Του Martin Wolf
«Ένας αμερικανικός “Καισαρισμός” έχει πλέον πάρει σάρκα και οστά», έγραψα τον Μάρτιο του 2016, πριν καν ο Donald Trump γίνει υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία. Σήμερα, η μεταμόρφωση της λαϊκής δημοκρατίας σε μια απολυταρχία έχει προχωρήσει. Μέχρι το 2024, μπορεί να είναι μη αναστρέψιμη. Αν αυτό πράγματι συμβεί, θα αλλάξει σχεδόν τα πάντα στον κόσμο.
Κανένας δεν περιέγραψε τον κίνδυνο πιο εύγλωττα από τον Roberg Kagan. Η επιχειρηματολογία του μπορεί να συνοψιστεί σε δύο βασικά στοιχεία. Πρώτον, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα δεν καθορίζεται από την ιδεολογία αλλά από την πίστη του στον Trump. Δεύτερον, το ερασιτεχνικό κίνημα «stop the steal» (σταματήστε την κλοπή) των τελευταίων εκλογών έχει μετατραπεί τώρα σε ένα προχωρημένο εγχείρημα. Ένα μέρος του εγχειρήματος αυτού είναι να απομακρύνει αξιωματούχους που σταμάτησαν τις προσπάθειες του Trump να αντιστρέψει τα εκλογικά αποτελέσματα το 2020. Αλλά ο βασικός του στόχος είναι να μεταφέρει την ευθύνη για τα αποφασιστικά εκλογικά αποτελέσματα σε νομοθετικά σώματα που θα ελέγχονται από τους Ρεπουμπλικάνους.
Έτσι, υγείας επιτρεπούσης, ο Τrump θα είναι ο επόμενος υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων. Θα στηρίζεται από ένα κόμμα που είναι τώρα το εργαλείο του. Tο σημαντικότερο, όπως λέει ο David Frum, που κάποτε έγραφε τις ομιλίες του George W. Bush, είναι «αυτό που οι ΗΠΑ δεν είχαν πριν το 2020: ένα μεγάλο εθνικό κίνημα πρόθυμο να δικαιολογήσει τη βία του όχλου για να διεκδικήσει την πολιτική εξουσία. Τώρα έχουν».
Έχουν επειδή τα μέλη του πιστεύουν πως οι αντίπαλοί του δεν είναι «πραγματικοί» Αμερικανοί. Μια φιλελεύθερη δημοκρατία δεν μπορεί να κρατήσει για πολύ, εάν ένα μεγάλο κόμμα πιστεύει πως η ήττα είναι παράνομη και πρέπει να καταστεί αδύνατη.
Εδώ έχουμε έναν πολιτικό ηγέτη που έχει διώξει οποιονδήποτε του αντιτίθεται από θέση επιρροής στο κόμμα του. Πιστεύει πως διώκεται άδικα, καθορίζει την πραγματικότητα για τους ακόλουθούς του και επιμένει πως νόμιμες είναι οι εκλογές στις οποίες θα κερδίσει αυτός. Ελλοχεύει μια συνταγματική κρίση. Οι εκλογές του 2024, όπως προειδοποιεί ο Kagan, θα μπορούσαν να φέρουν «χάος. Φανταστείτε εβδομάδες μαζικών διαδηλώσεων και αντιδιαδηλώσεων σε πολλές πολιτείες, καθώς οι βουλευτές και από τα δυο κόμματα θα ισχυρίζονται πως κέρδισαν και θα κατηγορούν τους άλλους για αντισυνταγματική προσπάθεια να αναλάβουν την εξουσία».
Ας υποθέσουμε πως ο Trump επανεκλέγεται, νόμιμα ή μετά από χειραγώγηση. Θα πρέπει να υποθέσει κανείς πως η αφελής και ανίκανη προσέγγισή του στο θέμα της εξουσίας κατά την πρώτη του θητεία δεν θα επαναληφθεί. Θα πρέπει τώρα να καταλάβει πως θα χρειαστεί αφοσιωμένους πιστούς -που θα υπάρχουν πολλοί- για να διαχειριστεί τα τμήματα που έχουν την ευθύνη για τη δικαιοσύνη, την εσωτερική ασφάλεια, τα έσοδα, την κατασκοπεία και την άμυνα. Σίγουρα θα βάλει επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων αξιωματικούς που είναι προσωπικά πιστοί στον Trump. Επίσης, θα βάλει το πιστό του Ρεπουμπλικανικό κόμμα -όπως θα είναι- να επικυρώσει τα άτομα που θα επιλέξει, εάν έχει την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Γερουσία -όπως πιθανότατα θα συμβεί.
Εξίσου σίγουρο είναι πως θα χρησιμοποιήσει την πίεση που θα μπορέσει να ασκήσει στους πλούσιους και σε αυτούς που έχουν επιρροή, προκειμένου να συμμορφωθούν. Ο καπιταλισμός των διαπλεκόμενων συμφερόντων είναι μεταξύ των πιθανοτήτων. Ρωτήστε τους Ούγγρους που ζουν σε μια «ανελεύθερη δημοκρατία» υπό έναν άνδρα τον οποίον θαυμάζουν οι Αμερικανοί δεξιοί ειδήμονες.
«Οι Αμερικανοί -και σχεδόν όλοι εκτός από μια χούφτα πολιτικών- έχουν αρνηθεί να πάρουν το ενδεχόμενο αυτό αρκετά σοβαρά, ώστε να προσπαθήσουν να το αποτρέψουν», σημειώνει ο Kagan. «Όπως συχνά συνέβη σε άλλες χώρες που ανεβαίνουν φασίστες ηγέτες, οι δυνάμει αντίπαλοί τους παραλύουν από τη σύγχυση και την έκπληξη από αυτόν τον χαρισματικό αυταρχικό ηγέτη».
Αναλογιστείτε απλά τι συνέβη κατά τη διάρκεια του σκοπούμενου πραξικοπήματος του Trump ενάντια στις εκλογές του 2020 και πώς οι Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές και υποστηρικτές έχουν έκτοτε συσπειρωθεί γύρω του, προκειμένου να αποτρέψουν το ενδεχόμενο οποιοδήποτε σημαίνον πρόσωπο -πάνω από όλα ο ίδιος ο Trump- να κριθεί υπεύθυνο. Οι μόνοι σημαντικοί παράγοντες που τιμωρήθηκαν ήταν αυτοί που αντιστάθηκαν ή που καταδίκασαν το πραξικόπημα. Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν ήδη διαβεί τον δικό τους Ρουβίκωνα.
Γιατί έγινε αυτό; Η απάντηση είναι ένα μείγμα απληστίας, φιλοδοξίας και οργής, σε μια χώρα που γίνεται όλο και πιο ποικιλόμορφη και μια οικονομία που έχει αποτύχει να δώσει ασφαλή ευημερία σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Αυτό έχει δημιουργήσει μια παρόμοια συμμαχία, που βασίζεται στο να κάνει διάκριση στους outsiders, να εκθειάζει το έθνος, να προστατεύει τους πλούσιους και να λατρεύει έναν μεγάλο ηγέτη. Πενήντα επτά τοις εκατό των Ρεπουμπλικάνων θεωρεί πως μια κακή αντίδραση στο εμβόλιο είναι πιο επικίνδυνη από την ίδια την Covid-19. Αυτό δείχνει φυλετισμό.
Μπορεί ακόμα να αποτραπεί μια κατάρρευση της φιλελεύθερης δημοκρατίας στις ΗΠΑ; Πιθανότατα. Αλλά δεν θα είναι τόσο εύκολο όσο υποθέτουν πολλοί από την αποτυχία της απόπειρας Trump να ανατρέψει το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020. Ελέγχει πλήρως το κόμμα του. Αν ο κανονικός κύκλος της πολιτικής δώσει στους Ρεπουμπλικάνους τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας, ο Trump και θα προστατεύεται και θα υπηρετείται από το Κογκρέσο από το 2022. Ήδη έχουν, επί της αρχής, μεγάλη πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι Ρεπουμπλικάνοι ελέγχουν επίσης όλους τους κλάδους της κυβέρνησης σε 23 πολιτείες, ενώ οι Δημοκρατικοί ελέγχουν μόνο 15. Ο Kagan ελπίζει σε μια απόφαση από αρκετά μεγάλο αριθμό Ρεπουμπλικάνων γερουσιαστών να περάσουν νομοθεσία για τα δικαιώματα ψήφου και σε μια άρνηση του δικαστικού σώματος να ανατρέψει μια τέτοια νομοθεσία. Ωστόσο, ακόμα και αυτοί που απεχθάνονται τον Trump, παραμένουν πιστοί στο κόμμα. Και όπως δείχνει η διαμάχη για το όριο του χρέους, είναι αποφασισμένοι να κάνουν τον Biden να αποτύχει.
Ας υποθέσουμε πως ο Trump επιστρέφει στην εξουσία το 2024, αποφασισμένος να εκδικηθεί τους εχθρούς του, με τη στήριξη του Κογκρέσου και του Ανώτατου Δικαστηρίου. Ναι, ακόμα και αυτό μπορεί να είναι μόνο ένα διάλειμμα. Ο Trump είναι μεγάλος σε ηλικία: ο θάνατός του μπορεί να σημάνει το τέλος της στιγμής του αυταρχισμού. Αλλά ούτε το εκλογικό σύστημα ούτε το Ρεπουμπλικανικό κόμμα θα ξαναγίνουν αυτό που ήταν. Το δεύτερο είναι τώρα ένα ακραίο κόμμα με αντιδραστική ατζέντα.
Οι ΗΠΑ είναι η μοναδική δημοκρατική υπερδύναμη. Η συνεχιζόμενη πολιτική της μεταμόρφωση έχει βαθύτατες επιπτώσεις για τις φιλελεύθερες δημοκρατίες παντού, καθώς και για την ικανότητα του κόσμου να συνεργάζεται σε ζωτικής σημασίας θέματα, όπως η διαχείριση των κλιματικών κινδύνων. Το 2016, θα μπορούσε κανείς να αγνοήσει τους κινδύνους αυτούς. Σήμερα, θα πρέπει να είναι κανείς τυφλός για να τους αγνοήσει.
