Για να θεωρηθεί έγκυρο δημοψήφισμα, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον νόμο, απαιτείται η συμμετοχή τουλάχιστον του 50% των εγγεγραμμένων. Μήπως είναι ώρα να νομοθετηθεί πλαφόν και για τις εκλογές;
Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Η 9η Ιουνίου 2024 είναι μια ιστορική μέρα για την πατρίδα μας. Πρώτη φορά μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 διεξήχθησαν ελεύθερες γενικές (ευρω)εκλογές σε όλη την επικράτεια και αυτοί που εψήφισαν ήταν συντριπτικώς ολιγότεροι σε σύγκριση με αυτούς που απείχαν. Η αποχή έφθασε σε ποσοστό ρεκόρ …. και επέφερε ισχυρό πλήγμα ακόμη και σε αυτήν τη διαδικασία της ψηφοφορίας.
Καθώς εκτός από τους εκλογείς απείχε σε πάρα πολλές περιοχές της επικράτειας το σύνολο των μελών των εφορευτικών επιτροπών. Με συνέπεια δικαστικοί αντιπρόσωποι να παρακαλούν οικεία τους πρόσωπα αλλά ακόμη και αντιπροσώπους κομμάτων να βοηθήσουν στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων των κομμάτων και των σταυρών των υποψηφίων.
Πρόκειται για μια οριακή στιγμή για την κοινοβουλευτική μας δημοκρατία και ευκταίον είναι να μη χρησιμοποιήσει κανείς τις παραδοσιακές δικαιολογίες για να υποβαθμίσει το φαινόμενο. Οπως η υψηλή θερμοκρασία, η επέλαση των λουομένων στις παραλίες, η αποσύνδεση των περιφερειακών εκλογών από τις ευρωεκλογές, που πάντως και αυτή ήταν προσωπική απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος απέρριψε τις εισηγήσεις για την ταυτόχρονη διεξαγωγή τους.
Ευρωεκλογές «σκέτες» χωρίς ταυτόχρονη διεξαγωγή με εθνικές ή και αυτοδιοικητικές εκλογές είχαμε και το 1994 και το 1999 και το 2004 και το 2009. Αλλά πάντοτε ψήφιζαν οι περισσότεροι και πάντοτε απείχαν οι λιγότεροι. Ο κανόνας αυτός «σπάει» πρώτη φορά! Στην ουσία δεν έχουμε εκλογές.
Οι εκλογές πολιτικώς νοούνται ως μη γενόμενες. Και αυτό αποτελεί μεγαλύτερη ήττα για την κοινοβουλευτική Δημοκρατία από την υποχώρηση των ποσοστών της Νέας Δημοκρατίας, και οφείλει να αποτελέσει την αφορμή να νομοθετηθεί νέος κανόνας για το πότε θεωρούνται έγκυρες οι εκλογές. Για τα δημοψηφίσματα έχει ήδη νομοθετηθεί πλαφόν με τον νόμο 4023/11. Για να θεωρηθεί έγκυρο που έχει προκηρυχθεί για εθνικό θέμα πρέπει να συμμετάσχει σε αυτό το 40% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Για να θεωρηθεί έγκυρο δημοψήφισμα που έχει προκηρυχθεί για κοινωνικό ζήτημα πρέπει να συμμετάσχει τουλάχιστον το 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων. Στην προκειμένη περίπτωση αυτό που συνέβη είναι αδιανόητο.
Οι ευρωεκλογές στη γενέτειρα της Δημοκρατίας ανεδείκνυαν παραδοσιακά την Ελλάδα ακόμη και με τα χειρότερα ποσοστά πρώτη σε συμμετοχή σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Από αυτήν την αναμέτρηση όλα αλλάζουν.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται πλέον στις χειρότερες χώρες της Ε.Ε., αν δεν είναι η χειρότερη, σε ποσοστό συμμετοχής σε ευρωεκλογές. Πρόκειται για ένα ηχηρό χαστούκι προς το πολιτικό σύστημα, προς το πολίτευμα με την παρούσα αρχιτεκτονική του, προς τις πάσης φύσεως εξουσίες, προς τα κόμματα και πρωτίστως προς την κυβέρνηση, η οποία σύρει τον χορό τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα κόμματα με τα ποσοστά που έλαβαν χθες επί αυτής της συμμετοχής στην ουσία υποβαθμίζονται σε μικρά υποσύνολα των οποίων η επιρροή και η ισχύς μέσα στο σύστημα είναι σε προφανή δυσαρμονία με την άποψη που έχουν οι πολίτες για αυτά.
Η Ελλάς, με άλλα λόγια, ζει την πλέον βαθιά κρίση αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας επάνω στα γενέθλια της Μεταπολίτευσης, τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της οποίας σφραγίζει το χθεσινό αποτέλεσμα. Οταν αποφασίζουν οι ολιγότεροι και απέχουν επιδεικτικά οι περισσότεροι δεν υπάρχει νομιμοποίηση. Και αυτή είναι πιο βαριά ήττα από το ποσοστό που έλαβαν τα κόμματα χθες. Οταν οι πολίτες συνθλίβουν και απαξιώνουν τις εκλογές, μειώνουν το εκτόπισμα των κομμάτων, απαξιώνουν ΜΜΕ και δημοσκοπήσεις, το θέμα είναι μέγα. Για ποια Κεντροδεξιά και ποια Κεντροαριστερά να μιλήσουμε όταν οι πολίτες εξευτελίζουν τη Δημοκρατία; Ενώ και όσοι πήγαν στις κάλπες και ψήφισαν επεφύλαξαν οδυνηρές εκπλήξεις σε όλο το «δημοκρατικό τόξο». Η διαφθορά, η αναξιοκρατία, ο κλειστός ολιγαρχικός τρόπος διοίκησης της χώρας, η συγχώνευση των εξουσιών σε μια μεγάλη παρέα που παραβιάζει συστηματικά το Σύνταγμα, η ανεξέλεγκτη διαπλοκή, η απαξιωμένη Ευρώπη, η υποχώρηση της Δικαιοσύνης, η υιοθέτηση νέων αξιών ξένων προς το παραδοσιακό πρότυπο του Ελληνα είναι μόνο μερικές αλλά όχι όλες οι αιτίες που τα κόμματα και οι αρχηγοί τους είδαν χθες τις πλάτες των εκλογέων τους γυρισμένες προς αυτά. Η πατρίδα χρειάζεται μια νέα εκκίνηση. Η παραδοσιακή ανάλυση τελείωσε. Πάμε για άλλα αν θέλουμε πράγματι να αναστήσουμε την κλονισμένη Δημοκρατία μας.
