Στο ρόλο που διαδραμάτισαν έξι Έλληνες πολιτικοί στις κρίσιμες διαπραγματεύσεις για την κρίση χρέους, τα μνημόνια και το «Grexit» είναι αφιερωμένο ένα μεγάλο κομμάτι των απομνημονευμάτων του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που πρόκειται να κυκλοφορήσουν αυτές τις ημέρες.
Σύμφωνα με αποσπάσματα που δημοσιεύει η Καθημερινή της Κυριακής, εξαιρετικό ενδιαφέρον έχουν τα όσα αναφέρονται κυρίως στον Αλέξη Τσίπρα, τον Ευάγγελο Βενιζέλο, τον Γιώργο Παπανδρέου, τον Γιάνη Βαρουφάκη, αλλά και τους Ευκλείδη Τσακαλώτο, Γιώργο Παπακωνσταντίνου.
Προφανώς με τα απομνημονεύματα, επιχειρείται να γραφτεί η ιστορία εκείνης της ταραχώδους εποχής υπό την οπτική που είχε ο ίδιος ο Σόιμπλε και οι «σκληροί» της ευρωζώνης, που απείλησαν στο τέλος τον Αλέξη Τσίπρα με έξοδο από το ευρώ για να πετύχουν την υποχώρηση της κυβέρνησής του, όπως ο ίδιος ο τότε υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας αναφέρει.
Και μάλιστα ο τρόπος με τον οποίο περιγράφονται τα πράγματα, φανερώνει μία απολύτως κυνική προσέγγιση με βάση κάποια αυστηρά οικονομικά δεδομένα – που τελικά δεν εφαρμόζει ούτε καν η ίδια η… Γερμανία, όπως φαίνεται τώρα – καθώς και μία μάλλον τιμωρητική αντιμετώπιση της Ελλάδας στη διάρκεια εκείνης της κρίσης.
Και μόνο η παραδοχή των ωμών εκβιασμών, που ακολουθούσε χωρίς να λογαριάζει ούτε τις κοινωνικές, μα ούτε και τις (αντι)δημοκρατικές επιπτώσεις των πολιτικών του επίλογών, είναι ενδεικτικό των τεράστιων ευθυνών και του ίδιου για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα.
Σε κάθε περίπτωση πάντως έχει σημασία για την ιστορική αποτύπωση των γεγονότων και αυτή η οπτική.
Ορισμένα από τα αποσπάσματα που αφορούν στις επαφές του με Έλληνες πολιτικούς την περίοδο της κρίσης:
Για τον Ευάγγελο Βενιζέλο – «Περήφανος για να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία»
«Τον κάλεσα στο Βερολίνο, σε ένα βραβευμένο εστιατόριο για να του εκθέσω τις αμφιβολίες μου. Αυτό που του είπα φάνηκε να του κόβει την όρεξη. Δεν έφαγε σχεδόν τίποτα όταν του εξήγησα τη στάση μου σε αμφότερες τις εναλλακτικές σκέψεις.
Τον ρώτησα ωμά αν θα είχε νόημα να ανατεθεί η εφαρμογή ενός μεταρρυθμιστικού προγράμματος στην Κομισιόν στις Βρυξέλλες, ώστε να μην απαιτούνται κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες για την υλοποίηση των μέτρων.
Ήταν μία πρόταση που ήξερα ότι θα είχε βαθιές συνέπειες στην κυριαρχία της Ελλάδας και την οποία απέρριψε κατηγορηματικά ο Βενιζέλος, ο οποίος μάλλον θα ήθελε ο ίδιος να γίνει πρωθυπουργός.
Αποσαφήνισε ότι η Ελλάδα θέλει να παραμείνει πάση θυσία στην ευρωζώνη. Έχει όμως την περηφάνια της και γι’ αυτό δεν θα ήθελε ποτέ να εκχωρήσει κομμάτια της εθνικής της κυριαρχίας σε ένα ευρωπαϊκό θεσμό. Αφού αρνήθηκε και την προσωρινή έξοδο από τη νομισματική ένωση, δηλαδή το τάιμ άουτ που πρότεινα, στη διάρκεια του οποίου θα υποστηρίζονταν γενναιόδωρα από την ΕΕ, έμεινε ο δύσκολος δρόμος των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο των προγραμμάτων βοήθειας».
Για τον Γιώργο Παπανδρέου και τις Κάννες – «Έχασα το στοίχημα για το δημοψήφισμα»
«‘Όταν ενημέρωσα τους ευρωπαίους ομολόγους μου για την πρόθεση του Παπανδρέου να κάνει δημοψήφισμα, αλλά και τις πιέσεις από τους ηγέτες (Ομπάμα, Μέρκαλ, Σαρκοζί κ.α.) να του υπαγορεύσουν το κείμενο με το ερώτημα, η Ισπανίδα υπουργός Οικονομικών Έλενα Σαλγκάδο εμφανίστηκε βέβαιη ότι το δημοψήφισμα δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Της απάντησα ότι ήμουν παρών και πως αυτό συμφωνήθηκε, εκείνη όμως μας πρότεινε να βάλουμε στοίχημα. Ο Βενιζέλος, τον οποίο γνώριζε καλά, θα το απέτρεπε επειδή ήταν εσωκομματικός αντίπαλος του Παπανδρέου. Είχε δίκιο για το δημοψήφισμα. Το δημοψήφισμα ματαιώθηκε και ο Παπανδρέου παραιτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου του 2011.
Πλήρωσα φυσικά το χρέος μου για το στοίχημα στη Σαλγκάδο, ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί. Ωστόσο ο Βενιζέλος δεν έγινε πρωθυπουργός. Η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από τη νομισματική ένωση ουδέποτε συζητήθηκε με τόση σαφήνεια όσο κατά τις δραματικές ώρες των Καννών».
Για τον Αλέξη Τσίπρα – «Αδίστακτος, προωθούσε μία στάση αδύναμη»
«Τον Τσίπρα τον είχα γνωρίσει ήδη από το 2013 ως ηγέτη της αντιπολίτευσης… Τον κάλεσα στο υπουργείο Οικονομικών για να ανταλλάξουμε απόψεις. Επιχείρησε να μου αναλύσει πως η πολιτική λιτότητας ήταν λάθος, μου εξήγησε με αφοπλιστική αμεσότητα ότι θα υποσχεθεί στη διάρκεια της επικείμενης προεκλογικής εκστρατείας πως θα κρατήσει τη χώρα στο ευρώ πάση θυσία, χωρίς όμως, όταν γίνει πρωθυπουργός να αποδέχεται την αιρεσιμότητα, δηλαδή οποιοδήποτε πρόγραμμα.
Του απάντησα με την ίδια αμεσότητα πως του εύχομαι να μην κερδίσει τις εκλογές για το καλό του, επειδή η υπόσχεση που θα του εξασφαλίσει εκλογική επιτυχία δεν μπορεί να τηρηθεί με κανένα τρόπο. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης χωρίς τις απαραίτητες υποχρεώσεις. Αυτό το ήξερε ο Τσίπρας. Η απάντησή μου όμως δεν τον εντυπωσίασε. Από αυτή τη συζήτηση μου εντυπώθηκε όμως η αδίστακτη πρόθεσή του να προωθήσει μία στάση, όσο αδύναμη κι αν ήταν…
…Κατάλαβα ότι η κρίση θα επέστρεφε ως φάρσα».
Για τον Γιάνη Βαρουφάκη – «Έβρισκα σαχλά τα όσα έκανε»
«Ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν οικονομολόγος γνωστός για την ειδίκευσή του στον τομέα της θεωρίας των παιγνίων, ωστόσο τους όρους του παιχνιδιού δεν τους καταλάβαινε ή τους αγνοούσε συνειδητά. Η πρώτη του εμφάνιση στο Eurogroup, κατά την οποία εν είδει πανεπιστημιακής διάλεξης μας εξήγησε πόσο ανίδεοι είμαστε όλοι, διέλυσε εξαρχής οποιαδήποτε καλή διάθεση και αποδείχθηκε καταστροφική για την περαιτέρω συνεργασία. Οι προκλητικές απόψεις και οι εσκεμμένα αντισυμβατικοί του τρόποι πήγαιναν χέρι χέρι στην περίπτωση του Βαρουφάκη. Αποκήρυξε την προηγούμενη πολιτική ως ένα συνδυασμό ‘‘τοξικών λαθών’’ και της είχε ήδη δείξει το μεσαίο του δάχτυλο δημοσίως – ένας υπουργός με αέρα ποπ σταρ που με άφηνε παγερά αδιάφορο. Τα έβρισκα όλα αυτά σαχλά, σε μεγάλη απόσταση από τη σοβαρότητα του κύκλου των υπουργών Οικονομικών και την ένταση που απαιτούσαν οι περιστάσεις.
Ο Βαρουφάκης εμφανίστηκε συνοδευόμενος από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο. Όταν ο Βαρουφάκης μου εξήγησε διεξοδικά ότι στην κυβέρνησή του, με εξαίρεση τον ίδιο, ήταν όλοι άσχετοι κι τόνισε μάλιστα πως ο ίδιος δεν ήταν μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, παρενέβη ο Τσακαλώτος και είπε ‘‘εγώ ξέρω’’. Αυτό με έκανε να αντιδράσω, λέγοντας ότι προφανώς εκείνος είναι ο επιβλέπων…
… ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν αποκαλούσε τον Βαρουφάκη ‘‘παράξενο πουλί’’ γεμάτο ιδέες που δεν κατάφερε ποτέ να μετακινηθεί από τον φανταστικό χώρο της διανόησης στον αληθινό κόσμο, ένα κόσμο δράσης και αντιφάσεων… Καλώς ήρθες στην πραγματικότητα, σκέφτηκα σιωπηρά μέσα μου όταν παραπονέθηκε δημοσίως ο Βαρουφάκης ότι δεν του δόθηκε χρόνος για ενημέρωση, αλλά ότι με το πιστόλι στον κρόταφο έτρεχε από συνεδρίαση σε συνεδρίαση έπειτα από άγρυπνες νύχτες…
… Αν και ο Βαρουφάκης υπέθετε ότι θα μπορούσε έως το τέλος να μας πείσει με ατέρμονες διαλέξεις ότι δεν είχαμε άλλη επιλογή από να αποδεχθούμε ένα νέο κούρεμα, ακόμα και ο Σαπέν, ο οποίος ως Γάλλος ήταν παραδοσιακά εγγύτερος στους Έλληνες, εξάρτησε την αλληλεγγύη από μία υπεύθυνη συμπεριφορά…
Ουδέποτε διάβασε πιο εξοντωτική ετυμηγορία από αυτή που είπε ο Ντάισεμπλουμ για τον Βαρουφάκη: Ποτέ ένας υπουργός Οικονομικών δεν προκάλεσε τόσο μεγάλη ζημιά στη χώρα του σε τόσο σύντομο διάστημα».
Για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο – «Τουλάχιστον δεν μας έκανε διαλέξεις»
«Ήταν σοβαρός και προσωπικά αξιόπιστος. Ακόμα κι αν από άποψη περιεχομένου δεν άλλαξαν πολλά, ο Τσακαλώτος απέφυγε πάντως να παραδώσει διαλέξεις σε όλο τον κόσμο».
Για τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου – «Αυτοκριτική για την ένταξη στο ευρώ»
«Το βιβλίο του Γιώργου Παπακωνσταντίνου ‘‘Game Over’’ αποτελεί μία αμείλικτη αυτοκριτική για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση εξασφάλισε την ένταξη στο ευρώ».
