Αν και πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι ένα κραχ στις αγορές είναι μια διαδικασία που απλά πυροδοτήθηκε κάποια στιγμή από συνδυασμό παραγόντων, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι είναι αποτέλεσμα μιας οικονομικής παρακμής, μια διαδικασίας που διαρκεί πολλά χρόνια.
Τόσο το κραχ της αγοράς του 1929 ή το κραχ του 2008, ήταν οι στιγμές πανικού από τα συντρίμμια που άφησε πίσω του το μεγάλο κύμα “πάγου” που έπεσε και οι επενδυτές αρνήθηκαν να το προβλέψουν.
Το 2022 η δουλειά της προειδοποίησης των ανθρώπων είναι πολύ πιο εύκολη από ό,τι ήταν παλιά, επειδή έχουμε περάσει αρκετά το μέσο της διαδικασίας της παρακμής.
Αλλά, είτε το πιστεύει κανείς είτε όχι, πολλοί χαρακτηρίζουν τις προειδοποιήσει καταστροφολάγνες.
Αρκεί να απαριθμηστουν ορισμένοι παράγοντες, όπως η στασιμοπληθωριστική κρίση, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, η γρήγορη αύξηση των τιμών, η αστάθεια της αγοράς ομολόγων, το ρεκόρ καταναλωτικού χρέους και οι διεθνείς συγκρούσεις.
Η νέα φάση της κρίσης
Τον περασμένο μήνα υπήρξε μια σημαντική άνοδος στην οικονομική και γεωπολιτική δραστηριότητα που υποδηλώνει ότι εισερχόμαστε σε μια νέα φάση, και δεν αποτελεί έκπληξη ότι όλα αυτά συσσωρεύονται ακριβώς πριν φτάσουμε στον Οκτώβριο.
Ποια είναι όμως τα πιο ανησυχητικά γεγονότα;
Η ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση
Ήταν ένα γεγονός που είχε προβληφθεί από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την ενεργειακή καταστροφή, με την ηγεσία να έχει παντελή έλλειψη σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της απειλής.
Είναι σαν να θέλουν μια καταστροφή πλήρους φάσματος.
Η Ρωσία έχει πλέον διακόψει εντελώς τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% όλων των ενεργειακών πόρων της ΕΕ.
Οι τιμές αναφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 28% πριν από μια εβδομάδα, πάνω από τον ήδη υπάρχοντα πληθωρισμό.
Οι προμήθειες πετρελαίου βρίσκονται επίσης σε απότομη πτώση για την Ευρώπη και η ηγεσία της ΕΕ έχει δεσμευτεί να μειώσει ό,τι έχει απομείνει από τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου δια θαλάσσης στο τέλος του έτους.
Δυστυχώς, έχουν προσφέρει ελάχιστες λύσεις στο πρόβλημα της προσφοράς.
Έχει γίνει λόγος για αύξηση των εισαγωγών εναλλακτικών πόρων από άλλα έθνη, αλλά η ΕΕ αγοράζει ήδη περίπου το 75% του συνόλου του υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ.
Οι παραγωγοί πετρελαίου του ΟΠΕΚ έχουν δηλώσει ότι δεν θα επιχειρήσουν να αυξήσουν την παραγωγή σύντομα (πιθανώς επειδή δεν μπορούν λόγω του πληθωρισμού στο κόστος λειτουργίας).
Θα προσπαθήσουν να αγοράσουν ό,τι άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο μπορούν να βρουν στην αγορά αυξάνοντας τις τιμές ακόμη περισσότερο για άλλες χώρες.
Αλλά ακόμη και αυτά να κάνουν δεν θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, με τον χειμώνα να προβλέπεται βαρύς.
Το καλύτερο σενάριο είναι ότι υπάρχουν ως επί το πλείστον ήπιες θερμοκρασίες και οι άνθρωποι μόλις και μετά βίας χρησιμοποιούν την ελάχιστη θέρμανση.
Αλλά η βιομηχανία της ΕΕ θα υποφέρει και πολλοί κατασκευαστές θα μειώσουν την παραγωγή (πράγμα που σημαίνει μεγαλύτερη πίεση στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού).
Ο βασικός πληθωρισμός εξακολουθεί να αυξάνεται
Ο πληθωρισμός συνεχίζει να αυξάνεται παρά τις συνεχιζόμενες αυξήσεις των επιτοκίων της Fed, δίνοντας στην κεντρική τράπεζα ακόμη περισσότερα πυρομαχικά για να δικαιολογήσει τα υψηλότερα επιτόκια.
Η τελευταία ανακοίνωση του πληθωρισμού έδειξε αύξηση στο 8,3% και ήταν ένα σοκ για τις αγορές που ανέμεναν παγκοσμίως πτώση.
Αυτή είναι η φύση του στασιμοπληθωρισμού – ακόμη και με πτώση της ζήτησης, οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν ή να παραμένουν υψηλές για παρατεταμένες περιόδους.
Το γεγονός του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970 διήρκεσε για μια δεκαετία έως ότου η Fed ανέβασε τα επιτόκια στο 21% και στη συνέχεια η απασχόληση κατέρρευσε στις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα επιτόκια θα πάνε στο 21% αυτή τη φορά.
Ίσως να μην χρειάζεται.
Το μόνο που θα χρειάζεται είναι ένα επιτόκιο ομοσπονδιακών κεφαλαίων περίπου 4% – 5% για να καταρρεύσει το τρέχον εθισμένο σύστημα στο QE.
Μια αύξηση επιτοκίων κατά 75 μ.β. αναμένεται πλέον ευρέως στην επόμενη συνεδρίαση της Fed αυτόν τον μήνα, με ορισμένους να προβλέπουν αύξηση 100 μ.β.
Αυτό θα μας έφερνε κοντά σε περιοχές συντριβής για τις αγορές και την απασχόληση.
Συνάντηση Putin – Xi
Ο Vladimir Putin πρόκειται να συναντηθεί με τον Xi Jinping, αλλά η φύση της διάσκεψης δεν είναι ξεκάθαρη.
Υπάρχουν τα προφανή σημεία συμφωνίας, όπως οι συνεχείς αγορές από την Κίνα ρωσικού πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων, καθώς και το συνεχιζόμενο σχέδιο για την κατασκευή αγωγού προς την Κίνα έως το 2025.
Υπάρχει επίσης στρατηγική συνεργασία που είναι εμφανής στις πρόσφατες ναυτικές ασκήσεις μεταξύ των δύο εθνών γύρω από την Ιαπωνία και την Ταϊβάν.
Η χρονική στιγμή της συνάντησης είναι ανησυχητική, γιατί πλησιάζει γρήγορα η πρώτη περίοδος για μια πιθανή κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν (ο Οκτώβριος είναι ο καλύτερος μήνας για ναυτικές κινήσεις για την αποφυγή τυφώνων).
Η Κίνα δεν θα χρειαζόταν απαραίτητα να δεσμευτεί για χερσαία εισβολή.
Θα μπορούσαν απλώς να κόψουν κάθε εισαγωγικό/εξαγωγικό εμπόριο από οποιαδήποτε άλλη πηγή εκτός από την Κίνα και να λιμοκτονήσουν την Ταϊβάν μέχρι να αποδεχτούν την ενοποίηση.
Υπάρχει επίσης το θέμα της Ουκρανίας και των πωλήσεων όπλων.
Με τον όγκο της προπαγάνδας που προέρχεται από την Ουκρανική Υπηρεσία Πληροφοριών και το ΝΑΤΟ, είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, αλλά υπάρχουν υποψίες ότι η Ρωσία αλλάζει στρατηγικές και επανατοποθετείται για να επιδοθεί σε βομβαρδισμούς με πυραύλους και πυροβολικό στις υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και νερού.
Αυτή είναι μια τακτική που η Ρωσία έχει αποφύγει εδώ και μήνες (μέχρι αυτήν την εβδομάδα), κάτι που προκαλεί έκπληξη, διότι ένα από τα πρώτα μέτρα που λαμβάνουν συνήθως οι ΗΠΑ κατά τη διάρκεια μιας εισβολής είναι η εξάλειψη των περισσότερων βασικών υποδομών (όπως κάνανε στο Ιράκ).
Θα νόμιζε κανείς ότι η Ρωσία θα έκανε το ίδιο, αλλά ίσως άφησαν αυτό το σενάριο για τον χειμώνα, όταν είναι πιο δύσκολο για την Ουκρανία να αντεπεξέλθει.
Αυτό θα καταστήσει την Ουκρανία ουσιαστικά μη βιώσιμη τον ερχόμενο χειμώνα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Ο Putin μπορεί να επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η Κίνα θα παραμείνει σταθερός οικονομικός εταίρος εάν αυξηθούν οι γεωπολιτικές πιέσεις.
Μπορεί ακόμη και να κάνουν μια συμφωνία αμοιβαίας υποστήριξης: η Κίνα καταλαμβάνει την Ταϊβάν ενώ η Ρωσία κάνει την Ουκρανία έρημο των πόρων και η καθεμία υποστηρίζει την άλλη οικονομικά όταν οι χώρες του ΝΑΤΟ προσπαθούν να επιβάλουν κυρώσεις στην Κίνα.
Πιθανότατα δεν θα μάθουμε μέχρι τον Οκτώβριο, αλλά η χρονική στιγμή της συνάντησης θα πρέπει να προκαλέσει ανησυχία.
