αρχηγοί των φατριών να τον πετροβολούν καθισμένοι αναπαυτικά στους εξώστες και «το καραβάνι», σύμφωνα με μια προσφιλή έκφραση του ΣΥΡΙΖΑ, «να προχωρά αγνοώντας τα σκυλιά που γαβγίζουν».
Μόνο που τώρα έφτασε ο καιρός των αποφάσεων. Και κάποιοι κατανοούν ότι οφείλουν να «ωριμάσουν» γρηγορότερα από όσο υπολόγιζαν. Ο ίδιος ο Τσίπρας, τη μέρα που ανακοίνωνε από το Ζάππειο τις αποφάσεις του, υπερβαίνοντας το στενό κομματικό ακροατήριο, υπογράμμισε την ανάγκη να κλείσουν ταχύρρυθμα οι εκκρεμότητες, ώστε το κόμμα γρήγορα να επανέλθει σε κατάσταση πολιτικής ετοιμότητας.
Εξελίξεις
Με βάση αυτές τις υποδείξεις, η Πολιτική Γραμματεία αποφάσισε κατά πλειοψηφία την περασμένη Κυριακή να εισηγηθεί τη σύγκληση Διαρκούς Συνεδρίου στις 25 Αυγούστου. Αυτό σημαίνει -αν εγκριθεί- ότι εκεί θα μετέχουν οι εκλεγμένοι σύνεδροι του προηγούμενου τακτικού συνεδρίου, που έγινε πέρυσι τον Απρίλιο, όπου χοντρικά ο συσχετισμός που καταγράφηκε ήταν 75%- 25% υπέρ του Τσίπρα.
Θα ακολουθήσει εκλογή νέου προέδρου στις 3 ή στις 10 Σεπτεμβρίου, αναλόγως του αριθμού των υποψηφίων, ώστε ο νέος αρχηγός, συν τοις άλλοις, να εμφανιστεί στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο και να οδηγήσει τις (κουρασμένες) κομματικές λεγεώνες στη μάχη του επόμενου μήνα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Συμφωνήθηκε ακόμα η διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου τον Νοέμβριο, στο οποίο θα αναζητηθούν τα αίτια της διπλής ήττας και θα τεθούν τα μεγάλα ζητήματα στρατηγικής και ιδεολογικής/πολιτικής φυσιογνωμίας του κόμματος.
Αυτή η σπουδή, ωστόσο, παράγει έντονα εσωκομματικά αποτελέσματα. Η «οργανωτική βιασύνη» εκφράζεται σήμερα από τη μέχρι πρότινος κυρίαρχη τάση της (προεδρικής) Κίνησης Μελών (ομάδα Ν. Παππά), η οποία έχει σχεδόν αποσυντεθεί, αλλά και από την εσωκομματική μειοψηφία («Ομπρέλα», που λειτουργεί με άτυπο επικεφαλής τον Ευκλείδη Τσακαλώτο), που εκτιμά ότι, εάν δεν εκλεγεί τώρα νέος πρόεδρος στο κόμμα, θα κατισχύσουν διαλυτικά φαινόμενα. «Δεν είμαστε το άλας της γης για να συζητάμε σε μια γυάλα ατέρμονα» λέει ο Κώστας Ζαχαριάδης.
Ανερχόμενη συνιστώσα
Την ίδια ώρα, απέναντι, εκδηλώνεται δυναμικά μια ανερχόμενη συνιστώσα που προτείνει να τεθούν οι διαδικασίες σε μια φυσιολογική διάταξη πραγμάτων. Πρόκειται για μια ομάδα στελεχών σοσιαλιστικού προσανατολισμού που αποχώρησαν από το άλλοτε ΠΑΣΟΚ, διαφωνώντας με τις μνημονιακές επιλογές του, και η επιρροή τους είναι ευρύτερη στον ΣΥΡΙΖΑ, όπως οι Παναγιώτης Ρήγας, πρώην γραμματέας, Αντώνης Κοτσακάς, ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ και επικεφαλής του Οργανωτικού το 1989-1993, ο πολύπειρος Νίκος Σκορίνης, ο Χάρης Τσιόκας, αναπληρωτής γραμματέας Οργανωτικού επί ΠΑΣΟΚ, η Ρένα Δούρου, ο Διονύσης Τεμπονέρας, επικεφαλής της Εκλογικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ και από τα δημοφιλέστερα στελέχη, κ.ά.
Αυτό που προτείνουν είναι να αποφύγει ο ΣΥΡΙΖΑ ένα συνέδριο συναλλαγών και διευθετήσεων μεταξύ αξιωματούχων, κάτι που, όπως σχολιάζουν, είναι κοινωνικά αδιάφορο, αλλά, αντίθετα, να συζητήσει με οργανωμένο και ευρύτατο διάλογο, στον οποίο θα συμμετάσχουν οι ακμαίες κοινωνικές δυνάμεις τις βαθύτερες αιτίες της βαριάς ήττας. Σκοπός, όπως αναφέρουν με δημόσιες τοποθετήσεις τους, είναι να προηγηθεί μια γενναία αποτίμηση του προηγούμενου ιστορικού κύκλου, που έκλεισε, σύμφωνα με τον Τσίπρα, προκειμένου όλα τα ιστορικά ρεύματα του χώρου να καταλήξουν σε σύνθεση για μια νέα αρχή.
Αν κρίνει κανείς από τις παρεμβάσεις τους τον τελευταίο καιρό, διατυπώνουν μια πλήρη πολιτική «πλατφόρμα», την οποία αναμένεται να καταθέσουν στην προσεχή συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής, ζητώντας να προηγηθεί η συμφωνία στις πολιτικές θέσεις και κατόπιν να αναζητηθούν τα πρόσωπα που θα δεσμευθούν να τις εφαρμόσουν.
Είναι ενδεικτική η αναφορά του Α. Κοτσακά, ο οποίος σε άρθρο του («Ποντίκι») σημειώνει χαρακτηριστικά: «Εάν η πολιτική πρέπει να προσδιορίσει τα πρόσωπα και τους ρόλους, είναι ανάγκη να διαμορφωθεί πολιτική πλατφόρμα με τη μορφή της alternative, που θα ανοίγει προοπτικές ενοποίησης της ευρύτερης κοινωνικής πλειοψηφίας σε προοδευτική κατεύθυνση. Η πλατφόρμα αυτή πρέπει να είναι αρθρωμένη ιδεολογικά, πολιτικά, προγραμματικά και οργανωτικά. Οποιες και όποιοι επιλέξουν να διεκδικήσουν τη θέση του προέδρου θα πρέπει να δημοσιοποιήσουν δέσμη θέσεων, επί των οποίων και θα δεσμευθούν». Σύμφωνα με τον Κοτσακά, «μεγάλο ζητούμενο είναι αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποδείξει ότι δεν ήταν παρένθεση. Και για να το αποδείξει χρειάζονται νέες ιδέες. Πιθανά, η έλλειψη νέων μεγάλων ιδεών να ερμηνεύει και το τεράστιο ποσοστό της αποχής τού 48%».
Σε ό,τι αφορά τα οργανωτικά, φαίνεται να προκρίνει ένα μοντέλο δυαρχίας, ξεκαθαρίζοντας: «Υπάρχει ένα κρίσιμο ερώτημα. Θέλουμε ένα κόμμα ενεργών μελών ή μεγαλομετόχων; Δεδομένου ότι, μετά τον Α. Τσίπρα, όποιος και αν εκλεγεί πρόεδρος δεν θα είναι ισοϋψής, ας σκεφτούμε και την ανάγκη ύπαρξης γραμματέα ο οποίος θα έχει διευρυμένη νομιμοποιητική βάση αν εκλεγεί από το συνέδριο».
Πρόταση Τεμπονέρα
Σε κοινό μήκος, ο Διονύσης Τεμπονέρας ζητεί να προηγηθεί μια συζήτηση σε βάθος για τις αιτίες των εκλογικών μετατοπίσεων, για να μπορεί να ανοίξει ο ιδεολογικός και πολιτικός διάδρομος της επόμενης ημέρας. Σε άρθρο του («Ναυτεμπορική») διαπιστώνει: «Δυστυχώς, η συζήτηση αυτή παραμένει σε εκκρεμότητα… Οι δύο βασικές αιτίες της ήττας, μεταξύ πολλών άλλων, ήταν η ασαφής πολιτική ταυτότητα, φυσιογνωμία και στρατηγική, αλλά και η αδυναμία σύνδεσης με τον μαζικό χώρο και τα κινήματα».
Είναι χαρακτηριστικό, προσθέτει, «ότι δεν προβλέψαμε τη διαφορά των 20 μονάδων των εκλογών του Μαΐου, ακριβώς γιατί δεν είχαμε αντιληφθεί τις διεργασίες που συντελούνται στην ελληνική κοινωνία». Σχολιάζει δε δηκτικά ότι «ο διάλογος αυτός δεν μπορεί να γίνεται στα τηλεοπτικά παράθυρα από κομματικούς μεγαλομετόχους, αλλά απαιτεί μια δημοκρατική διαδικασία συνθέσεως στη βάση του κόμματος, στους πολίτες. Πρέπει να λάμψει η φωνή των μελών και των φίλων».
Με τη σειρά του, ο πολύπειρος Χάρης Τσιόκας, που αποχώρησε από το ΠΑΣΟΚ επί Σημίτη, υπογραμμίζει: «Οχι σε βιαστικές διαδικασίες… Η πολιτική πρόταση να αξιολογήσει τα πρόσωπα, όχι το αντίθετο! Ναι στη νέα αρχή, με οδικό χάρτη επανίδρυσης και συνάντησης με συγχρονικές συνθέσεις όλων των ρευμάτων του προοδευτικού χώρου». Πρόκειται για απόψεις που, όπως προκύπτει από τις δημοσιογραφικές πληροφορίες, διατρέχουν οριζόντια τον ΣΥΡΙΖΑ.
Δείχνουν να τις συμμερίζονται τόσο στελέχη από τον χώρο των «προεδρικών», που φυλλορροούν, όσο και από την «Ομπρέλα», η οποία μάλιστα, όπως σημειώνεται με απορία, αρχικώς είχε διαφορετική άποψη για το οργανωτικό χρονοδιάγραμμα. «Αφού, στις δημοτικές θα χάσουμε, ποιος ο λόγος αυτής της βιασύνης;» αναρωτιούνταν χαρακτηριστικά στελέχη της μιλώντας στην «κυριακάτικη δημοκρατία».
Αχτσιόγλου, Τσακαλώτος, Παππάς, Δούρου και Πολάκης στην τελική ευθεία
Από αριστερά: Νίκος Παππάς, Έφη Αχτσιόγλου, Παύλος Πολάκης, Ρένα Δούρου και Ευκλείδης Τσακαλώτος
Στο παρασκήνιο εξακολουθεί να μαίνεται η μάχη των επιγόνων και τα σκληρά παζαρέματα για την κατοχύρωση ρόλων και θέσεων την επόμενη αβέβαιη μέρα, τη στιγμή που οι εσωτερικές διαχωριστικές γραμμές έχουν θολώσει και τα μέτωπα ανασχηματίζονται. Το ήδη βαρύ κλίμα επιδεινώνεται από δηλώσεις στελεχών που παρελαύνουν στα ΜΜΕ και αποτυπώνουν ένα κάκιστο επίπεδο προσωπικών σχέσεων, όπου πολλοί έχουν ράμματα για τη γούνα των αντιπάλων.
Ο περιφρονητικός χαρακτηρισμός «σκουπίδια», που φέρεται ότι απηύθυνε ο Τζανακόπουλος την Κυριακή των εκλογών στους πασοκογενείς, έχει ενοχλήσει αφάνταστα τον χώρο, ενώ το χρονοδιάγραμμα που αποφάσισε η Π.Γ. προκαλεί πρόσθετες ενστάσεις. Ο Χ. Σπίρτζης, τινάζοντας στον αέρα τους «προεδρικούς», δήλωσε ότι διαφωνεί με την επείγουσα διαδικασία, υποστηρίζοντας ότι πρέπει το κόμμα πρώτα να συμφωνήσει στην πολιτική του γραμμή και μετά να επιλέξει τον νέο ηγέτη.
Επίθεση κατά μέτωπο
Την ίδια στιγμή, επιτίθεται κατά του οικονομικού επιτελείου (Αχτσιόγλου, Χαρίτσης, Τσακαλώτος), το οποίο μόλις την περασμένη Κυριακή είχε προτείνει για αντιπροέδρους του κόμματος, λέγοντας ότι επέμεναν στην κριτική κατά Μητσοτάκη, αγνοώντας ότι «η αγορά είχε πάρει μια μεγάλη ανάσα από αυτά που έδινε η προηγούμενη κυβέρνηση». Απαντώντας, ο Πάνος Σκουρλέτης είπε αιχμηρά «για να λέμε τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη, ο Χρήστος Σπίρτζης ήταν στον πυρήνα του ηγετικού επιτελείου. Εγώ ήμουν στη μειοψηφία από ένα σημείο κι έπειτα».
Αντίθετα, ο Δημήτρης Βίτσας, που θεωρεί ότι ο Τσίπρας όφειλε να δώσει το «δαχτυλίδι», δήλωσε επιθετικά «δεν είχαμε πάρει χαμπάρι ότι τα επιδόματα των 100-150 ευρώ, που εμείς λοιδορούσαμε, έγιναν αποδεκτά από την κοινωνία». Στο κλίμα αυτό, ο άλλοτε στενός συνεργάτης του Τσίπρα και βασικός αρθρογράφος της «Αυγής» Θανάσης Καρτερός κατήγγειλε ότι ο Διονύσης Τεμπονέρας θέλει μια διαδικασία στα μέτρα του. Αυτό γιατί το δημοφιλέστερο σήμερα στέλεχος δήλωσε μεν ότι επιθυμεί να είναι υποψήφιος, αλλά όχι, όπως ξέκοψε, σε μια διαδικασία-εξπρές.
Στο κατάλογο των πιθανών υποψηφίων, οι Εφη Αχτσιόγλου και Αλέξης Χαρίτσης από τους «53+» και την «Ομπρέλα», είχαν, φαίνεται, συμφωνήσει ότι δεν πρόκειται να εκτεθούν και οι δύο. Οποιος πάρει προβάδισμα, ο άλλος θα υποχωρούσε, και αυτή που ανοίγει περπατησιά είναι η πρώην υπουργός Εργασίας.
Η «Ομπρέλα», στο μεταξύ (Φίλης, Βούτσης, Βίτσας, Δρίτσας, Σκουρλέτης κ.ά.), που αναδεικνύεται σε συμπαγή πόλο, κρέμεται από τα χείλη του Τσακαλώτου, στον οποίο αναγνωρίζεται απόλυτη ελευθερία κινήσεων. Είναι πρόδηλο πως, σε περίπτωση 2ου γύρου, και αυτός θα υποχωρήσει για να ανοίξει ο δρόμος στην Ε. Αχτσιόγλου, ώστε να τονιστούν τα «διατασικά» χαρακτηριστικά της, καθώς υποστηρίζεται και από νεότερα στελέχη (Κίνηση «6+6» με Ν. Ηλιόπουλο, Δ. Τζανακόπουλο, Α. Χαρίτση κ.ά.).
Η Ρένα Δούρου παραμένει στο παιχνίδι, αλλά συναντά δυσκολίες από μέρος της Κίνησης Μελών (Παππάς, Ζαχαριάδης κ.ά.), που θυμίζει… σκορποχώρι μετά τη φυγή Τσίπρα, στον οποίο αναφερόταν, και είναι σε πυρετώδεις διαβουλεύσεις μέχρι να βρει το πρόσωπο που θα βγάλει μπροστά. Η επιλογή της Δούρου να ζητήσει άρση της ασυλίας της για τον όλεθρο στο Μάτι εντάσσεται, εκτός των άλλων, στη στρατηγική της να καθαρίσει τις δικαστικές εκκρεμότητες.
Το σκέφτεται σοβαρά και ο Ν. Παππάς, που κουβαλά στην πλάτη του την καταδίκη από το Ειδικό Δικαστήριο, ενώ δειλά ακούγεται και το όνομα του προσωρινού Σωκράτη Φάμελλου. Προβληματισμένος εμφανίζεται και ο Π. Πολάκης, που δεν είναι ευρύτερα αποδεκτός και το πολύ πολύ να παλέψει για μια καταγραφή της δημοτικότητάς του.
Χτυπούν τα καμπανάκια της διάσπασης
Πόσο πιθανό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να διασπαστεί; Η απορία θυμίζει τον ατυχή του γνωστού ανεκδότου, που στραπατσαρίστηκε σε ένα ατύχημα και, αφού επέζησε, μονολογούσε αυτοσαρκαστικά «ευτυχώς, δεν πάθαμε και τίποτε». Ο προεδρικός ξάδελφος Γιώργος Τσίπρας θεωρεί τον κίνδυνο πιθανό, αλλά… δευτερεύοντα.
Αλλοι υποστηρίζουν ότι αυτό είναι επουσιώδες από τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τη μισή δύναμη του. Εχει ξεχωριστή σημασία η άποψη του Χάρη Τσιόκα, ο οποίος λέει, τονίζοντας τα λόγια του: «Ωρα να δώσουμε περιεχόμενο στο κάλεσμα του Τσίπρα, που θυμίζει Ανδρέα, όταν, παραφράζοντας, απαντούσε “ευχαριστώ, δεν θα πάρω Ενωση Κέντρου”, δηλαδή “δεν γυρίζω πίσω”. Οι διεργασίες πυκνώνουν… Χρειάζεται το έδαφος για δημιουργική συμβολή όλων των ρευμάτων του προοδευτικού χώρου σε ένα σύγχρονο κόμμα, για τη νέα πολιτική και προγραμματική ενότητα που θα δώσει αξιόπιστη διέξοδο στα σύγχρονα προβλήματα. Δύο κόκκινες γραμμές. “Οχι” στη δεξιά σοσιαλδημοκρατία, “όχι” σε ό,τι παραπέμπει στη διολίσθηση σε μια -βολική στο σύστημα- Αριστερά της διαμαρτυρίας».
