Του θεατρολόγου μας dr Pott Pαυl
Συναντάμε σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ μερικούς από τους πιο χαρακτηριστικούς τύπους «κακών» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Ως γνωστόν, ο Άγγλος συγγραφέας είχεμια ξεχωριστή μαστοριά στην περιγραφή της απανθρωπιάς των χαρακτήρων της εξουσίας. Στιγμάτιζε τη σπατάλη του αίματος για το θρόνο και την ματαιότητα της δόξας, την λαιμαργία για δύναμη και την ανθρώπινη αδυναμία που ρέπει προς το κακό.
Ο Σαίξπηρ πράγματι υφαίνει το κακό σε κάθε πιθανή μορφή με τις ιστορίες του. Το κακό που δολοφονεί, που δολοπλοκεί, που οδηγεί στο θυμό, στο φθόνο, στις τύψεις, στη «δοκιμασία» ακόμη και σε μια ύστατη προσπάθεια του κακού για εξιλέωση! Μας ξεναγεί ο δραματουργός στο πόσο λεπτή είναι κάποτε η διαφορά μεταξύ καλού και κακού στους διαδρόμους της εξουσίας και διατηρεί πολλές επιφυλάξεις για το αν είναι πάντα συνειδητό ή σε μερικούς έχει γίνει δευτέρα φύση.
1.Ο δολοπλόκος Ιάγος μισεί τον Οθέλλο, όπως εξάλλου κι όλο τον κόσμο, αλλά ομολογουμένως έχει η στάση του μια ανιδιοτέλεια γιατί αυτός πρώτα μισεί και ύστερα πασχίζει να βρει αποχρώντες λόγους γι’ αυτό. Τα δολοπλόκα ελατήρια του μπορεί κάθε φορά να ποικίλουν και να είναι διφορούμενα ωστόσο η πνευματική σταθερά προσήλωση του σ’ όλα αυτά είναι αξιοπρόσεκτη. Πιστεύει ακράδαντα ότι η δύναμη της θέλησης του χειραγωγεί τους άλλους. «Μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις τον εαυτό σου και τους άλλους. Και οι άλλοι είναι απλώς όργανα. Μπορείς να τους πλάσεις σαν τον πηλό» ακούγονται τα λόγια του της χειραγώγησης και της δολοπλοκίας. Ο Ιάγος βάζει σε κίνηση όλο το μηχανισμό της προστυχιάς, της ζήλειας και της βλακείας, κινώντας αν και τελικώς συντρίβεται από την κατάφωρη οργή της ίδιας του της πλεκτάνης.
2.ΖΕΥΓΟΣ ΜΑΚΜΠΕΘ (προσοχή στις συνωνυμίες): Όταν η τυπτόμενη λαίδη απέκτησε πλέον αυτό που επιθυμούσε κι ο Μακμπέθ έγινε βασιλιάς, κληρονόμησε μαζί και τον τρόμο, την αϋπνία και τις ενοχές. Εδώ η ηθική αυτουργός καθίσταται έρμαιο των Ερινύων και βουλιάζει στο τίποτα με μια ένοχη συνείδησή να υπνοβατεί, τρίβοντας συνεχώς τα χέρια της γιατί θεωρεί πως είναι ακόμη λερωμένα από αίμα. Πνίγεται στις τύψεις, που η ίδια υποκίνησε. Από την άλλη, ο σύζυγος της και φυσικός αυτουργός της δολοφονίας, στερείται τις αναγκαίες ικανότητες. Ο Μακμπέθ χάνει λοιπόν τον έλεγχο κι οι σκοτωμοί αρχίζουν να του αρέσουν. Δηλώνει ότι έχει πλέον φθάσει πολύ μακριά και κάθε ιδέα επιστροφής είναι εφιαλτική. Δεν έχει άλλη λύση παρά να συνεχίσει τον κύκλο του αίματος, στον οποίο έχει εθιστεί! Το σατανικό σχέδιο που συνέλαβε, παρακινημένος από την αχαλίνωτη φιλοδοξία του τον οδηγεί αναπόφευκτα στο ζοφερό τέλος.
3.Τον Σάυλοκ του Εμπόρου της Βενετίας όλοι τον θεωρούμε έναν αδυσώπητο φιλοχρήματο τοκογλύφο. Εκδικητικό, πονηρό και άτεγκτο που στο αποκορύφωμα παρουσιάζεται να υπογράφει συμβόλαιο μ τον φοβερό όρο αμοιβής σε ανθρώπινη σάρκα. Μήπως όμως ο Σάυλοκ, αναρωτιέται ο Σαίξπηρ δεν είναι θύτης αλλά θύμα και σε όλες αυτές τις αδίστακτες τακτικές έχει εξωθηθεί ακριβώς γιατί βίωσε έντονα το ρατσισμό και το μπούλινγκ; Ο κακός εδώ είναι το κατ’ εξοχήν τραυματισμένο πρόσωπο, ένας πολλαπλά ταπεινωμένος/η, που κινείται από οργή και θυμό.
4.Το πάθος για την εξουσία και το χρήμα αλλοτριώνει και θίγει ακόμη και τους συγγενικούς δεσμούς. Στον Βασιλιά Ληρ ο κακός Εδμόνδος, ως νόθος γιος υποθάλπει διαφωνίες μεταξύ του νόμιμου αδελφού του Έντγκαρ και του πατέρα τους, με στόχο να διαβάλλει τον πατέρα απέναντι στον αδερφό προκειμένου να δρέψει τελικώς ο ίδιος τα οφέλη μιας ενδοοικογενειακής διαμάχης. Τζίφος…
5.Ο πιο ρεαλιστικός όμως από όλους τους σαιξπηρικούς εξουσιαστές ήρωες είναι ο Ριχάρδος ο Γ’, που παραμένει προσηλωμένος στην ιδέα της κατάκτησης της εξουσίας κι οργανώνει το σχέδιό του βασιζόμενος στην μικροπρέπεια, στις αδυναμίες και στον εγωϊσμό των υπολοίπων. Ακαταπόνητος, κυνικός, ευθύς και πάνω απ’ όλα ειλικρινής με τον εαυτό του από την πρώτη σκηνή, ο Ριχάρδος Γ είναι ένας συναρπαστικός ήρωας, καθώς οι κινήσεις του για την κατάληψη της εξουσίας είναι γεμάτες αλήθεια και στιβαρότητα, σκληρές αλλά καλοσχεδιασμένες και εκτελεσμένες. Ο Ριχάρδος Γ δυναστεύει αδύναμους, καταβαραθρώνει ονειροπαρμένους, συντρίβει όσους ξέχασαν την ουσία. Απλώς παρακολουθεί και χρησιμοποιεί την μικρότητα των άλλων κι ενεργεί με μεγάλη καθαρότητα, ψυχραιμία και διαύγεια. Βέβαια, μόλις αποκτά την εξουσία διολισθαίνει και πληρώνει την αρχομανία του.
- Κλαύδιος ( ή εν προκειμένω, Κλαυδία) είναι ο δολοφόνος θείος του πρίγκιπα της Δανίας, Άμλετ κι η προσευχή του στο Θεό, με σκοπό την εξομολόγηση αμαρτιών κι άνομων πράξεων λογω της προχωρημένης ηλικίας δεν επιφέρει τη λύτρωση. Δεν επιλέγει μέχρι τέλους τη σωτηρία της γεροντικής ψυχής του/της, καθώς το σχέδιο για τη δολοφονία του ανυπότακτου ανιψιού Άμλετ και το πάθος του/της για το θρόνο της Δανίας και το βασιλικό κρεβάτι τον/την ωθούν στην καταστροφή.
