Του Μιχάλη Ψύλου
Επί μήνες στοίχειωνε τους Ευρωπαίους ηγέτες, η προοπτική να χάσουν το φυσικό αέριο της Ρωσίας, που κάλυπτε το 40% των ευρωπαϊκών εισαγωγών. Ο εφιάλτης αυτός γίνεται τώρα μια οδυνηρή πραγματικότητα. Τουλάχιστον για ένα δεκαήμερο, που θα κρατήσουν οι εργασίες συντήρησης του αγωγού Nord Stream 1, ο οποίος τροφοδοτεί με αέριο αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις και 26 εκατομμύρια νοικοκυριά. Η Μόσχα μειώνει τις ροές αερίου σε αντίποινα για την υποστήριξη της Ευρώπης προς την Ουκρανία, αυξάνοντας δραματικά τις τιμές της ενέργειας και αναγκάζοντας πολλές χώρες να καταφύγουν σε σχέδια έκτακτης ανάγκης.
Πολλοί ειδικοί στον τομέα της ενέργειας ανησυχούν ότι η κρίση θα βαθύνει. «Πρόκειται για μια κρίση σε κλίμακα που έχει παρατηρηθεί μόνο σε περιόδους μεγάλων πολέμων», λέει ο Αλεξ Μάντον, ειδικός στις παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου στο Rapidan Energy Group. Εκεί έχουν φτάσει ουσιαστικά τα πράγματα τώρα. Αυτός είναι ένας ενεργειακός πόλεμος».
Θύμα το ευρώ
Θύμα του ενεργειακού αυτού πολέμου είναι και το ευρώ, που υποχώρησε πλέον σε απόλυτη ισοτιμία με το δολάριο. Η αβεβαιότητα για την ενεργειακή κάλυψη της Ευρώπης στοιχειώνει το ευρώ. «Με τις τιμές του φυσικού αερίου σε ιλιγγιώδη ύψη, υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος να προστεθεί άλλο ένα πληθωριστικό σοκ, στο ήδη υπάρχον», προειδοποιεί ο Ούλριχ Λέουτσμαν, ειδικός στο συνάλλαγμα στην Commerzbank. Η επαπειλούμενη διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου, επικρέμεται ως Δαμόκλειος Σπάθη πάνω από την ευρωπαϊκή οικονομία. «Μόνο μετά το τέλος των προγραμματισμένων εργασιών συντήρησης του αγωγού Nord Stream 1 στις 21 Ιουλίου θα είναι σαφέστερο εάν πρέπει να προετοιμαστούμε για έναν σκληρό χειμώνα», λέει ο Γιούργκεν Μόλναρ, στρατηγικός αναλυτής της RoboMarkets. «Οσο συνεχίζεται η κρίση με το φυσικό αέριο, δύσκολα μπορεί να ανακάμψει το ευρωπαϊκό νόμισμα», εκτιμούν οι αναλυτές.
Πολλοί επενδυτές αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τη Γηραιά ήπειρο, ειδικά επειδή τα σημαντικά υψηλότερα επιτόκια είναι επίσης προσοδοφόρα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η απογείωση των τιμών του φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με χαμηλή συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ, αναμένεται να προκαλέσει πολύ περισσότερα προβλήματα σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ευρώπη, καθώς θα συνεχιστεί η άνοδος του «εισαγόμενου πληθωρισμού», λόγω της ραγδαίας αύξησης των τιμών της ενέργειας.
Με αδύναμο ευρώ και με εμπάργκο από το φθινόπωρο στο ρωσικό πετρέλαιο μέσω αγωγών που αποφάσισαν οι 27 (εξαίρεση η Ουγγαρία) , οι επιχειρήσεις θα πρέπει επίσης να αγοράζουν πιο ακριβά τον μαύρο χρυσό. Και φυσικά, το αυξανόμενο κόστος θα μετακυλίεται στους καταναλωτές και σε άλλες εταιρείες με τη μορφή αυξήσεων τιμών.
Κατά μόνας τα μέτρα;
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Οικονομία, Πάολο Τζεντιλόνι, δεν έκρυψε την ανησυχία του για το ενδεχόμενο να διακοπεί και μετά τη συντήρηση του αγωγού, η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου. «Προετοιμαζόμαστε. Στις 20 Ιουλίου η Επιτροπή θα παρουσιάσει την πρότασή της για την αντιμετώπιση αυτής της έκτακτης κατάστασης», ανέφερε ο Ιταλός επίτροπος. Ελάχιστες χώρες μέλη επαφίενται όμως στις διαβεβαιώσεις της Κομισιόν για ευρωπαϊκή λύση. Και οι περισσότερες χώρες επεξεργάζονται εθνικά σχέδια. Μέχρι στιγμής το πολυδιαφημισμένο ευρωπαϊκό μέτωπο δεν αποδείχτηκε και τόσο συμπαγές και αποφασιστικό, όπως φάνηκε με τις συνεχείς αναβολές στο αίτημα του Νότου για επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου.
Στον συνεχιζόμενο πόλεμο φθοράς στην Ουκρανία, η ΕΕ απαντά με αναποφασιστικότητα. Κάτι που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε πλεονέκτημα για τον Πούτιν. Το τραγικό είναι ότι ενώ η Ουάσιγκτον ήταν αυτή που ουσιαστικά πίεσε την Ευρώπη να ακολουθήσει το δρόμο των κυρώσεων, οι συνέπειες είναι πολύ χειρότερες για τη Γηραιά Ηπειρο.
Όπως λέει ο Μάντον, η αύξηση των ευρωπαϊκών τιμών στο φυσικό αέριο είναι σχεδόν δεκαπλάσιες σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Αυτό είναι ένα εξαιρετικά υψηλό τίμημα για το φυσικό αέριο και πραγματικά δεν υπάρχει άμεση διέξοδος», λέει ο Αμερικανός αναλυτής. Παρά την προθυμία της Γηραιάς ηπείρου να απεξαρτηθεί από τη Μόσχα, οι ειδικοί λένε ότι η Ευρώπη πιθανότατα θα παραμείνει παγιδευμένη σε αυτή τη σπειροειδή κρίση έως ότου μπορέσει να αναπτύξει την υποδομή για μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία – και αυτό μπορεί να πάρει χρόνια.
«Χειμώνας δυσαρέσκειας»
«Το αμερικανικό LNG είναι μια επιλογή, αλλά αυτό απαιτεί την κατασκευή νέων τερματικών σταθμών για την παραλαβή του αερίου. Νέοι αγωγοί θα χρειαστούν ακόμη περισσότερο χρόνο για να κατασκευαστούν – και οι διαθέσιμοι προμηθευτές αερίου δεν είναι και πολλοί. «Είναι πολύ, πολύ δύσκολο για την Ευρώπη να χαλαρώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, αν δεν περάσουν τρία ως πέντε χρόνια. Οι υποδομές του φυσικού αερίου απλά δεν κατασκευάζονται τόσο γρήγορα», δήλωσε ο Τζέιμς Χέντερσον, ειδικός σε θέματα ενέργειας στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης.
Μέχρι τότε, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει δυστυχώς, να ελπίζουν στον ήπιο καιρό. «Το χειρότερο σενάριο είναι ότι οι Ευρωπαίοι θα αναγκαστούν να επιλέξουν ανάμεσα στο φαγητό και τη θέρμανση τον επόμενο χειμώνα», λέει η Χελίμα Κροφτ, διευθύνουσα σύμβουλος της RBC Capital Markets. Η Ευρώπη θα μπορούσε να αντιμετωπίσει έναν «χειμώνα δυσαρέσκειας», προσθέτει.
Απεργίες έχουν ήδη αρχίσει να ξεσπούν σε όλη την ήπειρο καθώς τα νοικοκυριά αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν το αυξανόμενο κόστος ζωής. Στη Νορβηγία, τον μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τη Ρωσία, μαζικές απεργίες στις βιομηχανίες πετρελαίου και φυσικού αερίου την περασμένη εβδομάδα, ανάγκασαν τις εταιρείες να κλείσουν την παραγωγή, προκαλώντας περαιτέρω κρουστικά κύματα σε όλη την Ευρώπη…
