Του Βασίλη Σκουρή
Σε σύγκρουση …κορυφής δείχνει να οδηγεί η πολιτική του Ελσίνκι, καθώς η παρέμβαση του Κώστα Σημίτη, μέσω βιβλίου, αναμένεται να απαντηθεί σε υψηλό επίπεδο από την πλευρά του Κώστα Καραμανλή.
Ο Κώστας Σημίτης, με το άρθρο του στο βιβλίο «Η στρατηγική του Ελσίνκι, 20+1 χρόνια μετά», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρη και όπου γράφουν οι πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου, παρεμβαίνει εκ των πραγμάτων στη συζήτηση για την πολιτική που θα επιλεγεί τελικά στην παρούσα περίοδο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Προδημοσίευση του άρθρου του στα «Νέα του Σαββατοκύριακου ξεσήκωσε ήδη πολύ θόρυβο, ενώ αναμένεται το πολιτικό θερμόμετρο για το συγκεκριμένο θέμα τις προσεχείς ημέρες να χτυπήσει κόκκινο.
Πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν πως στόχος του πρώην πρωθυπουργού είναι να επηρεάσει στη δική του στρατηγική τον Κυριάκο Μητσοτάκη -που ήδη κάνει λόγο για «θαλάσσιες ζώνες»- τη στιγμή που τόσο η «καραμανλική πλευρά» της ΝΔ, όσο και ο Αντώνης Σαμαράς (που προειδοποίησε ήδη πως «δεν συζητάς με πειρατές») είναι κατηγορηματικά αντίθετοι σε μια τέτοια κατεύθυνση, ενώ δεν είναι σύμφωνος και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Οι ίδιοι πολιτικοί παρατηρητές σημειώνουν πως σε περίπτωση που ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιστρέψει στη λογική του Ελσίνκι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, θα έχει ακόμα μεγαλύτερη στήριξη από τον Κώστα Σημίτη και τους ανθρώπους του, όπως βεβαίως και από τον διεθνή παράγοντα που επιθυμεί την επίλυση των διαφορών Αθήνας και Άγκυρας, με υποχωρήσεις και από πάγιες θέσεις της χώρας μας.
Τι γράφει ο Κώστας Σημίτης για τον Κώστα Καραμανλή
Υπό τον μεσότιτλο «Η εγκατάλειψη της «στρατηγικής του Ελσίνκι», ο Κώστας Σημίτης γράφει στο βιβλίο για τον Κώστα Καραμανλή, σύμφωνα με την προδημοσίευση των «Νέων»:
«Μετά τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, την Κυριακή της 7ης Μαρτίου 2004, προσκάλεσα τον κ. Καραμανλή στο Μαξίμου για να τον ενημερώσω για θέματα που θεωρούσα ότι θα πρέπει να γνωρίζει ο νέος πρωθυπουργός. Ο κ. Καραμανλής ήρθε στο Μαξίμου συνοδευόμενος από τον σύμβουλό του κ. Μολυβιάτη. Αφού αναφέρθηκα στα τρέχοντα οικονομικά προβλήματα, θέλησα να θίξω το θέμα των σχέσεων με την Τουρκία. Ο κ. Καραμανλής με διέκοψε αμέσως αναφέροντας ότι στα θέματα αυτά έχει διαφορετικές απόψεις και δεν χρειάζεται πληροφόρηση.
Προσέθεσε ότι ο κ. Μολυβιάτης είναι κατ’ εξοχήν αρμόδιος για την αντιμετώπισή τους. Ο κ. Μολυβιάτης πήρε αμέσως μετά τον λόγο και δήλωσε ότι η νέα κυβέρνηση θα εφαρμόσει την δική της πολιτική, που είναι διαφορετική από εκείνη της κυβέρνησής μου. Μετά την παρατήρηση αυτή, η συζήτηση στράφηκε σε άλλα θέματα, άσχετα προς την εξωτερική πολιτική.
Τον Δεκέμβριο του 2004, όταν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με την απόφαση του Ελσίνκι, η Σύνοδος Κορυφής για να αποφασιστεί η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, την Ελλάδα εκπροσωπούσε ο νέος πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής. Δυστυχώς, στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών αποφασίστηκε η εκκίνηση της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας, παρ’ όλο που δεν είχε τακτοποιήσει τις διαφορές της με την Ελλάδα, όσον αφορά την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα. Ο κ. Καραμανλής και η κυβέρνηση της ΝΔ , σε αντίθεση με τις μεγαλοστομίες της εποχής της αντιπολίτευσης, έδειξαν εξαρχής δείγματα μίας γενικευμένης απάθειας απέναντι στις εξελίξεις. Η αναμενόμενη κινητοποίησή τους ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2004 δεν πραγματοποιήθηκε.
Τίποτε δεν συνέβη απ΄όσα εύλογα περίμεναν όσοι είχαν εργαστεί για να οδηγήσουν την Τουρκία σε έναν μονόδρομο που της επέβαλε αποφάσεις. Ο έλληνας πρωθυπουργός, κατά τη συζήτηση, αν και είχε τη δυνατότητα, δεν προέβαλε την ένσταση για την έλλειψη ανταπόκρισης της Τουρκίας στον όρο που είχε τεθεί στο Ελσίνκι και αφορούσε την ύπαρξη διαφορών σχετικά με την έκταση της τουρκικής υφαλοκρηπίδας. Αντίθετα, επεσήμανε ότι «οι ασφυκτικοί χρονικοί περιορισμοί δεν βοηθούν». Απεδέχθη έτσι την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία με ανεπίλυτες τις ελληνοτουρκικές διαφορές ως προς τα όρια των υφαλοκρηπίδων και των αιγιαλίτιδων ζωνών τους. Η Τουρκία βγήκε από τη στενωπό χωρίς καμία αντίδραση».
Ποιοι γράφουν στο βιβλίο
Το άρθρο του Κώστα Σημίτη, όπως ήδη είπαμε, περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η Στρατηγική του Ελσίνκι: 20+1 Χρόνια Μετά», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, σε μια εμφανή προσπάθεια όχι απλά να να αντληθούν χρήσιμα συμπεράσματα από εκείνη την εποχή, αλλά και προκειμένου να προταθούν συγκεκριμένες λύσεις για το σήμερα.
Μεταξύ όσων γράφουν στον συλλογικό τόμο, πέραν του Κώστα Σημίτη, είναι οι πρώην υπουργοί Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου και Τάσος Γιαννίτσης, ο διαχρονικός και εκ των διαμορφωτών της στρατηγικής εκείνης της περιόδου στα ελληνοτουρκικά Χρήστος Ροζάκης, ο πρώην Επίτροπος της Κύπρου στην ΕΕ Χρήστος Στυλιανίδης, ο Παύλος Αποστολίδης, ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, ο Πέτρος Λιάκουρας και άλλοι.
